هر زوجی دارای باورها و ایده­آل­هایی درباره­ی بعد خانواده و حتی شمار فرزندان دختر یا پسری است که می­خواهند داشته باشند. اندازه­ی ایده­آل و مورد دلخواه خانواده نزد زوجین تأثیری تعیین­کننده بر باروری خواهد داشت. با توجه به اینکه روند کاهش باروری در ایران در طول دو دهه­ی اخیر با تغییراتی در ایده­آل­های باروری همزمان شده است، بنابراین بررسی ایده­آل­های باروری یکی از موضوعاتی است که برای شناخت عوامل مؤثر بر کاهش مستمر باروری در ایران اهمیت دارد؛ از این رو مطالعه­ی حاضر ایده­آل­های باروری و عوامل مؤثر بر آن را در شهرستان مهر مورد توجه قرار قرار می­دهد. هدف اصلی این مطالعه تعیین رابطه­ی بین سازه­های نظریه­ی رفتار برنامه­ریزی شده با ایده­آل­های باروری می­باشد. با استفاده از روش پیمایشی و پرسشنامه­ی محقق ساخته، این موضوع در بین 376 نفر از زنان 49-15 ساله­ با روش نمونه­گیری سیستماتیک بررسی شد.یافته­ها از عمومیت ایده­آل 2 تا 4 فرزند برای هر زن حکایت دارد که بیانگر بالا بودن ایده­آل باروری در بین زنان شهرستان مهر می­باشد. بر­اساس این مطالعه رابطه­ی ایده­آل­ باروری با سازه­های هنجار ذهنی تعداد مطلوب فرزند (P< 0.01) و کنترل اقتصادی درک شده بر روی داشتن فرزند (P< 0.01) معنادار بود اما با سازه­ی نگرش نسبت به فرزند (P> 0.05)معنادار نبود. نتایج تحلیل­های چند­متغیره نشان داد که هنجار ذهنی تعداد مطلوب فرزند، مهم­ترین متغیر تأثیر­گذار بر تعداد ایده­آل فرزند است؛ به طوری که به تنهایی تعیین­کننده­ی 23 درصد از واریانس تعداد ایده­آل فرزند است. به طور کلی، با توجه به یافته­های این پژوهش می­توان اظهار کرد که موضوع ایده­آل باروری تا حدود زیادی در قالب نظریه­ی رفتار برنامه­ریزی شده قابل تبیین است.

 

واژه ­های کلیدی: باروری، ایده­آل­های باروری، زنان، نظریه­ی رفتار برنامه­ریزی شده، شهرستان مهر

 

 

فهرست مطالب

 

 

عنوان                                                                                                                                                                  صفحه

فصل اول: کلیات

1-1- مقدمه. 1

1-2- بیان مسأله. 5

1-3- اهمیت و ضرورت.. 6

1-4- اهداف تحقیق.. 8

1-4-1- هدف کلی.. 8

1-4-2- اهداف جزئی.. 8

 

فصل دوم: پیشینه تحقیق

2- 1- تحقیقات داخلی.. 10

2-2- تحقیقات خارجی.. 19

 

فصل سوم: مبانی نظری

3-1- نظریه­ها و مدل­های باروری.. 30

3-1-1- تئوری انتقال جمعیتی.. 30

3-1-2- تئوری زیستی باروری.. 31

3-1-3- تئوری­های اقتصادی باروری.. 31

3-1-3-1- نظریه لیبنشتاین.. 32

3-1- 3-2- نظریه بکر. 33

عنوان                                                                                                صفحه

 

3-1-3-3-  نظریه جریان ثروت بین نسلی.. 33

3-1-4- تئوری­های اقتصادی- اجتماعی باروری.. 34

3-1-5- تئوری­های اجتماعی- فرهنگی باروری………………………………………………………………………………………. 35

3-1-6- مدل متغیرهای بینابین.. 35

3-1-7- مدل جامعه­شناختی باروری.. 36

3-1- 8- تئوری رفتار برنامه­ریزی شده 36

3-2- چارچوب نظری.. 41

3-3- اجزای تئوری رفتار برنامه­ریزی شده 38

3-3-1- گرایش و نگرش نسبت به رفتار 38

3-3-2- هنجارهای ذهنی یا فشارهای اجتماعی.. 38

3-3-3- کنترل رفتاری درک شده 39

3-3-4- قصد رفتاری.. 39

3-3-5- رفتار 40

3-4- مدل مفهومی و تجربی تحقیق.. 42

3-5- فرضیه­های تحقیق.. 44

 

فصل چهارم: روش شناسی

4-1- روش و تکنیک تحقیق.. 46

4-2- ابزار جمع­آوری اطلاعات.. 46

4-3- جامعه آماری و واحد تحلیل.. 47

4-4- حجم نمونه و شیوه نمونه­گیری.. 47

4-5- پایایی ابزار سنجش… 48

4-6- تکنیک­های آماری تحلیل داده­ها 48

4-7- تعاریف متغیرها 49

4-7-1- متغیرهای مستقل.. 49

عنوان                                                                                               صفحه

 

4-7-2- متغیرهای بینابین.. 52

4-7-3- متغیر وابسته. 53

 

فصل پنجم: تجزیه و تحلیل داده­ها 55

5-1- آمار توصیفی.. 55

5 -2- آمار استنباطی.. 71

5-2-1- بررسی فرضیه­ها 71

5-2-2- تحلیل­های چند متغیره 80

5-2-2-1- نتایج تحلیل رگرسیون چند متغیره 80

5-2-2-2- مدل تحلیل مسیر. 82

 

فصل ششم: بحث و نتیجه­گیری

6-1- پیشنهادات.. Error! Bookmark not defined.

6-2- محدودیت­ها 95Error! Bookmark not defined.

 

فهرست منابع

منابع فارسی.. 96

منابع انگلیسی.. 100

 

 

 

 

فهرست جداول

 

 

عنوان                                                                                                                                                                صفحه

 

جدول 1-1 تحولات شاخص­های باروری و خانوار در ایران (1390- 1355) ………………………………………………………… 4

جدول 4-1 ضریب آلفای کرونباخ مقیاس­های پرسشنامه ……………………………………………………………………………………… 47

جدول 5-1-1 توزیع فراوانی و درصدی سن پاسخگویان ……………………………………………………………………………………….. 55

جدول 5-1-2 توزیع فراوانی و درصدی سن پاسخگویان در اولین ازدواج …………………………………………………………….. 55

جدول 5-1-3 توزیع فراوانی و درصدی مدت زمان ازدواج پاسخگویان …………………………………………………………………. 56

جدول 5-1-4 توزیع فراوانی و درصدی بعد خانوار پاسخگویان …………………………………………………………………………….. 57

جدول 5-1-5 توزیع فراوانی و درصدی تعداد خواهر و برادر پاسخگویان ……………………………………………………………… 57

جدول 5-1-6 توزیع فراوانی و درصدی وضعیت اشتغال پاسخگویان …………………………………………………………………….. 58

جدول 5-1-7 توزیع فراوانی و درصدی درآمد ماهیانه خانواده پاسخگویان ………………………………………………………….. 59

جدول 5-1-8 توزیع فراوانی و درصدی میزان بهره­مندی پاسخگویان از تسهیلات ……………………………………………… 60

جدول 5-1-9 توزیع فراوانی و درصدی تحصیلات پاسخگویان ……………………………………………………………………………… 61

جدول 5-1-10 توزیع فراوانی و درصدی میزان مطالعه پاسخگویان ……………………………………………………………………… 62

جدول 5-1-11 توزیع فراوانی و درصدی طبقه اجتماعی پاسخگویان …………………………………………………………………… 62

جدول 5-1-12 توزیع فراوانی و درصدی میزان استفاده پاسخگویان از وسایل ارتباط جمعی ……………………………… 63

جدول 5-1-13 توزیع فراوانی و درصدی میزان آگاهی پاسخگویان از روش­های جلوگیری از حاملگی ……………….. 64

جدول 5-1-14 توزیع فراوانی و درصدی ترجیح جنسی از بین 3 فرزند در بین پاسخگویان ………………………………. 65

جدول 5-1-15 توزیع فراوانی و درصدی ترجیح جنسی فرزند در بین پاسخگویان ……………………………………………… 65

جدول 5-1-16 آماره­های توصیفی نمره مقیاس میزان گرایش مذهبی ……………………………………………………………….. 65

جدول 5-1-17 سطوح میزان گرایش مذهبی زنان مورد مطالعه ………………………………………………………………………….. 66

جدول 5-1-18 آماره­های توصیفی نمره مقیاس نگرش نسبت به نقش­های جنسیتی ………………………………………….. 66

عنوان                                                                                                                                                                صفحه

 

جدول 5-1-19 سطوح نگرش نسبت به نقش­های جنسیتی …………………………………………………………………………………. 67

جدول 5-1-20 آماره­های توصیفی نمره مقیاس نگرش نسبت به فرزند ……………………………………………………………….. 68

جدول 5-1-21 سطوح نگرش نسبت به فرزند در بین زنان مورد مطالعه ……………………………………………………………… 69

جدول 5-1-22 آماره­های توصیفی نمره مقیاس هنجار ذهنی تعداد مطلوب فرزند ……………………………………………… 69

جدول 5-1-23 توزیع فراوانی و درصدی طبقه­های مختلف هنجار ذهنی تعداد مطلوب فرزند …………………………… 70

جدول 5-1-24 آماره­های توصیفی نمره مقیاس کنترل درک شده بر روی داشتن فرزند ……………………………………. 71

جدول 5-1-25 سطوح کنترل درک شده زنان مورد مطالعه بر روی داشتن فرزند ……………………………………………… 71

جدول 5-1-26 توزیع فراوانی و درصدی تعداد ایده­آل فرزند از نظر پاسخگویان …………………………………………………. 71

جدول 5-2-1 نتایج ضریب همبستگی سن پاسخگو و تعداد ایده­آل فرزند ………………………………………………………….. 72

جدول 5-2-2 نتایج ضریب همبستگی سن ازدواج پاسخگو و تعداد ایده­آل فرزند ……………………………………………….. 73

جدول 5-2-3 نتایج ضریب همبستگی مدت زمان ازدواج پاسخگو و تعداد ایده­آل فرزند …………………………………….. 73

جدول 5-2-4 نتایج ضریب همبستگی بعد خانوار و تعداد ایده­آل فرزند ………………………………………………………………. 73

جدول 5-2-5 نتایج ضریب همبستگی تعداد خواهر و برادر پاسخگو و تعداد ایده­آل فرزند …………………………………. 74

جدول 5-2-6 نتایج تحلیل واریانس تعداد ایده­آل فرزند بر­حسب وضعیت اشتغال ………………………………………………. 74

جدول 5-2-7 نتایج تحلیل واریانس تعداد ایده­آل فرزند بر­حسب میزان درآمد ……………………………………………………. 75

جدول 5-2-8 نتایج ضریب میزان بهره­مندی از تسهیلات و تعداد ایده­آل فرزند ………………………………………………….. 75

جدول 5-2-9 نتایج تحلیل واریانس تعداد ایده­آل فرزند بر­حسب میزان تحصیلات ……………………………………………… 76

جدول 5-2-10 نتایج تحلیل واریانس تعداد ایده­آل فرزند بر­حسب میزان مطالعه ……………………………………………….. 76

جدول 5-2-11 نتایج تحلیل واریانس تعداد ایده­آل فرزند بر­حسب طبقه اجتماعی …………………………………………….. 77

جدول 5-2-12 نتایج ضریب همبستگی میزان استفاده از وسایل ارتباط جمعی و تعداد ایده­آل فرزند ………………. 77

جدول 5-2-13 نتایج تحلیل واریانس تعداد ایده­آل فرزند بر­حسب میزان آگاهی از روش­های جلوگیری از حاملگی …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 78

جدول 5-2-14 نتایج تحلیل واریانس تعداد ایده­آل فرزند بر­حسب ترجیح جنسی فرزند ……………………………………. 78

جدول 5-2-15 نتایج تحلیل واریانس تعداد ایده­آل فرزند بر­حسب میزان گرایش مذهبی ………………………………….. 78

جدول 5-2-16 نتایج تحلیل واریانس تعداد ایده­آل فرزند بر­حسب نگرش نسبت به نقش­های جنسیتی ……………. 79

جدول 5-2-17 نتایج ضریب همبستگی نگرش نسبت به فرزند و تعداد ایده­آل فرزند ………………………………………… 80

عنوان                                                                                                                                                                صفحه

 

جدول 5-2-18 نتایج ضریب همبستگی هنجار ذهنی تعداد مطلوب فرزند و تعداد ایده­آل فرزند ……………………….. 80

جدول 5-2-19 نتایج ضریب همبستگی میزان کنترل اقتصادی درک شده و تعداد ایده­آل فرزند ……………………… 81

جدول 5-2-20 نتایج رگرسیون گام به گام تعداد ایده­آل فرزند …………………………………………………………………………… 82

جدول 5-2-21 ضرایب رگرسیونی متغیرهای تأثیر­گذار بر شاخص هنجار ذهنی تعداد مطلوب فرزند ……………….. 84

جدول 5-2-22 ضرایب رگرسیونی متغیرهای تأثیر­گذار بر شاخص میزان کنترل درک شده برای داشتن فرزند …85

جدول 5-2-23 میزان تأثیر مستقیم، غیر مستقیم و کل متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته تعداد ایده­آل فرزند…87

جدول 6-1 نتایج آزمون فرضیه­های تحقیق …………………………………………………………………………………………………………… 95