برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

 

چكیده

این پژوهش به دنبال آن است تا به بررسی تطبیقی كاركردهای اجتماعی دین از دیدگاه دوركیم و علامه طباطبایی بپردازد تا بدین وسیله وجوه اشتراك و افتراق دیدگاههای آنان رادر این زمینه نشان دهد.

دوركیم و علامه طباطبایی با وجود اینكه دارای مبانی نظری متفاوتی هستند، اما هر دو برضرورت همیشگی دین و قوانین دینی در جامعه اذعان دارند.به اعتقاد دوركیم دین بر حسب نوع جوامع خصوصیات متفاوت پیدامیكند. ایشان برای دین دو بعد عقیدتی و مناسكی مطرح  می کند اما عنصر اصلی دین را بعد مناسكی آن می داند. آنچه كه در تبیین كاركردی دورکیم از دین اهمیت دارد كاركردهای اجتماعی مناسك دینی است که عبارتند از :انضباط بخشی، وحدت بخشی، خوشبختی بخشی ، حیات بخشی و تقویت قوا . بر این اساس دورکیم کارکردهای دین را در بعد اجتماعی آن خلاصه می کند.

اما علامه طباطبایی بر این باور است كه دین در سه بعد عقیدتی ،اخلاقی و عملی  دارای كاركردهای فردی و اجتماعی، دنیوی و اخروی است . از جمله كار كردهای اجتماعی دین از نظر ایشان می توان  به اصلاح جامعه، تنظیم زندگی اجتماعی، شكوفایی فرهنگ و تمدن و…اشاره كرد. به اعتقاد علامه (ره) تنها راهی كه اجتماع انسانی را از تشتت و تفرقه نجات می‌دهد، دین است ؛ چرا كه دین برای رفع و حل اختلاف جوامع بشری و ایجاد وحدت و همبستگی اجتماعی آمده است.

بنابر این می­توان گفت كه علامه و دوركیم با وجود پیش فرض های متفاوت در بحث دین،بر نقش محوری دین در جامعه تأكید دارند و كاركردهای اجتماعی مشابهی را برای دین مطرح كرده­اند. اما تبیین علامه(ره)از كاركردهای دین ناظر به همه ابعاد وجود انسان است كه برخلاف دوركیم اولاًبا تقلیل گرایی همراه نیست. ثانیاً كاركردهای دین را در راستای سعادت و كمال انسان می­داند و ثالثاً كاركردهای اجتماعی دین را نه تنها در ساختار جامعه بلكه در محتوای جامعه هم مطرح می­كند.
فهرست مطالب

 

مقدمه. 1

فصل اول: کلیات و مفاهیم.. 3

1- بیان مساله. 4

2- سؤالات اصلی و فرعی پژوهش… 5

الف)  سؤال اصلی.. 5

ب) سؤلات فرعی پژوهش… 5

3- علت انتخاب موضوع و اهمیت و فایده آن. 5

4- پیشینه پژوهش… 6

5- اهداف پژوهش… 8

6- تعریف مفاهیم. 8

1-6- تعریف دین: 8

1-1-6-معنای لغوی دین.. 8

2-1-6-دین در قرآن. 9

3-1-6-دین در روایات… 10

4-1-6-تعاریف اصطلاحی دین و عوامل اصلی بروز اختلاف در آن. 11

1- حوزه های دین پژوهی و مسأله تعریف دین.. 11

2- دین و مترادف های آن. 12

1-2- دین وایدئولوژی.. 12

2-2- دین و ایمان. 13

3-2- دین و شریعت… 14

4-2- دین و مذهب… 14

5-2- دین و ماوراءالطبیعه. 15

3- دین و مبادی تعریف… 15

4- رهیافت­های نظری در تعریف دین.. 16

1-4- تعاریف  اصطلاحی دین از نظر دانشمندان اسلامی.. 16

2-4- تعاریف  اصطلاحی دین از نظردانشمندان غربی.. 18

2-6-تعریف جامعه. 21

3-6-تعریف كاركرد و انواع آن. 22

1-3-6- مفهوم كاركرد: 23

2-3-6- كاركردهای مناسب و نامناسب… 24

3-3-6- كاركردهای آشكار و پنهان. 25

4-3-6-کارکرد اجتماعی.. 26

4-6- انسان شناسی.. 26

5-6-  هستی شناسی.. 27

6-6- روش شناسی.. 27

7- پیش فرض ها 28

8- روش پژوهش… 28

9- روش گرد آوری اطلاعات… 29

10- سازماندهی پژوهش… 29

فصل دوم: دیدگاه­های اساسی درباره كاركردهای دین.. 31

مقدمه. 32

دیدگاه­های اساسی در باره كاركردهای دین.. 33

1- كاركردهای دین برحسب نوع نگرش( مثبت یا منفی بودن) 33

1-1- كاركردهای منفی دین.. 34

نقد نظریه ماركس و ماركسیست ها 35

2-1- كاركردهای مثبت دین.. 36

1-2-1- همیشگی بودن كاركردهای مثبت دین.. 36

2-2-1- مقطعی بودن كاركردهای مثبت دین.. 37

نقد نظریه اگوست کنت: 38

2- كاركردهای دین برحسب قلمرو آن. 40

1-2- نظریات حداقلی دین و نقد آنها 40

1-1-2-نظریه سكولاریسم. 40

2-1-2- نظریه روانشناسان. 44

3-1-2- نظریه جامعه شناسان. 46

4-1-2- نظریه روشنفكران مذهبی.. 49

نقد نظریات حداقلی.. 52

2-2- نظریه حداكثری دین و نقد آن. 53

نقد نظریه حداكثری.. 54

3-2- نظریه اعتدالی دین.. 55

فصل سوم: دین و كاركردهای اجتماعی آن از دیدگاه دوركیم.. 59

بخش اول: كلیاتی درباره دوركیم. 60

1- زندگی و آثار دوركیم. 60

2- زمینه فكری و اندیشه­های اصلی دوركیم. 64

3- رویكرد روش شناسی دوركیم در دین پژوهی.. 69

4- هستی شناسی دوركیم. 71

5- انسان شناسی دوركیم. 72

بخش دوم: كاركردهای اجتماعی دین از نظر دوركیم.. 74

1- دین و ابعاد آن. 74

1-1- دوركیم و بعد مناسكی دین.. 77

2- دین و خصوصیات آن در جوامع مختلف از نظر دوركیم. 83

1-2- دین و خصوصیات آن در جوامع ابتدایی.. 87

2-2- دین و خصوصیات آن در جوامع صنعتی امروزی.. 90

3- دوركیم و تبیین كاركردی دین.. 95

4- دین به مثابه نهاد اجتماعی و كاركردهای آن از نظر دوركیم. 99

5- نقد نظریه دین دوركیم. 104

1-5- انتقادات روش شناسانه. 104

2-5- انتقادات مردم نگارانه و تجربی.. 105

3-5- انتقادات نظری.. 106

فصل چهارم: دین و كاركردهای اجتماعی آن از دیدگاه علامه طباطبایی.. 109

بخش اول: كلیاتی درباره علامه طباطبایی.. 110

1- زندگی و آثار علامه طباطبایی.. 110

آثار علامه طباطبائی.. 112

2- اندیشه­های اصلی علامه طباطبایی و نوآوریهای او در ابعاد مختلف… 113

3- رویكرد روش شناسی علامه طباطبایی در دین پژوهی.. 114

4- هستی شناسی علامه طباطبایی.. 115

5- انسان شناسی.. 116

بخش دوم: دین و كاركردهای فردی و اجتماعی آن از دیدگاه علامه طباطبایی.. 118

1- دین و ابعاد آن. 118

2- دین و نظریه فطرت علامه. 122

3- دین و ماهیت اجتماعی آن. 124

4- كاركردهای دین از دیدگاه علامه طباطبایی.. 125

1-4- پیش فرضهای علامه طباطبایی در بحث كاركرد دین.. 126

1-1-4- حقانیت دین و خدا 126

2-1-4- قرآن و سنت… 126

3-1-4- سازگاری عقل و دین.. 126

4-1-4- شریعت سخنگو. 127

5-1-5- دو ساحتی بودن دین.. 127

2-4- کارکردهای فردی و اجتماعی دین از دیدگاه علامه. 128

1-2-4-كاركردهای فردی دین.. 128

1-1-2-4- كاركردهای نگرشی دین.. 128

1- كاركردهای نگرش ایمانی در قرآن. 130

2- كاركردهای معرفت زایی دین.. 131

1-2- خداشناسی.. 132

2-2- پیامبرشناسی.. 132

1-2-2- تبیین خصوصیات پیامبران. 133

2-2-2- معرفی انگیزه بعثت پیامبران. 133

3-2- معاد شناسی.. 135

2-1-2-4- کارکردهای دین در عرصه اخلاق.. 136

1- شناخت فضائل و رذائل اخلاقی.. 138

2- تربیت اخلاقی.. 140

3- پشتیبانی از اصول اخلاقی و ضمانت اجرای آن. 141

3-1-2-4- تامین سعادت دنیوی و اخروی انسان. 143

4-1-2-4- تأمین بهداشت جسمی و روحی انسان. 145

2-2-4- كاركردهای اجتماعی دین.. 146

1-2-2-4- اصلاح جامعه. 146

2-2-2-4-ایجاد وحدت و همبستگی اجتماعی.. 147

3-2-2-4- تنظیم زندگی اجتماعی انسان. 148

4-2-2-4- شكوفایی تمدن و فرهنگ… 149

5-2-2-4- حفظ منافع افراد ورفع اختلافات اجتماعی.. 150

6-2-2-4- کارکردهای اجتماعی دین در عرصه احكام عملی(فقه) 151

1-كلیاتی در باب احكام عملی.. 151

1-1- معنای لغوی و اصطلاحی احكام. 151

2-1-موضوع و گستره احكام. 151

3-1- ابواب فقه از نظر علامه طباطبایی.. 153

1-3-1- عبادات : 153

2- 3-1- معاملات : 153

3-3-1- سیاسات (احكام ): 154

2- كاركردهای اجتماعی احكام دینی بر حسب ابواب فقهی. 154

1-2- فقه عبادی و كاركردهای اجتماعی آن. 154

1-1-2- كاركرد اجتماعی نماز. 155

2-1- 2- كاركرد اجتماعی حج.. 156

3-1-2- نماز، روزه و حج وسیله رفع اختلافات طبقاتی  158

4-1-2- كاركرد اجتماعی خمس و زكات.. 158

2-2- فقه معامله ای و كاركردهای اجتماعی آن. 159

1-2-2- قوام و ثبات اجتماعی.. 159

2-2- 2- تأمین عدالت اجتماعی.. 161

3-2-2- معاملات اقتصادی  باطل و كاركردهای منفی آن  162

1-3-2-2- معاملات ربوی.. 163

2-3-2-2- كم فروشی.. 164

3-2- فقه سیاسی و كاركردهای اجتماعی آن. 165

1-3- 2- حكومت ضامن اجرای احكام فقهی و حكومتی   166

2-3- 2- حكومت حافظ حقوق و منافع اجتماعی انسان  171

فصل پنجم: بررسی تطبیقی دیدگاه­ها 172

بخش اول: وجوه اشتراك دیدگاه علامه طباطبایی و دوركیم. 173

1- اشتراك در واقعیت دین.. 173

2-  اشتراك در كاركردهای مثبت دین.. 176

3- اشتراك دردائمی بودن دین.. 176

4- اشتراك درپیوند دین و جامعه. 177

بخش دوم: وجوه افتراق دیدگاه دوركیم وعلامه طباطبایی.. 179

1- پیش فرض­های متفاوت در تعریف دین.. 179

2- تفاوت در مبانی نظری.. 185

1-2- تفاوت در روش شناسی.. 185

2-2- تفاوت در هستی شناسی.. 185

3-2- تفاوت درانسان شناسی.. 186

3- منشأ دین.. 187

4- نوع رابطه دین و جامعه. 192

5- رابطه دین و اخلاق.. 193

6- علت دوام دین.. 195

7- حركت ادیان. 197

8- كاركردهای دین برحسب برحسب قلمرو آن. 198

9- كاركردهای اجتماعی دین بر حسب ابعاد دین.. 199

نتیجه گیری.. 206

فهرست منابع.. 210

الف) کتابها 211