تعریف واژه های اساسی…………………………………………………………………………………………… 6

فصل دوم- مبانی نظری تحقیق

مقدمه………………………………………………………………………………………………………………….. 9

تاریخچه استرس……………………………………………………………………………………………………… 10

استرس………………………………………………………………………………………………………………… 13

ماهیت فشار روانی…………………………………………………………………………………………………… 15

نظریه های استرس………………………………………………………………………………………………….. 16

   استرس بعنوان پاسخی درونی…………………………………………………………………………………… 16

   عوامل محیطی استرس…………………………………………………………………………………………… 18

   استرس بعنوان كنش متقابل………………………………………………………………………………………. 18

   مدل خبرپردازی………………………………………………………………………………………………………. 20

   مقابله بعنوان پاسخی درونی………………………………………………………………………………………. 21

   مقابله متكی بر منابع محیط………………………………………………………………………………………… 22

   مقابله از راه كنش متقابل…………………………………………………………………………………………… 22

فیزیولوژی فشار روانی………………………………………………………………………………………………….. 23

شخصیت نوع آ و بی…………………………………………………………………………………………………….. 26

علائم و نشانه های استرس…………………………………………………………………………………………… 27

عوامل موثر در تشدید یا كاهش فشار روانی………………………………………………………………………… 29

علل استرس…………………………………………………………………………………………………………….. 30

ده فرمان برای كنترل استرس………………………………………………………………………………………….. 32

استرس شغلی………………………………………………………………………………………………………….. 34

تقسیم بندی مشاغل برحسب استرس………………………………………………………………………………. 36

رابطه میان استرس و قابلیت اجرای كار……………………………………………………………………………….. 37

عوامل استرس زای شغلی……………………………………………………………………………………………… 39

حوزه اجتماعی و فرهنگی………………………………………………………………………………………… 40
     از خود بیگانگی و بی‌هنجاری……………………………………………………………………………………….. 40

     آب و هوا، رژیم غذایی و عوامل مشابه آن…………………………………………………………………………. 41

     جابجایی مكرر…………………………………………………………………………………………………………. 41

     رانندگی………………………………………………………………………………………………………………… 41

     زندگی در شهر در مقایسه با زندگی در روستا……………………………………………………………………. 41

حوزه خانواده………………………………………………………………………………………………………… 42
حوزه شغلی………………………………………………………………………………………………………… 43
     ویژگیهای نقش………………………………………………………………………………………………………… 44

     ویژگیهای شغل……………………………………………………………………………………………………….. 46

     روابط میان- فردی…………………………………………………………………………………………………….. 47

     جو و ساختار سازمانی………………………………………………………………………………………………. 48

     روشهای مدیریت منابع انسانی و فن آوری و خصوصیات مادی…………………………………………………. 49

     فن آوری خصیصه های مادی……………………………………………………………………………………….. 51

هزینه های استرس شغلی……………………………………………………………………………………………… 53

استراتژیهای مقابله با استرس در سازمان……………………………………………………………………………… 54

پیشنه تحقیقات……………………………………………………………………………………………………………. 56

     تحقیقات خارجی………………………………………………………………………………………………………. 56

     تحقیقات داخلی……………………………………………………………………………………………………….. 59

خلاصه فصل ……………………………………………………………………………………………………………….. 62

فصل سوم- روش تحقیق

مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………….. 64

روش تحقیق………………………………………………………………………………………………………………… 64

جامعه تحقیق……………………………………………………………………………………………………………….. 65

نمونه و روش نمونه گیری………………………………………………………………………………………………….. 65

روش و ابزار گردآوری اطلاعات……………………………………………………………………………………………… 67

پرسشنامه…………………………………………………………………………………………………………………… 68

تعیین اعتبار و روایی…………………………………………………………………………………………………………. 69

روشهای آماری تجزیه و تحلیل داده ها……………………………………………………………………………………. 70

فصل چهارم- تجزیه و تحلیل داده های تحقیق

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………. 72

الف- توصیف ویژگیهای جمعیت شناختی…………………………………………………………………………………. 72

ب- بررسی آماری سوال و فرضیات تحقیق……………………………………………………………………………….. 83

     بررسی آماری سوال اصلی تحقیق……………………………………………………………………………………. 83

     بررسی آماری فرضیات تحقیق…………………………………………………………………………………………. 84

نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………………. 90

فصل پنجم- نتیجه گیری و پیشنهادات

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………. 91

خلاصه………………………………………………………………………………………………………………………….. 92

نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………………. 93

پیشنهادات…………………………………………………………………………………………………………………….. 97

     پیشنهادات اجرایی………………………………………………………………………………………………………. 97

     پیشنهادات پژوهش……………………………………………………………………………………………………… 98

محدودیتهای تحقیق………………………………………………………………………………………………………….. 99

منابع فارسی…………………………………………………………………………………………………………………. 100

منابع لاتین…………………………………………………………………………………………………………………….. 104

ضمائم…………………………………………………………………………………………………………………………..

مقدمه:

اكنون كه در آستانه قرن بیست و یكم به سر می بریم با توجه به پیچیدگی و تغییرات روزافزون جامعه و رشد، توسعه فن آوری، مساله فشار روانی در جامعه یك مشكل چشمگیر و خطرناك به نظر می رسد. هر چند كاربرد واژه استرس در روانپزشكی سابقه طولانی دارد ؛‌ولی در سالهای اخیر استفاده از آن در روانشناسی مدیریت و رفتار سازمانی نیز متداول گردیده و به سبب رایج بودن آن در زندگی اجتماعی افراد، بخشی از مباحث سازمانی به استرس اختصاص یافته است.

كسی به درستی نمی داند كه آیا فشار روانی واقعا در حال حاضر بیش از گذشته است یا خیر،‌ اما كارشناسان معتقدند نفوذ این پدیده روزافزون است. دكتر بنسون از دانشگاه هاروارد می گوید ما در دنیایی از بی ثباتی و عدم امنیت زندگی می كنیم هر چیزی از تهدید اتمی گرفته تا نداشتن تامین شغلی و اثرات زیانبار داروها گواه این مدعاست. (الیوت، 1370، ص13)

استرس فرسودگی بدنی یا عاطفی است كه بر اثر مسایل و مشكلات واقعی یا تصوری پدید می‌آید. استرس گاه سبب رسیدن آسیبهای فراوانی به فرد و سازمان می شود. فشار روانی در فرد باعث می شود كه بدن وظایفی را كه به طور عادی و به سادگی می‌تواند انجام دهد با دشواری بیشتر به انجام برساند. نزاع با یك همكار ،‌محروم شدن از پاداش،‌ دیر رسیدن به سر كار،‌ پیش آمدن یك مشكل مالی و از دست دادن یكی از نزدیكان همه نمونه هایی از عوامل فشار زای روانی فردی است. تغییراتی كه در محیط سازمان پدید می آید،‌ همچون تغییر در گردش كار،‌ استفاده از تكنولوژی تازه، برپایی جلسات اداری، بحث درباره نیازهای هر بخش، بحث های مالی و بودجه ای ،‌كمی در آمد موسسه، قوانین و مقررات محدود كننده، تزلزل وضع سازمانی كاركنان، فشار مدیریت و كارمندان،‌ فشار هیئت مدیره یا روسای سازمان بر مدیر را می توان نمونه‌هایی از عوامل فشار روانی سازمانی به حساب آورد. (علوی، 1378، صص 34-33)

بیان مسأله

در دنیای كنونی استرس به عنوان یكی از آفات نیروی انسانی محسوب شده است، اثرات مخرب استرس بر زندگی فردی و اجتماعی كاملا مشهود بوده و مدیران یكی از آسیب پذیرترین قشرها در برابر استرس هستند.علی رغم این نظر كه فشارهای عصبی مفید نیز وجود دارد و مقداری از فشارهای عصبی برای ایجاد تحرك و تلاش در انسان ضروری است زمانیكه بحث فشار عصبی مطرح می شود بیشتر به عوارض و ضایعات آن توجه شده و فشار عصبی مضر مد نظر قرار می گیرد.به هر حال فشار عصبی آثار فراوانی بر عملكرد فعالیتهای اعضای سازمان دارد، فشار عصبی حاد نیروی انسانی سازمان را ضایع می كند و پایه های سازمان را متزلزل می سازد بدین ترتیب است كه فشار عصبی در سازمان همچون آفتی نیروها را تحلیل می برد و فعالیتها و تلاشها را عقیم می سازد. از میان نشانه های عمومی استرس موارد زیر از جمله بی اشتهایی یا اشتهای زیاد، بیخوابی یا خواب بیش از اندازه، دردهای مداوم ،‌خلاء ذهنی و احساسی، فشار در محیط كار، ‌درگیری با كارفرما، ترس از شكست، و غیره آشكارتر است. (غفوریان، 1375، ص37)