فعالیتهای اقتصادی عبارتست از مجموعه فعالیت ها ی فردی و اجتماعی که در محیط روستا و به منظور گذران زندگی و تامین رفاه مادی روستائیان به وقوع می پیوندد و در کل اقتصاد روستا را تشکیل می دهددر هر جامعه ای با توجه به زمان و سیاست های کلی جهان و جامعه در حال تغییر و تحول می باشد.

امروزه توجه به اهمیت تولیدات کشاورزی در امنیت غذایی جامعه و نیز ضرورت توجه به ابعاد اقتصادی تولید امری اجتناب ناپذیر است. عدم آگاهی کشاورزان در این زمینه می تواند خطر بزرگی را متوجه اقتصاد کشاورزی و دیگر بخشهای تولید وارد کند . به منظور نیل به امنیت غذایی علاوه بر اتخاذ سیاستهای مطلوب و برخورداری از منابع کافی ، باید تولید کشاورزی به گونه ای باشد که تمامی نیازهای جامعه را بر آورده سازد.

علاوه بر طرف کردن نیازهای جامعه لازم است تا درآمد کشاورزان را افزایش دهد . پرورش کرم ابریشم از جمله فعالیتهایی است که از گذشته در استان گیلان رواج داشته و امروزه اگر چه کم رنگتر از گذشته است اما بعنوان فعالیت مکمل در کنار سایر فعالیتها همچنان ادامه دارد در این تحقیق به بررسی نقش پرورش کرم ابریشم در اقتصاد خانوارها پرداخته شده که در 5 فصل به ترتیب زیر می باشد

فصل اول : کلیات تحقیق می باشد که شامل بیان مسئله ، فرضیه ، هدف و سوال می باشد

فصل دوم : مروری بر ادبیات تحقیق است که شامل تئوریها و نظریه های مرتبط با موضوع می باشد

فصل سوم : مواد و روش اجرای تحقیق است که در آن به تشریح روش تحقیق و ویژگیهای جغرافیایی پرداخته شده است

فصل چهارم : یافته های تحقیق می باشد که شامل یافته های توصیفی و تحلیلی می باشد که به تشریح مسئله تحقیق پرداخته شده است

فصل پنجم : نتیجه گیری ، پیشنهادات و آزمون فرضیه ها می باشد که در آن به اثبات فرضیه و نتیجه گیری از یافته ها و آزمون فرضیه ها پرداخته شده است.

 1-1.بیان مسئله

توسعه بخش کشاورزی و روند بهبود زندگی روستائیان باید یکی از مسائل اساسی برنامه های توسعه اقتصادی باشد. دستیابی به توسعه ای هماهنگ بدون توسعه بخش کشاورزی غیر ممکن می باشد. بویژه اگر توسعه اقتصادی و اجتماعی در مفهوم جدا شدن از وابستگی ها و به نوع رسیدن به خودکفایی مطرح شود. توسعه بخش کشاورزی و روستایی اهمیت بیشتری پیدا می کند. زیرا این بخش و نیروی انسانی شاغل در آن مسئول تامین مواد غذایی و مواد مورد نیاز برای جمعت فزاینده کشور است. لذا لازم است جامعه روستایی جایگاهی شایسته در کل فرایند توسعه بازیابد و بتواند نیازهای غذایی , و برخی مواد اولیه صنایع را که امروزه به عنوان عامل حیاتی در سرنوشت کشور است و با بهره گیری ازمنابع تولید داخلی تامین نماید. تحقق این امر برای رفع موانع و بهبود شرایط کار و زندگی در بخش روستایی است و به طور یقین نیل به این هدف نیز

جز از طریق بکار گرفتن یک نظام برنامه ریزی مناسب مقدور نیست که در ایران از زمان های قدیم انجام می گرفته و تا امروز نیز بسیاری از کشاورزان روستایی از این طریق امرار معاش می کردند. شهرستان صومعه سرا با دارا بودن 142 نقطه روستایی در موقعیت جلگه ای قرار دارد. فعالیت غالب در روستاهای شهرستان صومعه سرا کشاورزی مبتنی بر زراعت برنج است. در سالهای اخیر صنوبر کاری نیز رونق بسیار یافته است و در این تحولات ، پرورش کرم ابریشم که در گذشته نقش بسزایی در اقتصاد روستاهای این شهرستان داشته است نقش خود را تا اندازه زیادی از دست داده ولی علی رغم آن تعداد قابل توجهی از خانوارهای روستایی به این فعالیت اشتغال دارند. این پژوهش بر آن است تا ضمن بررسی تحولات این فعالیت اقتصادی در سالهای اخیر علل این تغییرات را شناسایی کرده و ضمن تعیین نقش این فعالیت در اقتصاد روستاهای شهرستان راهکارهایی برای توسعه آن ارائه نماید و به این سوال اصلی تحقیق پاسخ دهد که تا چه اندازه کرم ابریشم در اقتصاد خانوارهای روستایی شهرستان صومعه سرا تاثیر گذار است.

1-2- اهمیت و ضرورت

با توجه به اینکه فعالیت کشاورزی بخش مهمی از فعالیتهای جامعه را تشکیل می دهد زیرا که امنیت غذایی جامعه به عهده بخش کشاورزی است از طرفی بخش اعظمی از جمعیت را روستائیان تشکیل می دهد که از این طریق امرار معاش می کنند و از طرفی محدود بودن فرصتهای شغلی در روستا ضرورت توجه به بخش کشاورزی را ضروری می نماید بنابر این پرداختن به بحث کشاورزی اهمیت خاصی دارد و همچنین با توجه به اینکه شهرستان صومعه سرا در گذشته یکی از تولید کنندگان عمده در بخش پرورش کرم ابریشم بوده است و در حال حاضر نیز این فعالیت در این شهرستان انجام می شود بنابر این پرداختن به مسئله اثرات اقتصادی پرورش کرم ابریشم در این تحقیق ضرورت دارد .

1-3- اهداف تحقیق

هدف اصلی تحقیق « بررسی اثرات پرورش کرم ابریشم در اقتصادی خانوارهای روستایی شهرستان صومعه سرا» است . دیگر اهداف تحقیق عبارتند از:

1- تعیین وضعیت تولید کرم ابریشم در بین خانوارهای روستایی

2- تعیین وضعیت اقتصادی خانوارهای کشاورز شهرستان صومعه سرا

3- تعیین مسائل و مشکلات تولید کرم ابریشم در بین خانوارهای روستایی شهرستان صومعه سرا

1-4- پرسش های تحقیق

پرسش های این تحقیق عبارتند از:

1- چه عواملی بر نوسان تولید کرم ابریشم تاثیرگذار است؟

2- پرورش کرم ابریشم در شهرستان صومعه سرا از نظر اقتصادی چه جایگاهی دارد؟

1-5.فرضیه های تحقیق

با توجه به اهداف و پرسش های تحقیق، دو فرضیه به شرح زیر طرح شده است:

1- میزان تقاضا مهمترین عامل در نوسان تولید کرم ابریشم است.

2- پرورش کرم ابریشم در شهرستان صومعه سرا برای تولید کننده ها یک منبع درآمد جانبی بشمار می رود.

1-6.تعریف واژه ها و مفاهیم

کرم ابریشم: کرم ابریشم حشره ای از راسته بالپولکداران و خانواده Bombycidae است و نام علمی آن Bombyx mori می باشد. مراحل زندگی اش شامل چهار مرحله تخم ، لارو، شفیره و حشره کامل بوده و از حشرات با دگردیسی کامل محسوب می شود که لاروها تنها از برگ توت تغذیه می کنند(AnonymousT-2002). به طور کلی زندگی کرم ابریشم از تخم نوغان شروع و به تخـم ختـــم می شود و هــدف از پرورش کــرم ابــریشـــم به دست آوردن پیلــه می باشد(Ntaanu-2008).

اقتصاد روستا

اقتصاد روستایی علمی است که از عوامل مختلف طبیعی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، مالی، تجاری و صنعتی که در وضع یک واحد کشاورزی روستایی موثر است بحث نموده و راه و روش اداره، طرق استفاده و رفع نیازهای کشاورزی را با ذکر نواقص و مشکلات بیان نماید (آسایش، 1381 ،ص15).

نقش : نقش به معنی بررسی اثرات هر چیز می باشد در این پایان نامه منظور از نقش میزان تاثیر گذاری کرم ابریشم در اقتصاد خانوارهایی روستایی شهرستان صومعه سرا است.

پرورش : منظور از پرورش دادن در بحث کشاورزی این است که یک گیاه یا حشره را از مرحله تخمک گذاری تا مرحله نهایی مراقبت و مراحل نهایی را طی می کند و در نهایت از آن بهره برداری اقتصادی می نماید.

1-7. محدوده مورد مطالعه و مقطع زمانی

شهرستان صومعه سرا ، در طول جغرافیایی از ‘3  ْ49 تا ’31 ْ49 و عرض جغرافیایی ’15  ْ37 تا ‘3  ْ37 در غرب استان گیلان قرار دارد. مساحت این شهرستان633 کیلومتر مربع می باشد که 3/4 درصد پهنه این استان را تشکیل می دهد. شهرستان صومعه سرا از شمال به شهرستان های بندرانزلی و رضوانشهر، از جنوب به شهرستان های فومن و شفت، از شرق به شهرستان رشت و از غرب به شهرستان ماسا

 -1.پیشینه تحقیق

بطور کلی مطالعات و تحقیقات زیادی درسطح دنیا از جمله کشورهای چین ، هندوستان، ژاپن، فرانسه ،برزیل، کره و…انجام گرفته است.و همچنین پژوهشهایی توسط سازمانهای جهانی از جمله سازمان خواروبار و کشاورزی(F.A.O )دفتر بین المللی بیماریهای واگیر دامی(O.I.E)و به ویژه درلیون فرانسه درسال 1371 درانستیتوی ملی تحقیقاتی کشاورزی،برروی نژادها،بیماریها،چگونگی پرورش و نقش اقتصادی کرم ابریشم انجام گرفته است.(اصلانی،1375،صص18-22).درایران نیز مطالعاتی توسط شرکت سهامی پرورش کرم ابریشم ایران و وزارت کشاورزی(معاونت امورواحدهای تولیدی و صنعت)انجام شده است

خمامی زاده ، (1375) ، درکتاب صنعت نوغان درایران،درمورد گونه های کرم ابریشم،وضعیت ابریشم ایران وگیلان،مشکلات صنعت ابریشم،صنایع دستی وابسته به پیله کرم ابریشم،اهمیت بازرگانی ابریشم و بیماریهای کرم ابریشم را به رشته تحریر درآورده است.

اصلانی ، (1375)، در کتاب خود تحت عنوان کرم ابریشم و بیماریهای آن،درمورد تکنولوژی جدید پرورش کرم ابریشم ،بیماریهای کرم ابریشـــم و روش پیشگیری آنهــا صحبت کرده است.

نعمت نژاد، ،(1376) ،درکتاب خود تحت عنوان پرورش کرم ابریشم و مسائل مهم آزمایشگاهی آن ،درمورد توتستان ،مشخصات کرم ابریشم،بیماریهای کرم ابریشم،ژنتیک کرم ابریشم و پرورش کرم ابریشم همچنین وضعیت جغرافیایی و وضغیت اقلیمی درخت توت و کرم ابریشم بیاناتی داشته است.

اعتباری ،(1368)، در کتاب خود تحت عنوان اصول نوغانداری،درمورد روشهای تولید نهال توت،عوامل مهم درزندگی ونمو درخت توت،روش های پرورش کرم ابریشم و برداشت پیله اشاراتی داشته است.

ناظر عدل ،( 1368)، در کتاب خود تحت عنوان نگهداری کرم ابریشم، درمورد پرورش کرم ابریشم از نظر اقتصادی،درمورد توتستان،زمان پرورش کرم ابریشم که 6و حداکثر 8هفته طول می کشدو همچنین تاریخچه پرورش کرم ابریشم توضیح داده است.

دراستان گیلان نیز مطالعاتی توسط شرکت پرورش کرم ابریشم و مدیریت جهاد کشاورزی گیلان انجام گرفته و مقالات مختلفی درفصلنامه پژوهشی ،فرهنگی،اجتماعی فرهنگ گیلان توسط دکتر نیمروزی با عنوان بررسی تاریخی صنعت تولید ابریشم دراستان گیلان که درمورد ابریشم خام گیلان درعهد صفویه و مهمترین محصول صادراتی به اروپا که سالانه 2800 عدل ابریشم خام صادر می شده است و همچنین شرایط محیطی و اقلیمی مناسب برای تولید ابریشم خام نوشته شده است.

خدیوی فرد،( 1376) ، در کتاب خود تحت عنوان (( تاریخچه ابریشم درگیلان)) درمورد تاریخچه پیدایش کرم ابریشم،راه ابریشم، ابریشم درزمانهای مختلف(دوره اشکانی،اسلامی،مغول،تیموری، صفوی، افشاریه، زندیه، قاجاریه وجمهوری اسلامی)بحث کرده است و همچنین یک طرح پژوهشی ،کاربردی درمورد بررسی خصوصیات ژنتیکی صفات اقتصادی کرم ابریشم بومی ایران توسط میر حسینی در سال 1379 به انجام رسید که مجری آن دانشکده منابع طبیعی صومعه سرا- شرکت سهامی کرم ابریشم ایران- بود که دراین طرح 5گروه ژنتیکی کرم ابریشم بومی ایران موردآزمون قرارگرفته است که پارامترهای ژنتیکی صفات اقتصادی آنها برآورد شده است و ارزیابی آنها براساس مجموع استعداد اقتصادی آنها صورت گرفته است.