زمستان 1393

دانشگاه آزاد اسلامی واحد بین الملل قشم

 

پایان نامه برای دریافت درجه كارشناسی ارشد ((M.A.))

رشته: روابط بین الملل

 

عنوان:

جنبش فمنیسم از منظر اسناد بین المللی

 

 

نگارش:

لیلا مطمئن

 

دكتر سید باقر میرعباسی
                        هیأت داوران:                        2. دكتر ابومحمد عسگرخانی

         دکتر مریم مرادی    
 

 

 
زمستان 1393

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 تقدیم به:

                                                           خانواده عزیزم…

                                                           خصوصاً برادرم محمود که همواره و در همه مراحل حامی

                                                            من بود  

 

 

 

 

 

 

 

سپاسگذاری:

                                                         از استاد فرهیختـه و بـزرگوارم جنـاب آقای دکتر سیـد باقر

                                                         میرعباسی که به عنوان استـاد راهنما با مطالعه و رهنمودهای

                                                         حکیـمانه خویـش در کلیـه مراحل این تحقیــق اینجانب را

                                                         یاری نمودند، نهایت تقدیر و سپاس را دارم.

                                                         در پایان از عزیزان واحد پژوهش و همه دستهایی که دستان

                                                         مرا یاری کردند تشکر و قدردانی می‌کنم.

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                             صفحه

 

چکیده…………………………………………………. 1

 

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- مقدمه…………………………………………………. 3

1-2- بیان مسأله…………………………………………………. 5

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق…………………………………………………. 6

1-4- اهداف تحقیق…………………………………………………. 7

1-4-1- هدف كلی تحقیق…………………………………………………. 7

1-4-2- اهداف فرعی…………………………………………………. 7

1-5- سؤالات تحقیق…………………………………………………. 8

1-5-1- سؤال اصلی…………………………………………………. 8

1-5-2- سؤالات فرعی…………………………………………………. 8

1-6- فرضیه‏های تحقیق…………………………………………………. 8

1-6-1- فرضیه اصلی…………………………………………………. 8

1-6-2- فرضیه فرعی…………………………………………………. 8

 

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه تحقیق

2-1- مقدمه…………………………………………………. 10

2-2- مبانی نظری پژوهش…………………………………………………. 10

2-2-1- مفهوم شناسی…………………………………………………. 10

2-2-1-1- فمنیسم…………………………………………………. 10

2-2-1-2- رادیکال…………………………………………………. 11

2-2-1-3- تعریف اسناد بین المللی…………………………………………………. 11

2-2-2- تاریخچه فمینیسم…………………………………………………. 12

2-2-2-1- موج های فمینیستی…………………………………………………. 12

2-2-2-1-1- موج اول فمینیسم…………………………………………………. 13

2-2-2-1-2- موج دوم فمینیسم…………………………………………………. 13

2-2-2-1-3- موج سوم فمینیسم…………………………………………………. 13

عنوان                                                                                                             صفحه

 

2-2-2-1-4- موج چهارم فمینیسم (موج آرام)…………………………………………………. 14

2-2-3- تفسیر زمینه های ظهور فمینیسم در غرب…………………………………………………. 14

2-2-3-1- نظام اقتصادی سرمایه داری و تأثیر آن بر موقعیت زنان…………………………………………………. 16

2-2-3-2- دولت مدرن لیبرال و حقوق زنان…………………………………………………. 16

2-2-4-4- فلسفه و معرفت شناسی…………………………………………………. 18

2-2-4-5- فلسفه سیاسی…………………………………………………. 18

2-2-5- تجدد و زمینه سازی فكری برای جنبش زنان…………………………………………………. 21

2-2-5-1- جنبش های اجتماعی زنان در غرب (نخستین جنبش اجتماعی زنان در غرب)…………………………………………………. 21

2-2-5-2- زنان و جنبش صلح خواهی (دومین جنبش اجتماعی فمینیسم)…………………………………………………. 22

2-2-5-3- تلاش برای کسب حق رای (سومین جنبش اجتماعی فمینیسم)…………………………………………………. 22

2-2-5-4- رکود جنبش فمنیسم پس از کسب حق رای…………………………………………………. 23

2-2-5-5- جنبش برابری طلبان فمینیسم…………………………………………………. 23

2-2-6- بررسی مبانی نظری اندیشه فمینیستی (اقسام نظریه ها و نگرش های فمینیستی)…………………………………………………. 24

2-2-6-1- فمینیست های لیبرال…………………………………………………. 24

2-2-6-2- فمینیست های مارکسیست…………………………………………………. 24

2-2-6-3- فمینیست های رادیکال…………………………………………………. 25

2-2-6-4- سوسیال فمینیسم…………………………………………………. 25

2-2-6-5- فمینیست های پست مدرن…………………………………………………. 25

2-2-6-6- فمینیسم اسلامی…………………………………………………. 25

2-2-6-7- معرفت شناسی دیدگاه فمینیستی…………………………………………………. 26

2-2-6-8- تزلزل در دیدگاههای فمینیستی…………………………………………………. 28

2-2-7- آثار موج اول و دوم…………………………………………………. 29

2-2-7-1- خشونت متقابل و فمینیسم انقلابی…………………………………………………. 29

2-2-7-2- فمینیست های نئو کلاسیک و احیای جریان صلح طلبی…………………………………………………. 30

2-2-7-3- فمینیسم لیبرال (اصلاح طلب) و فمینیسم رادیکال (رهائی بخش)…………………………………………………. 30

2-2-7-4- دوره­ی رکود…………………………………………………. 31

2-2-8- فمینیسم پسا مدرن (آثار موج سوم)…………………………………………………. 31

2-2-9- تفسیر موج نخست جنبش زنان(1920-1848)  و دستاورهای آن…………………………………………………. 32

2-2-9-1- تعلیق جنبش زنان: 1960-1920…………………………………………………. 34

عنوان                                                                                                             صفحه

 

2-2-9-2- «افول» جنبش اعتراضی: حركت از فعالیت های غیرنهادینه به سیاست نهادینه…………………………………………………. 34

2-2-9-3- زمینه های افول فمینیسم و جنبش زنان…………………………………………………. 35

2-2-9-4- ابهام گفتاری جنبش حق رأی: فمینیسم «تفاوت در مقابل فمینیسم «برابری»…………………………………………………. 35

2-2-9-5- رشد تفاوت در میان زنان…………………………………………………. 36

2-2-9-6- هژمونیك درباره جایگاه زنان…………………………………………………. 36

2-2-10- تفسیر موج دوم زمینه ظهور موج دوم جنبش زنان…………………………………………………. 37

2-2-10-1- تحولات سرمایه داری و تأثیرات آن بر موقعیت زنان…………………………………………………. 37

2-2-10-2- دولت رفاهی و موقعیت زنان…………………………………………………. 38

2-2-10-3- فمینیسم لیبرال- اصلاح طلب طرفدار حقوق زنان…………………………………………………. 39

2-2-10-4- فمینیسم برابری…………………………………………………. 39

2-2-10-5- فمینیسم رادیكال و طرفدار رهایی زنان…………………………………………………. 40

2-2-10-6- محورهای مبارزه و ابزارهای مبارزاتی…………………………………………………. 40

2-2-11- تفسیر موج سوم (زمینه ظهور موج سوم فمینیسم)…………………………………………………. 43

2-2-11-1- جامعه پساصنعتی: از جمله زمینه­های ظهور موج سوم فمینیسم…………………………………………………. 44

2-2-11-2- ظهور سرمایه­داری «بی سازمان» و تأثیر آن بر وضعیت زنان در موج سوم…………………………………………………. 45

2-2-11-3- تکثر جریان­های فمینیستی در موج سوم…………………………………………………. 46

2-2-11-4- مبارزه در عرصه فعالیت­های نظری- آكادمیك(فمینیسم و مسأله «تفاوت»)…………………………………………………. 47

2-3- پیشینه تحقیق…………………………………………………. 48

2-3-1- تحقیقات داخلی…………………………………………………. 48

 

فصل سوم: بررسی محتوای اسناد (بین المللی و داخلی ناظر به فمینیسم)

3-1- جنبش فمینیسم و مسأله خشونت علیه زنان…………………………………………………. 52

3-2- لزوم مشارکت زنان در فعالیت­های سیاسی و برخورداری از حقوق مساوی با مردان…………………………………………………. 55

3-3- موضوعات بخش­های کنوانسیون…………………………………………………. 56

3-4- موضوعات مواد کنوانسیون…………………………………………………. 57

3-4-1- مقدمه کنوانسیون…………………………………………………. 57

3-4-1-1- نگرانی از گسترش تبعیض علیه زنان…………………………………………………. 57

3-4-1-2- کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان (1979)…………………………………………………. 57

3-4-1-3- اعلامیه رفع تبعیض علیه زنان (1967)…………………………………………………. 58

عنوان                                                                                                             صفحه

 

3-5- توزیع موضوعی مواد اصلی کنوانسیون (بخشهای اول تا چهارم)…………………………………………………. 58

3-6- مدل محتوایی کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان…………………………………………………. 59

3-7- پیامدهای اجتماعی اجرای مفاد کنوانسیون…………………………………………………. 60

3-7-1- کلی بودن شرط در معاهدات بین المللی…………………………………………………. 61

3-7-2- حق شرط جمهوری اسلامی ایران…………………………………………………. 62

3-8- اشتغال زنان در اسناد بین المللی حقوق بشر و جمهوری اسلامی…………………………………………………. 64

3-8-1- اسناد بین المللی حقوق بشر و اشتغال زنان…………………………………………………. 65

3-8-1-1- مقاوله نامه،کاراجباری (مصوب1303)…………………………………………………. 65

3-8-1-2- اعلامیه جهانی حقوق بشر (مصوب 1327)…………………………………………………. 65

3-8-1-3- مقاوله نامه تساوی اجرت کارگران زن و مرد در قبال کار هم ارزش (مصوب 1330)…………………………………………………. 67

3-8-1-4- مقاوله نامه نفی تبعیض در امور مربوط به استخدام و اشتغال (مصوب 1337)…………………………………………………. 67

3-8-1-5- میثاق بین المللی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی (مصوب 1345)…………………………………………………. 68

3-8-1-6- اعلامیه تهران (مصوب 1347)…………………………………………………. 69

3-8-1-7- کنوانسیون رفع کلیه تبعیضات علیه زنان (مصوب 1358)…………………………………………………. 71

3-8-1-8- اعلامیه اسلامی حقوق بشر (مصوب 1369)…………………………………………………. 72

3-8-1-9- منشور حقوق و مسئولیت­های زن در کشورهای اسلامی (مصوب 1385)…………………………………………………. 73

3-8-1-10- قوانین جمهوری اسلامی ایران و اشتغال زنان…………………………………………………. 75

3-8-1-10-1- قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (مصوب 1358)…………………………………………………. 75

3-8-1-10-2- قانون خدمت نیمه وقت بانوان (مصوب 1362)…………………………………………………. 77

3-8-1-10-3- قانون کار(مصوب 1369)…………………………………………………. 79

3-8-1-10-4- سیاست­های اشتغال زنان در جمهوری اسلامی ایران (مصوب 1371 شورای عالی انقلاب    فرهنگی)…………………………………………………. 81

3-8-1-10-5- قانون حمایت از مادران شاغل در دوران شیردهی (مصوب 1374)…………………………………………………. 83

3-9- مدل مفهومی…………………………………………………. 85

 

فصل چهارم: روش شناسی و تحلیل داده­های آماری

4-1- مقدمه                                                            87

4-2- روش تحقیق                                                            87

4-3- جامعه آماری                                                            89

عنوان                                                                                                             صفحه

 

4-4- نمونه آماری و روش نمونه گیری                                                            89

4-5- ابزار جمع آوری داده­ها                                                            89

4-6- روایی و پایایی ابزار سنجش                                                            90

4-6-1- روایی                                                            90

4-6-2- پایایی                                                            91

4-7- تجزیه و تحلیل داده­ها                                                            91

4-8- تحلیل داده­های آماری                                                            91

4-9- آمار و یافته­های توصیفی                                                            92

4-10- یافته­های استنباطی محاسبات فرضیه اصلی از طریق آزمون تحلیل واریانس یک طرفه…………………………………………………. 94

برای دانلود متن کامل پایان نامه ها اینجا کلیک کنید

4-11- یافته­های استنباطی محاسبات فرضیه اصلی از طریق آزمون تحلیل همبستگی یک طرفه…………………………………………………. 95

4-12- سنجش فرضیات با آزمون تحلیل رگرسیون…………………………………………………. 97

 

فصل پنجم: نتیجه گیری

5-1- مقدمه…………………………………………………. 102

5-2- نتیجه گیری…………………………………………………. 102

5-3- یافته های پژوهش…………………………………………………. 103

5-3-1- یافته های توصیفی…………………………………………………. 103

5-3-2- یافته های استنباطی…………………………………………………. 104

5-4- پیشنهادات پژوهش…………………………………………………. 104

5-4-1- پیشنهادات کاربردی…………………………………………………. 104

5-5- محدودیتها…………………………………………………. 105

 

منابع و مآخذ

منابع فارسی…………………………………………………. 108

منابع لاتین…………………………………………………. 112

 

چکیده لاتین…………………………………………………. 116

 

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                                             صفحه

 

جدول 4-1: امتیاز بندی پرسشنامه…………………………………………………. 90

جدول 4-2: توزیع فراوانی نمونه مورد مطالعه بر حسب جنسیت پاسخگویان…………………………………………………. 92

جدول 4-3: توزیع فراوانی نمونه مورد مطالعه بر حسب سن پاسخگویان…………………………………………………. 92

جدول 4-4: توزیع فراوانی نمونه مورد مطالعه برحسب وضعیت تحصیلی پاسخگویان…………………………………………………. 93

جدول 4-5: توزیع فراوانی نمونه مورد مطالعه بر حسب وضعیت تأهل پاسخگویان…………………………………………………. 93

جدول 4-6: میانگین و انحراف معیار شناسایی اصل برابری حقوق زنان و مردان در اسناد بین المللی…………………………………………………. 94

جدول 4-7: آنالیز واریانس یک طرفه شناسایی اصل برابری حقوق زنان و مردان در اسناد بین المللی…………………………………………………. 94

جدول 4-8: ضریب همبستگی شناسایی اصل برابری حقوق زنان و مردان در اسناد بین المللی…………………………………………………. 95

جدول 4-9: تحلیل توصیفی به رسمیت شناخته شدن اصل برابری کلیه حقوق زنان و مردان…………………………………………………. 96

جدول 4-10: آنالیز واریانس بررسی به رسمیت شناخته شدن اصل برابری کلیه حقوق زنان و مردان…………………………………………………. 96

جدول 4-11: ضریب همبستگی بررسی به رسمیت شناخته شدن اصل برابری کلیه حقوق زنان و مردان…………………………………………………. 97

جدول 4-12: نتایج آزمون تحلیل رگرسیون جهت بررسی جنبش فمنیسم از منظر اسناد بین المللی…………………………………………………. 98

جدول 4-13: ضرایب آزمون تحلیل آنوا بررسی جنبش فمنیسم از منظر اسناد بین المللی…………………………………………………. 98

جدول 4-14: ضرایب آزمون تحلیل رگرسیون بررسی جنبش فمنیسم از منظر اسناد بین المللی…………………………………………………. 99

جدول 4-15: تحلیل آزمون تی میان مؤلفه­ها و سؤالات پژوهش…………………………………………………. 100

 

 

 

 

 

چكیده

     فمینیسم در فضایی سر برآورد و به رشد و حركت خویش ادامه داد، كه شعارها و آرمان­های خاصی برآن حاكم بود. این نظریه­ها به طور برجسته­ای از تئوری­های نظری دوران خود تأثیر پذیرفته بود. در این راستا تأثیر انقلابات علمی كه تفكرات سنتی را كاملاً در هم كوبیده بود، ‌از همه مشهورتر بود. بدین ترتیب عمده­ترین اندیشه­ی لیبرال، مارکسیستها و… که مولود رنسانس و مبتنی بر جهان بینی غرب با مبانی فکری مدرنیته بود به ظهور رسید، كه به عنوان سرمنشأ اكثر تفكرات مدرن و یكی از ریشه­های نامحسوس فمینیسم از آن یاد خواهد شد، این گرایش­ها بر این پیش فرض استوارند، که انسان مصدر تشریع و آغاز و پایان همه شئون زندگی است. در این پژوهش سعی شده است تا مبانی نظری اندیشه فمینیستی در منظر اسناد بین المللی مورد بررسی قرار گیرد برای نیل به این مقصود، ابتدا معرفی فمنیسم، بیان مجملی از سابقه این نگرش فكری و تقسیم بندی گرایش­های آن مطرح شده است. در ادامه چگونگی پیدایش اندیشه فمینیستی مورد بررسی قرار گرفته است و سرانجام آن که به بررسی کنوانسیون­ها و تجزیه و تحلیل­های آماری بر اساس یافته­های پرسشنامه پرداخته شده است.

 

واژه­گان كلیدی

فمینیسم، اندیشه فمینیستی، اسناد بین المللی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول

 کلیات تحقیق

 
 

 

 

 

 

 

 

1-1- مقدمه

     پیـدایش گفتـمان مدرنیته در غرب، باعث به وجود آمدن نحله­های فکری مختـلف و نیز گروه­ها و نهضت­های سیاسی و اجتماعی بی­شماری شد. در این میان جنبش­های زنان از بزرگترین و تأثیرگذراترین این جنبش­ها به شمار می­آید. در طی حدود دو قرن که از نضج گرفتن جریانات فمنیستی در اروپا و امریکا می­گذرد، این گرایشات نیز به مانند بسیاری از دیگر جنبش­ها و نظریه­های اجتماعی شاهد تطورات پر فراز و نشیبی در درون و مواجهه با چالش­ها و مشکلاتی در راستای دست یابی به اهداف خود در تعامل با تحولات اجتماعی و سیاسی بوده است. از این رو در پاسخ به ریشه حقیقی معضلات جامعه زنان و نیز راهکارهای عملیاتی مقابله با آن­ها و نیز ماهیت خواسته­های جنبش­های مؤنث محور، شاهد پیدایش گرایشات متفاوت فمنیستی هستیم. فمنیسم رادیکال یکی از این گروه­ها است که در دل موج دوم فمنیسم ظهور و بسط یافته است.[1]

     موضوع زن و جنسیت از جمله موضوعاتی است که قدمتی دیرینه دارد. در این میان قدیمی­ترین مکتوباتی که درباره زن و جایگاه وی در حیات انسانی چه به صورت توصیفی و چه به صورت هنجاری  بحث کرده، می­توان به آثار افلاطون و ارسطو اشاره داشت. این دو هر چند نه به گونه­ای مستقل در خلال مباحثی که در خصوص مسائل مختلف داشته­اند، به مقام و جایگاه زن در زندگی فردی و اجتماعی گریزهایی زده­اند. به عنوان نمونه ارسطو در کتاب سیاست آن­جا که در خصوص دانش تدبیر منزل سخن می­گوید، درباره ویژگی­های زن ونحوه تعامل مطلوب مرد با وی مطالبی را بیان می­دارد.[2] همچنین افلاطون در کتاب جمهور و قوانین درباره زنان و ویژگی­های ایشان به تفصیل سخن گفته است.[3]

     در تمدن های غربی و به ویژه یونان باستان و روم همواره با نوعی نگاه تفریط گونه و حداقلی به زن و خصائص وی مواجه می­شویم. در این دیدگاه، زن، موجودی دسته دوم و فرع بر آفرینش جنس مذکر و نهایتاً همسنگ اموال و مستغلات قلمداد شده و با بسط این تفکر به حیات اجتماعی، زنان در زمره بردگان قرار گرفته و بیرون از دایره شهروندان تصور می­شدند.[4]

     با گذار از قرون گذشته و با ورود به دوره موسوم به قرون وسطی علیرغم تأکید آیین­های الهی همچون یهودیت و مسیحیت بر جایگاه و نقش برجسته جنس مؤنث در منظومه حیات بشر زنان اروپایی شاهد فجیع­ترین نوع تضییع حقوق بانوان بودند. به عنوان مثال جدای از تحقیرهای روانی موجود نسبت به طبیعت و جنس زن که از نحوه نگریستن به زن در عهد جدید و قدیم برآمده بود تا اواخر قرن نوزده با تأسی از شریعت یهود، زنان نه تنها از حق مالکیت برخوردار نبودند که حتی اموالشان نیز پس از ازدواج به ملکیت همسرانشان در می­آمد. همچنین مبارزات جنبش­های زنان برای دستیابی به حق رأی، نهایتا در   دهه­های اول قرن بیستم به نتیجه رسید.

     در حقیقت جنس مؤنث در حوزه اندیشه و حیات عملی غربیان، پیوسته تحت ظلم وستمی تحقیرآمیز قرار داشتند. در این میان اما وقوع انقلاب صنعتی در اروپا و نیاز مبرم کارخانه­ها به نیروی کار ارزان، طرفداران نظام سرمایه­داری را به فکر بهره­گیری از توان و انرژی جامعه زنان واداشت. برای اولین بار با ورود زنان به محیط کاری خارج از سقف خانه، ایشان به دارایی دست می­یافتند که خود برای آن تقلا کرده بودند و شوهرانشان هیچ نقشی در آن نداشته بودند.[5]

     اما تا دستیابی به این مهم هنوز راه دشواری باقی مانده بود. از انقلاب صنعتی چند دهه گذشت تا زنان به حق مالکیت مستقل دست یافتند. همچنین بیش از یکصد سال از انقلاب کبیر فرانسه سپری شد تا سیاستمداران غربی به اعطای حق رأی به زنان تن دادند. اما مهم­تر از نفس موفقیت­های این جریانات زن محورانه، نفس شکل­گیری این گروه­ها و به دست آوردن روحیه اعتماد به نفس و غیر وابسته به سلطه مردانه بود. در واقع در طی این دو سده، جهان غرب شاهد خیزش جنبشی بود که برای نخستین بار هسته مرکزی آن را جنس مؤنث و مطالبات آنان تشکیل می­داد. این جریان­ها که به مرور به جریان­های فمنیستی شهرت یافته بودند هر چند در بسیاری از امور با یکدیگر موافقت نداشتند اما نکته جوهری اندیشه های ایشان «جنسیت» و محور تمامی خواسته­ها و فعالیت­هایشان، نفی تبعیض علیه زنان و لزوم برقراری جامعه ای عاری از ستم یک جانبه علیه زنان و نظامی برابر و مساوی میان جنس مذکر و مؤنث بود. در یک نگاه کلی اندیشه ورزان، تفکرات فمنیستی را به سه موج و در دل آن­ها به گرایش­های مختلفی تقسیم می­کنند. از آن­جا که در باب مطالعات زنان با مکاتب و جریان­های فکری متکثری مواجه هستیم لذا برای درک صواب از نظریه­های فمنیسم رادیکال که تنها یکی از جریان­های فمنیستی است می­بایست، لااقل مروری اجمالی به ادوار این نظریات داشت و سپس به بررسی و نقد آن پرداخت.

1-2- بیان مسأله

     گرایش فمنیستی در روابط بین الملل مبتنی بر کار اندیشمندانی چون آن تیکنر، سارا رودیک، جین بتکه الشتین، یودیت شاپیرور و دیگران می­باشد. سؤال مشترک همه این است که چگونه روابط بین الملل مبتنی بر جنسیت شده است؛ یعنی توسط مردان اداره می­شود و در خدمت منافع آنان قرار دارد و آگاهانه و ناآگاهانه بر طبق دیدگاه­های مردانه از سوی دیگر مردان تفسیر می­گردد. فمنیست­ها خواهان تحدید مردان در تمامی جنبه­های روابط بین الملل و مشارکت بیشتر زنان در آن جنبه­ها می­باشند. آنان معتقدند: زنان باید در تمامی جنبه­های روابط بین الملل، از نهادهای اجرایی و وزارت خارجه گرفته تا ارتش و دانشگاه، حضور جدّی، مؤثر و فعالانه داشته باشند.[6] اگرچه فمنیست­ها در مسأله مذکور اتفاق نظر دارند، اما آنان در نحوه رسیدن به هدف، اختلاف نظرهایی دارند. برخی از آنان معتقدند: زنان باید سنّت­های دیرین مردانه همانند خشونت، تهاجم، جاه طلبی و استفاده از زور را از خود بروز دهند تا در سیاست موفق باشند، در حالی که برخی دیگر معتقدند: باید تمایلات مردانه از قبیل سلطه جویی و برتری طلبی را اصولاً از    برنامه­های سیاسی حذف کرد. فمنیسم به عنوان جنبش اجتماعی و فکری در وسیع­ترین معنای آن به ارتقاء موقعیت اجتماعی زنان به عنوان یک گروه در جامعه می‌اندیشد. از فمنیسم همچون هر جنبش اجتماعی و فکری انتظار می‌رود موقعیت فرودست گروه پایه خود یعنی زنان را تبیین کند وعلل وعوامل مؤثر برآن را توضیح دهد، تصویری از جامعه مطلوبی که در آن زنان از موقعیت مساعد و مناسبی بر خود دارند ارائه کند، مجموعه مطالباتی را برای رسیدن به این هدف در دستور کار خود قرار دهند. سرانجام با تعیین راهبرد عملیاتی خود به سازماندهی و بسیج منافع بپردازد و روش­های مشروع یا مؤثر مورد نظر خود را برای نیل به اهداف مشخص سازد. فمنیسم از این نقطه آغاز می‌کند که زنان سرکوب می‌شوند و این سرکوبی مسأله مهمی است. اقتدار مردان آزادی عمل زنان را محدود می‌کند چون مردان امکانات اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی بیشتری را دراختیار خود دارند.[7] سنگ بنای فمنیسم دفاع از حقوق زنان است. تمامی صور فمنیسم این را تصدیق می‌کنند که زنان انسان هستند نه عروسک، برده، شیء و یا حیوان. به عقیده فمنیسمها اولا همه امور شخصی سیاسی است. یعنی عاملانی مرتکب ستم کاری می‌شوند که اختیار این کار به ایشان تفویض شده است و ثانیاً باید برای تجربیات عینی زنان از این ستم، که در برخوردهای روزمره شخصی ویا در روابط اجتماعی به دست آمده­اند اعتبار قائل شد. مرد وزن ستمگر وتحت ستم در زندگی هر روزه خود با یکدیگر تعامل دارند ونقش آفرینانی در حال اجرای سناریویی از پیش آماده شده نیستند. این بازیگران نمایش ممکن است در زمینه اجتماعی خاص با یکدیگر مخالفت داشته باشد و در عمل هم دارند. در این گونه موارد مردان زور خود را به کار می­گیرند و زنان دچار رنج وتحقیر می­شوند. البته اقتدار مردان فردی نیست، فرضیات جنس پرستانه جامعه به سود مردان است. ایدئولوژی­های مردسالار از اقتدار مردان بر زنان حمایت می‌کنند وآن را مقدس جلوه می­دهند. بنابراین تکلیفی که جامعه شناسان فمنیست برعهده دارند بررسی رابطه فرد با ساختار اجتماعی، ارتباط تجربیات زندگی روزمره زنان با ساختار جامعه‌ای که در آن به سر می­برند و ارتباط اقتدار مردان در مناسبات شخصی با شیوه نهادینه شدن این اقتدار در جامعه است.

     فمنیسم مانند هر جنبش اجتماعی دیگر فراز و نشیب­های بسیار و شاخه­های متفاوتی را در طول تاریخ خود داشته است. مهمترین دسته بندی این جنبش با نام موج جریان که در مباحث و فصول آینده به آن خواهیم پرداخت. جنبش فمنیسم جنبشی غربی است که پیش از این به جنبش آزادی سازی زن شهرت یافته بود و سپس با تهاجم نظامی و فرهنگی به جوامع عربی و اسلامی وارد شد و از چندین دهه پیش، امت اسلام را گرفتار کرد و هنوز نیز این افکار پیاپی و با توجه به تحولات فکری آن در سرزمین اصلی خود وارد جوامع ما می­شود.

 

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق

     فمنیست­ها خواهان تحدید مردان در تمامی جنبه­های روابط بین الملل و مشارکت بیش­تر زنان در آن جنبه­ها می­باشند. آنان معتقدند: زنان باید در تمامی جنبه­های روابط بین الملل، از نهادهای اجرایی و وزارت خارجه گرفته تا ارتش و دانشگاه، حضور جدّی، مؤثر و فعالانه داشته باشند.[8] اگرچه فمنیست­ها در مسأله مذکور اتفاق نظر دارند، اما آنان در نحوه رسیدن به هدف، اختلاف نظرهایی دارند. برخی از آنان معتقدند: زنان باید سنّت­های دیرین مردانه همانند خشونت، تهاجم، جاه­طلبی و استفاده از زور را از خود بروز دهند تا در سیاست موفق باشند، در حالی که برخی دیگر معتقدند: باید تمایلات مردانه از قبیل سلطه­جویی و برتری طلبی را اصولاً از برنامه­های سیاسی حذف کرد.

     تعدد گرایش­ها در فمنیسم نشانگر ناسازگاری، اختلافات، عدم تحمّل و نقد درونی حامیان آن در این مکتب است. در میان گرایش­های فمنیستی، «فمنیسم رادیکالی (افراطی)» مخرّب ترین و عقب افتاده ترین جنبش دهه 60 است. اگرچه دیگر گرایش­ها همگی نیازمند نقد هستند، اما آنچه امروزه نقد آن از اهمیت لازم برخوردار است، «فمنیسم رادیکالی» است. نقد این جنبش نیازمند کاوشی عمیق در برخی حوزه­های معرفتی همچون هستی شناسی، شناخت شناسی و انسان شناسی است. اما دیگر گرایش­های فمنیستی عموما نیازمند نقدی سطحی و رویین در مسأله فمنیسم هستند؛ چراکه اساساً نقدهایی که در حوزه معرفتی و اندیشه ای بر مکاتب لیبرالیسم، مارکسیسم، سوسیالیسم و پسانوگرا وارد می­شوند به گونه ای طبیعی مسأله فمنیسم را نیز در برخواهند گرفت، اما وضعیت فمنیسم رادیکال بدین گونه نیست. «فمنیسم رادیکال» مکتب یا به عبارت بهتر، جنبشی است که اصولاً در باب زنان و رهایی آنان شکل گرفته است. از این نظر، شاید بتوان حق را به کسانی داد که معتقدند: فمنیسم واقعی همان «فمنیسم رادیکال» است. به نظر فمنیست­ها، ارتش نهادی برای ایجاد اصلاحات وسیع در جامعه است. فمنیست­ها نگاه مردان را به ارتش، مبنی بر نهادی که وظیفه اش حفظ و حراست مرزها و دفاع از کشور است، به باد انتقاد گرفته، معتقدند: اساسا ارتش همانند دیگر نهادهای سیاسی و فرهنگی، نهادی است که می­تواند اصلاحات وسیع را در جامعه ایجاد کند. به عبارت دیگر، در نگاه فمنیست­ها، ارتش تنها نهادی برای برطرف سازی موانع نیست، بلکه این نهاد   می­تواند با ایجاد و اعمال سازوکارهایی، زمینه­های بروز جنگ و خشونت را از بین برده، جامعه را به سمت صلح و آرامش دایمی فراخواند. این دیدگاه از آن جا ناشی می­شود که در نگاه فمنیست­ها اساساً جنگ، خون ریزی و خشونت از مشخصه­های جوامع مردسالارانه است، در حالی که در جامعه زن سالار تنها صلح و آرامش برقرار بوده، نقش ارتش در چنین جامعه­ای نیز باید براساس مشخصه و ویژگی آن تعیین و تعریف گردد.[9]

     روح حاکم بر جنبش فمنیستی همان روح دیکتاتوری است. فمنیسم به فرد اجازه نمی­دهد تا برای خود تصمیم­گیری نماید و بیندیشد؛ حتی در تفکر خصوصی اشخاص هم مداخله می­کند. به فرد اجازه ابراز وجود نمی­دهد و کوچک ترین فعالیت­های افراد را تحت نظر دارد؛ چرا که اساساً این جنبش مدعی مهار تمام بخش­های زندگی بشر است.[10] فمنیست­ها در آن واحد، ضد بورژوا، ضد کاپیتالیست، ضد خانواده، ضد دین و ضد روشن فکراند. لحن و زبان این جنبش نیز روحیه فاشیستی آن را نشان می­دهد، کلمات زشت و وحشتناک و سخنرانی­های فاجعه آمیز فمنیست­های افراطی نشان دهنده اشتیاق آن­ها برای لطمه زدن به دیگران است. یکی از مجلاتی که منعکس کننده طرز تفکر فمنیست­های افراطی است به نام «سازمان ملی زنان[11]»، روی جلد یکی از شماره هایش این چنین اعلام می­دارد[12].

 

1-4- اهداف تحقیق

1-4-1- هدف كلی تحقیق:

بررسی جنبش فمنیسم از منظر اسناد بین المللی

1-4-2- اهداف فرعی: 

بررسی و تبیین اصالت دادن به انسانیت افراد بدون توجه به جنسیت آنها از منظر اسناد بین المللی.

 

موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت


فرم در حال بارگذاری ...