کلمات کلیدی: قانون حمایت خانواده، حقوق زنان، خانواده، حمایت، اصلاح قوانین

 فهرست مطالب

مقدمه. 1

فصل اول : تاریخچه قوانین حمایت از حقوق زن 6

مبحث اول: بررسی قانون حمایت خانواده 1346.. 7

گفتار اول: تصویب قانون حمایت خانواده 1346.. 7

گفتار دوم:محاسن قانون حمایت خانواده 1346.. 8

بند اول: محدود کردن اختیار مرد در طلاق.. 8

بند دوم: گسترش موارد درخواست طلاق توسط زن.. 9

بند سوم: محدود کردن اختیار مرد در منع اشتغال زن.. 10

گفتار سوم: معایب قانون حمایت خانواده 1346.. 11

بند اول: نداشتن حمایت مالی از زن حین طلاق.. 11

بند دوم: غیر قابل پژوهش بودن گواهی عدم امکان سازش…. 12

بند سوم: میسر نبودن احراز اجرای عدالت در ازدواج مجدد. 12

مبحث دوم: قانون حمایت خانواده 1353.. 14

گفتار اول: تصویب قانون حمایت خانواده ی 1353.. 14

گفتار دوم: محاسن قانون حمایت خانواده 1353.. 16

بند اول: گسترش موارد درخواست طلاق توسط زن و محدود کردن موارد طلاق توسط مرد. 16

بند دوم: محدود کردن اختیار مرد برای ازدواج مجدد به موارد معین.. 17

بند سوم: اختیار زن در منع اشتغال شوهر. 18

بند چهارم: دادن حق ولایت به مادر. 18

بند پنجم: مقرری ماهانه برای زنان مطلقه. 19

الف: ویژگی های مقرری ماهانه. 21

ب: ماهیت و مبنای مقرری ماهانه. 21

بند ششم: افزایش سن قانونی ازدواج در قانون حمایت خانواده. 24

بند هفتم: شغل زن.. 26

فصل دوم: حمایت های قانون حمایت خانواده مصوب 1391 در حمایت از حقوق زنان و مقایسه ی آن با قوانین قبلی …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 28

مبحث اول: ارزیابی قانون حمایت خانواده مصوب  1391.. 29

گفتار اول: مثبت یا منفی بودن قانون حمایت خانواده مصوب 1391 در حمایت از حقوق زنان.. 29

گفتار دوم: رویکردهای مثبت قانون حمایت خانواده مصوب 1391 در حمایت از حقوق زنان.. 37

بند اول: پیش بینی مراکز مشاور خانواده در کنار دادگاه خانواده. 37

بند دوم: تعیین حقوق وظیفه و مستمری.. 37

بند سوم: امکان طرح دعاوی خانوادگی از سوی زوجه درمحل اقامت خود. 38

بند چهارم: حضانت مادردر قانون جدید.. 38

بند پنجم: ضرورت ثبت ازدواج دائم و طلاق یا فسخ نکاح یا رجوع در قانون جدید.. 39

بند ششم: به رسمیت شناختن نهاد نامزدی.. 40

گفتار سوم: رویکردهای منفی قانون حمایت خانواده در حمایت از حقوق زنان.. 40

بند اول: الزام به ثبت ازدواج های موقت مشروط به شرایطی.. 40

بند دوم: عدم سهولت طلاق از سوی زنان.. 41

بند سوم: عدم سهولت در گرفتن مهریه. 42

مبحث دوم: حقوق زن در قانون جدید حمایت خانواده و تغییرآن نسبت به قوانین قبل.. 42

گفتار اول: ساختار دادگاه خانواده و حضور قاضی زن در آن.. 42

گفتار دوم: ازدواج مجدد مرد در قوانین حمایت خانواده. 43

بند اول: ازدواج مجدد مرد در قانون حمایت خانواده 1346 و 1353.. 44

الف: محدود کردن عدد زوجات به دو همسر. 45

ب: محدود کردن چند زنی به نه مورد. 46

ج: مفهوم عدالت در ماده ی 17 قانون حمایت خانواده 1353.. 46

د: صدور گواهی عدم امکان سازش به در خواست زن اول.. 47

و: ضمانت اجرای ازدواج مجدد بدون اجازه دادگاه. 47

بند دوم: سکوت قانون جدید حمایت خانواده در مورد ازدواج مجدد. 48

گفتار سوم: بررسی شغل زن در قوانین حمایت خانواده. 51

ـ مقایسه ی قوانین حمایت خانواده در مورد شغل زن.. 51

گفتار چهارم: مهریه. 55

گفتار پنجم: موجبات طلاق.. 61

بند اول: طلاق در قانون حمایت خانواده 1346 و 1353.. 61

بند دوم: لایحه ی قانونی دادگاه مدنی خاص مصوب 1358.. 63

بند سوم: طلاق به اراده ی مرد. 63

بند چهارم: طلاق توافقی در قانون جدید حمایت خانواده. 65

گفتار ششم: حکم به تأدیه حقوق مالی زوجه و ترتیب ملاقات طفل.. 68

ـ مطالبه ی هزینه ها از شوهر. 70

گفتار هفتم: حق الزحمه و سایر حقوق زن پس از احراز عدم امکان سازش…. 71

گفتار هشتم: تعیین مجازات های کیفری مقرر در روابط زناشوئی.. 74

گفتار نهم: گواهی سلامت زوجین قبل از ازدواج.. 79

 

فصل سوم : راهکارهای تأمین حقوق زن   81

مبحث اول: مشکلات موجود در حمایت از حقوق زنان و راهکارهای پیشنهادی.. 82

گفتار اول: حق طلاق برای زن.. 84

گفتار دوم: متناسب بودن شتاب حرکت قانونگذار با شتاب حرکت جامعه در حمایت از حقوق زن.. 85

گفتار سوم: لزوم بازنگری در مقوله ی ازدواج مجدد. 88

گفتار چهارم: حمایت از حقوق زنان هم در خانه و هم در جامعه. 88

گفتار پنجم: عدم تصمیم گیری دادگاه در طلاق توافقی از جانب زوجین.. 89

گفتار ششم: بازنگری در قانون جدید حمایت از خانواده و قانون مدنی.. 89

گفتارهفتم: لزوم تعادل میان حقوق و تکالیف زن ومرد. 91

گفتار هشتم : شروط ضمن عقد.. 98

گفتار نهم: افزایش حمایتی زنان در جرم انگاری و مجازات های جدید این قانون.. 99

گفتار دهم: جدیت در تصویب قوانین مربوط به زنان و خانواده. 100

گفتار یازدهم: تنصیف دارایی های زن و شوهر جایگزین مناسب برای ماده 30 قانون حمایت خانواده. 104

نتیجه. 106

فهرست منابع. 110

 مقدمه

    زن در طول تاریخ مورد بی‌اعتنایی و بی‌ارزشی قرار گرفته است. گاه زنان را به هنگام رسیدن به سن بلوغ به عنوان کالا در معرض فروش قرار می‌دادند و یا به هنگام فوت شوهر، برای رهایی روح او از تنهایی، زنش را با جسد شوهر می‌سوزاندند و یا او را زنده زنده در گور با او دفن می‌کردند. در یک کلام زن را انسان نمی‌شمردند و به او ظلم می‌کردند. در عصر جاهلیت مدرن نیز از زن به عنوان ابزاری برای رسیدن به اهداف غیر انسانی و غیر اخلاقی بهره می‌برند و آنان را از جایگاه حقیقی خود خارج می کردند. اسلام به عنوان نجاتگر انسان‌ها بزرگ ترین خدمت را به زنان دنیا ارائه کرده است و با وضع قوانین و احکام عادلانه مظلومیت و محرومیت زنان را پایان داده است و برای آنها حقوقی شایسته شخصیت حقیقیشان قرار داده و وجود زن را لازمه تکامل جوامع بشری معرفی کرده و از زنان تکالیفی متناسب با وضع روحی و جسمی آنها طلب نموده و احکام و قوانین خاصی را برای آنها وضع کرده است. امروزه روند توسعه ی حمایتی از حقوق زنان رو به بهبود است به گونه ای که موضوع حقوق زنان از جمله موضوعاتی است که همواره مورد توجه و دقت همگان بوده است طوریکه در این جهت کارها و تلاش های فراوانی صورت گرفته است. این مهم در دنیای کنونی از اهمیت و ارج بیشتری برخوردار گشته است و هر کس در این راستا گام برداشته تا شاید بتواند این حقوق را احقاق نماید. قانونگذار نیز در این روند توسعه سهیم بوده و با قانونگذاری توانسته است بعضی از مشکلاتی را که بر سر راه زنان برای رسیدن به حقوق اولیه خود وجود داشته را رفع کند و برای حمایت هرچه بیشتر از زنان  قوانین را برحسب اوضاع و احوال وضع کند که از جمله ی آنها تصویب قانون حمایت خانواده ی 1391 است. حمایت از زنان به این معناست که قانونگذار زن را به عنوان یکی از اعضای جامعه تأیید کند بدون در نظر گرفتن کاستی ها و ناتوانی ها یا موفقیت ها و توانایی های زنان. این نوع حمایت حق زنان است. هنگامیکه قانون از حقوق زنان حمایت کند، جامعه هم در می یابد که این حقوق را باید بپذیرد. از آنجا که زن در خانواده و بیرون از آن نقش بسزایی دارد اگر از حمایت ها برخوردار نشود آسیب می بیند و احساس می کند حمایت اجتماعی از او دریغ می شود. او از نظر روانی تحت فشار بیشتری قرار می گیرد و ممکن است حالت های افسردگی را تجربه کند. زنان به عنوان نیمی از افراد جامعه از جمله طبقات انکارناپذیر هر اجتماعی محسوب می‌گردند. در تکوین تمامی تمدن ها و فرهنگ‌ ها زنان افرادی بودند که مهمترین نقش را ایفا می‌کردند، جایگاه زنان در عرصه حیات معنوی و اعتقادی جوامع، امری است که مورد تایید بسیاری از اندیشمندان و متفکران می باشد. بسیاری از حوادث و رویدادهای بزرگ تاریخی تحت تاثیر قدرت معنوی زنان صورت گرفته است[1]. احقاق حقوق زن، شناخت مبانی حقوق زنان، آزادی زنان، احترام به مقام، شخصیت و ذات انسانی زن همیشه با دردسرها و مزاحمت های پی در پی همراه بوده است.

    وضعیت اجتماعی زنان در ایران در طول دوره‌های مختلف تاریخی و فرهنگی متفاوت بوده است. مثلا حمله عرب‌ها به ایران موجب پذیرش ارزش‌های عربی – اسلامی در میان ایرانیان شد. حمله مغول‌ها به ایران نیز تاثیر زیادی بر فرهنگ و جامعه ایران گذاشت. این تغییرات مستقیماً بر وضعیت زنان ایرانی تاثیرگذار بود.

    در ایران قبل از تصویب قانون حمایت خانواده نگاه جامعه به زن به عنوان جنسی ضعیف تر از مرد بود و تنها او را محدود به کار کردن در خانه می دید. در واقع جامعه ی آن روز نقشی منفعل به زن می داد همچنین مواد موجود در قانون مدنی درزمینه ی طلاق، حضانت، اشتغال، حقوق مالی و… نیز بیشتر از مردان حمایت می کرد. اما با پیشرفت جامعه ی ایران نقش زنان در جامعه فزونی یافت و جایگاه و موقعیت آنان بیش از گذشته ارتقا پیدا کرد تا اینکه سرانجام قانونگذار در سال 1346 با تصویب اولین قانون حمایت خانواده  توانست روند این توسعه را افزایش دهد. این قانون نوآوریهایی از جمله محدود کردن اختیار مرد برای ازدواج مجدد و درخواست طلاق توسط مرد، گسترش موارد درخواست طلاق توسط زن، محدود کردن اختیار مرد در منع اشتغال زن را در حمایت از حقوق زن به همراه داشت و برای جامعه ای که تا آن روز از جانب قانونگذارحمایت جدی از زنان نکرده بود ارزشمند تلقی می شد. اما این قانون نتوانست پاسخگوی تمام نیازهای زنان باشد تا اینکه قانونگذار سرانجام قانون حمایت خانواده مصوب 1353 را تصویب نمود. این قانون به نسبت قانون حمایت خانواده ی مصوب 1346 بسیار بیشتر به حمایت زنان پرداخته بود طوریکه بسیاری از حقوقدانان آن را قانون حمایت از زن نامیدند. در واقع قانون حمایت خانواده تصویب شد تا کاستی‌ها و خلاهایی را که به ویژه در خصوص حقوق زنان در خانواده وجود داشت جبران کند و تعادل میان حقوق زن و مرد در خانواده ایجاد کند. نوآوریهای قانون حمایت خانواده مصوب 1353 عبارت اند از گسترش موارد ر خواست طلاق توسط زن و محدود کردن موارد طلاق توسط مرد، محدود کردن اختیار مرد برای ازدواج مجدد به موارد معین،