فهرست مطالب                                                                                                صفحه

فصل اول: طرح کلی پژوهش……………………………………………………………… 1

1-1- مقدمه:………………………………………………………………………… 2

1-2- بیان مسأله:……………………………………………………………………. 3

1-3- اهمیت و ضرورت پژوهش:…………………………………………………….. 5

1-4- متغیرهای اساسی پژوهش…………………………………………………….. 6

1-5- اهداف پژوهش………………………………………………………………… 7

1-5-1- هدف کلی………………………………………………………………. 7

1-5-2- اهداف جزیی تحقیق…………………………………………………….. 7

1-6- فرضیات پژوهش………………………………………………………………. 7

1-7- تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرها:……………………………………………. 8

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش………………………………………………. 13

مقدمه………………………………………………………………………………. 14

2-1- مبانی نظری و پیشینه پژوهش………………………………………………… 14

2-1-1- انگیزش………………………………………………………………… 14

2-1-1-1- انواع انگیزه……………………………………………………….. 17

2-1-1-2- بی انگیزگی……………………………………………………….. 24

2-1-1-3- نظریه های عمده درتوضیح انگیزش………………………………. 22

2-1-1-4- نظریه های رفتاری انگیزش……………………………………….. 27

2-1-1-5- نظریه های شناختی انگیزش……………………………………… 33

2-1-2- سازگاری اجتماعی……………………………………………………… 37

2-1-2-1-مؤلفه های سازگاری اجتماعی……………………………………… 41

2-1-2-2-پایه های نظریه سازگاری اجتماعی………………… ………………………       49

2-2- پیشینه پژوهشی……………………………………………………………… 49

2-2-1- تحقیقات انجام شده در خارج کشور…………………………………….. 61

2-2-2- تحقیقات انجام شده در داخل کشور…………………………………….. 60

فصل سوم: روش پژوهش…………………………………………………………………. 69

3-1- روش پژوهش………………………………………………………………… 69

3-2- جامعه آماری، نمونه و روش نمونه گیری………………………………………. 70

3-2-1- جامعه آماری…………………………………………………………… 70

3-2-2- نمونه و روش نمونه گیری………………………………………………. 70

3-3- ابزارهای پژوهش……………………………………………………………… 71

3-3-1- پرسشنامه انگیزش تحصیلی…………………………………………….. 71

3-3-2 – پرسشنامه سازگاری اجتماعی………………………………………….. 72

3-4- نحوه اجرای پرسشنامه و جمع آوری داده ها…………………………………… 80

3-5- روش تجزیه و تحلیل داده ها………………………………………………….. 74

فصل چهارم: یافته های تحقیق………………………………………………………….. 75

مقدمه……………………………………………………………………………. 76

4-1- یافته های توصیفی………………………………………………………… 76

2-2- یافته های استنباطی………………………………………………………. 84

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری…………………………………………………………. 97

5-1- بحث و نتیجه گیری یافته های تحقیق…………………………………….. 98

5-2- پیشنهادهای پژوهشی……………………………………………………….. 102

5-2-1- پیشنهادات اجرایی…………………………………………………….. 102

5-2-2- پیشنهادات پژوهشی…………………………………………………… 102

5-3- محدودیت های پژوهش……………………………………………………… 102

فهرست منابع……………………………………………………………………………. 105

پیوست ها………………………………………………………………………………… 118

مقدمه:
انگیزه­ها[1] نیروهای محرکی هستند که در موجود زنده، حالتی از نشاط و فعالیت را بر می­انگیزند.انگیزه‌ها عامل بروز رفتار هستند و او را به سوی هدف یا هدفهای مشخصی راهنمایی می­کنند. آنها، وظایف ضروری و مهمی برای موجود زنده انجام می­دهند. انگیزش به معنای وسیع و تحت عنوان علت یا چرایی رفتار،تمامی روانشناسی را در بر می­گیرد(خداپناهی، 1385: 19).

انگیزه پیشرفت تحصیلی به عنوان یکی از انگیزه­های روانی است. انسان خواهان پیشرفت و ترقی در تمام ابعاد زندگی می­باشد، یکی از این پیشرفت­ها که خود نیز می­تواند زمینه­ساز پیشرفت­های دیگر باشد پیشرفت تحصیلی به عنوان ملاک ارزیابی و گزینش افراد در مراحل مختلف شغل و رشته تحصیلی می­باشد. از مهمترین عواملی که می­تواند در یادگیری توأم با موفقیت یادگیرنده نقش داشته باشد، انگیزه پیشرفت تحصیلی است. دانش­آموزان با باورهای انگیزشی مثبت، همچون حفظ اهداف درونی برای یادگیری و نیاز به پیشرفت تحصیلی بالا، بیشتر از دانش­آموزان دارای باورهای انگیزشی پایین در پردازش عمیق، بسط و سازماندهی تکالیف، درگیر می­شوند. انگیزش درونی یکی از تعیین­کننده های گرایش به مطالعه و یادگیری است و ترس از شکست در افراد با انگیزه درونی پایین، دیده شده است ( قربانی، 1386: 1). سازگاری اجتماعی یک سازه کلان است که دسته ای از مؤلفه های خاص را در بر می­گیرد که روی هم رفته عمکرد تحصیلی مطلوب را پیش بینی می­کنند (والز و لیتل[2]، 2005). عوامل گوناگونی از جمله عوامل تحصیلی، رفتاری و اجتماعی به منظور تشکیل الگوهای سازگاری، با هم و به عنوان یک نظام یکپارچه عمل می­کنند و بر هم تاثیر متقابل دارند. انواع انگیزه های درونی و بیرونی اثر متفاوتی بر عملکرد تحصیلی و سازگاری اجتماعی دارد. در این میان انگیزش درونی می تواند نقش تسهیل گرانه­ای را در سازگاری اجتماعی داشته باشد و انگیزش بیرونی اثر مخربی بر سازگاری اجتماعی خواهد داشت (ملنیک[3] و همکاران، 2008).

1-2- بیان مسأله:
در نظام آموزشی ایران، ملاک قضاوت و ارزیابی موفقیت و عدم موفقیت همه ارکان آموزشی از جمله رویکرد کلی نظام، گروه آموزش دهندگان، سیستم مدیریت و دانش­آموزان در قالب متغیر عملکرد تحصیلی نمود پیدا می­کند. بنا بر این همه دست اندر کاران آموزش همواره در تلاش برای رسیدن به مولفه­ها و فرآیندهایی هستند که عملکرد تحصیلی دانش­آموزان را بهبود بخشند. عملکرد تحصیلی به عنوان نمود عینی نتیجه و برآیند همه فعالیت­های آموزشی، به جنبه­های قابل مشاهده یادگیری اشاره می­کند. عملکرد همان محصول یادگیری است و ما با مشاهده تغییرات حاصل در عملکرد شخص استنباط می­کنیم که در او یادگیری اتفاق افتاده است. عملکرد تحصیلی، همان نتایج عملکردی است که نشان می­دهد یک دانش­آموز تا چه حد به اهداف خاص مورد نظر در فعالیت­های آموزشی رسیده است (وولفولک، 2007).  

نتایج پژوهش­های کوپر[4] نشان داده که علاوه بر ساختار و محتوای آموزشی کلاس، عوامل گوناگونی از جمله سلامت روان، توانایی­های شناختی، عوامل انگیزشی، هیجان­ها و ویژگی­های فردی و خانوادگی نقش عمده­ای در سطح عملکرد تحصیلی دانش­آموزان دارند (پاشایی و همکاران، 1388).

گیج و برلاینر[5] (1996)، انگیزه را به موتور یا فرمان اتومبیل تشبیه می­کنند که شخص را برای رسیدن به هدف خاصی وادار به فعالیت می­کند (ظهیری ناو و رجبی، 1388: 70). انگیزه تحصیلی، انگیزه روانشناختی فراگیری است که با اثرگذاری بر انواع مختلف فعالیت­های تحصیلی به تمایل فرد برای رسیدن به هدف­های تحصیلی اشاره دارد. این سازه با حصول آگاهی از چگونگی تأثیر فرایند­های شناختی–انگیزشی شخص روی فعالیت­هایی که برای پیشرفت تحصیلی وی اهمیت دارند، برآورد می­شود (شهنی ییلاق و همکاران، 1384: 48 ).

در نظام طبقه­بندی دسی[6]، شوارتز[7] و رایان[8] (1985 )، افراد، در سه نوع جهت­گیری انگیزشی قرار می­­گیرند: افراد با جهت­گیری انگیزشی بیرونی[9]، افراد با جهت­گیری انگیزشی درونی[10] و افراد بدون انگیزه[11](بحرانی، 1384: 105). افرادی که دارای انگیزش درونی هستند، برای خود اهدافی تعیین می­کنند و در جهت رسیدن به آن می­کوشند. در واقع اگر آنان احساس کنند که در انجام فعالیت­های مورد علاقه خود، در فشار هستند؛ سطح انگیزش یا علاقه درونی آن ها کاهش می­یابد. افراد با انگیزش بیرونی به جای تمرکز بر تکلیف و احساس رضایت، با انجام خوب آن، در انتظار نوعی پاداش یا تنبیه اجتماعی هستند. افراد بدون انگیزه، مانند افرادی که دارای انگیزش بیرونی هستند خود را شایسته نمی­دانند. این افراد، در مقایسه با همسالان خود که دارای انگیزش بیرونی هستند، بعد از مدت­ها تلاش برای انجام تکلیف و صرف انرژی و وقت، آن را رها می­کنند. ادراک شایستگی و کنترل در آنان، چنان پایین است که در موقعیت­ها احساس درماندگی می­کنند.کوشش برای این افراد یک عمل بی­فایده است. آنان موفقیت و شکست­های خود را نتیجه عوامل بیرونی و کنترل ناپذیر می­دانند (دسی، اسکوارتز، شین من[12]، و رایان: 1981، به نقل از بحرانی، 1384: 105).

علاوه بر انگیزش که تا حد زیادی ناظر بر عوامل فردی یادگیری است، یادگیری در محیط و در کنش با دیگران انجام می­شود. هر انسانی آگاهانه یا ناآگاهانه می­کوشد تا نیازهای متنوع و گاه متناقضش را در محیط زندگی خود برآورده کند، و از آنجا که باید نیازهای خود را در قالب ساخت اجتماعی برآورده کند، سازگاری او لاجرم سازگاری اجتماعی است (والی پور، 1360، به نقل از مظاهری و افشار، 1388).

سازگاری اجتماعی[13] به عنوان مهمترین نشانه سلامت روان از مباحثی است که در دهه­های اخیر توجه بسیاری از جامعه­شناسان، روان­شناسان و به ­ویژه مربیان را به خود جلب کرده است (نظیری، 1381، به نقل از مظاهری و همکاران، 1385 :17). از دیدگاه انجمن روانشناسی آمریکا سازگاری اجتماعی هماهنگ ساختن رفتار به منظور برآورده ساختن نیازهای محیطی است که غالباً مستلزم تکانه­ها، هیجانات یا نگرش­ها می­باشد (حجاری و همکاران، 1385: 52). گودشتاین و لانیون[14](1995، به نقل از خوش کنش و همکاران، 1389) سازگاری را فرایند پیوسته­ای تعریف کرده­اند که در آن، تجارب یادگیری اجتماعی شخص توانایی و مهارت­هایی را فراهم می­سازد که از آن طریق می­توان به ارضای نیاز­ها پرداخت.

پژوهشهای متعددی در نظام­های آموزشی مختلف انجام شده است و به صورت تجربی نیز رابطه و اثر مثبت و معنادار عوامل انگیزشی و سازگاری اجتماعی را با عملکرد تحصیلی نشان داده است. این در حالی است که در نظام آموزشی ایران و به ویژه در شهر ابرکوه، پژوهشی که به طور خاص و با روش علمی رابطه این متغیرها را بررسی کرده باشد، انجام نشده است. لذا در این تحقیق، رابطه عوامل انگیزش تحصیلی و سازگاری اجتماعی با عملکرد تحصیلی در دوره متوسطه به عنوان یک نیاز اساسی در برنامه ریزی­های آموزشی  بررسی شد.

1-3- اهمیت و ضرورت پژوهش:
انگیزه­ها نیرویی قوی در فرآیند یاددهی-یادگیری هستند، به طوری­که حتی غنی­ترین و بهترین برنامه­های کارآموزی و آموزش سازماندهی شده نیز در صورت فقدان انگیزه در فراگیران، سودمند نخواهند بود. یکی از مهم­ترین مسایل تأثیرگذار بر پیشرفت تحصیلی دانش­آموزان انگیزه می­باشد. انگیزه تحصیلی یکی از ملزومات یادگیری به حساب می­آید و چیزی است که به رفتار شدت و جهت می­بخشد و در حفظ تداوم آن به یادگیرنده کمک می­کند. در واقع انگیزه آن چیزی است که به یادگیرنده انرژی می­دهد و فعالیت­های او را هدایت می­کند. از آنجا که انگیزه تحصیلی مستقیماً با میزان یادگیری و پیشرفت تحصیلی یادگیرندگان در ارتباط است، لازم است برای ایجاد یک نظام آموزشی موفق و پویا به این امر مهم توجه بیشتری شود. کم توجهی نسبت به مشکلات دانش­آموزان بی­گمان سبب تراکم و گره خوردن مشکلات با یکدیگر و به وجود آمدن نابسامانی­های روحی و آموزشی مختلف برای آنان خواهد شد. چنین غفلت­هایی از یک طرف باعث اتلاف منابع انسانی و از طرف دیگر باعث افت کیفیت نیروی انسانی می­شود. متاًسفانه یکی از مشکلات شایع نظام­های آموزشی در بسیاری از کشورها، پایین بودن سطح انگیزه تحصیلی در بین یادگیرندگان می­باشد که سالانه زیان­های علمی، فرهنگی و اقتصادی زیادی را متوجه دولت­ها و خانواده­ها می­کند و نظام آموزشی کشورها را با افت تحصیلی مواجه می­سازد(رمضانی و افشار، 1389: 12).

انگیزش نمی­تواند از چارچوب اجتماعی که آن را احاطه کرده است جدا شود. در درون هر جامعه، یک سری ارزش­های اجتماعی و اهداف فرهنگی وجود دارد که باید در نظر گرفته شود. افراد آدمی فقط با غذا و آب زندگی نمی­کنند، بلکه انگیزه­هایی وجود دارند که شرایط اجتماعی و فرهنگی موجب بروز آن می­شود. همچنین، انگیزش، در ارتباط با ارزش­های دیگران تغییر می­کند. به عنوان مثال تحقیقات نشان می­دهد که یادگیری به­وسیله همکاری با یادگیرنده تسهیل می­شود (دریسکول[15]،308:1993). ارتباط در کلاس درس، خواه شناختی و یا عاطفی باشد، انتقال دهنده یافته­ها از فردی به فرد دیگر و از یک گروه به گروه دیگر است. به عنوان مثال، نگرشی که فرد دارد یا ادراکات شخصی او در انگیزه او تاثیر می­گذارد. رابطه بین انگیزش و پیامدهای مربوط به مدرسه مانند عملکرد تحصیلی و بهزیستی تحصیلی به خوبی جای خود را در تحقیقات آموزش و پرورش باز کرده است (دسی و رایان، 2000، به نقل از والز و لیتل، 2005).