تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب:

فصل اول

1-1مقدمه……………………………………………. 2

1-2بیان مساله………………………………………. 4

1-3 فرضیه پژوهش………………………………….. 5

1-4 اهداف پژوهش…………………………………….. 5

فصل دوم

2-1 پیشینه­ پژوهش……………………………………. 7

2-2 مبانی نظری مدل داده مفهومی…………………. 13

2-2-1 مرور مدل داده…………………………………….. 13 

2-2-2سطوح انتزاعی مدل داده…………………………13

2-2-3مدلسازی داده ی مکانی……………………….. 14

2-2-4 طراحی مدل داده­ی مفهومی جهت توسعه­ی فیزیکی…….. 15

2-2-5 مدل داده­ی مفهومی…………………………….. 16

2-2-6 پایگاه داده­ی مکانی……………………….. 17

فصل سوم

3-1 ویژگی­های طبیعی منطقه…………………………… 21

3-1-1 موقعیت جغرافیایی………………………………… 21

3-1-2 زمین شناسی……………………………………. 22

3-1-3 شرایط اقلیمی…………………………………….. 26

3-1-4 ناهمواری­ها……………………………………………. 30

3-1-5 واحدهای فرم اراضی……………………………… 33

3-1-6 زهکشی طبیعی……………………………………… 35

3-1-7 جنس خاک…………………………………………. 36

3-2مواد و روش­ها………………………………………… 36

3-2-1 منابع داده………………………………………… 36

3-2-2 مراحل پژوهش………………………………………. 37

فصل چهارم

4-1نتایج حاصل از اجرای مدل تاپسیس…………………… 60

4-2ارزیابی نتایج مدل با روش کمی و مشاهدات میدانی…….66

4-3 تحلیل منطقه پیشنهادی…………………………… 76

4-4نتایج مدل داده و بحث روی آن…………………………… 77

فصل پنجم

5-1 نتیجه گیری………………………………………….. 83

5-2آزمون فرضیه…………………………………………. 83

5-3 پیشنهادات……………………………………… 84

چکیده:

شهر در محیط جغرافیایی نه بر اساس ظرفیت و امکانات بلکه بر اساس اضطرار و ضرورت­ها گسترش پیدا می­کند. این مساله در شهرهای امروزی به شدت به­چشم می­خورد نکته­ی قابل توجه آنکه شهر باید در هماهنگی تمام با قرارگاه طبیعی خود قرار بگیرد و ضروری است که انسان بتواند با بستر زمین یک رابطه­ی منطقی برقرار کند. از این رو در پژوهش حاضر به بررسی عوامل ژئومورفولوژیک موثر بر توسعه فیزیکی شهر اراک پرداخته شده است و  مدل داده مفهومی برای توسعه­ی فیزیکی شهر طراحی شده است، به­گونه­ای که برای سایر شهرها نیز الگو قرار گیرد. واحد کاری بر اساس لندفرم­های منطقه تعریف گردید. مطالعه­ی توسعه­ی فیزیکی شهر اراک براساس شاخص­هایی نظیر ارتفاع، فاصله از خطوط گسل، نقشه­ی ژئومورفولوژیکی، کاربری، پیوستگی شهر اراک، لرزه­خیزی، شیب، فاصله­ی مناسب تا کویر میقان و ارتفاع رواناب انجام شد. شاخص­های مورد نظر بر اساس توابع عضویت فازی استاندارد گردید. سپس روابط شاخص­ها  بر اساس ضریب همبستگی پیرسون، تحلیل واریانس یک طرفه (ANNOVA) و خوشه­بندی در واحد­های لندفرم ارزیابی شد. جهت مشخص نمودن اولویت لندفرم­ها برای توسعه­ی فیزیکی آتی شهر، مدل تاپسیس اجرا گردید. در راستای اجرای مدل، وزن متغیرها براساس نظرخواهی از متخصصین توسط مدلAHP انجام شد. نتایج تحلیل نشان داد، اولویت اول برای توسعه فیزیکی شهر اراک، در شمال غربی این شهر قرار دارد. بستر فضای پیشنهادی از نظر طبیعی مورد بررسی قرار گرفت.

فصل اول: مقدمه پژوهش

1-1- مقدمه

«قدرت عمل انسان در محیط طبیعی به اقتضای تعداد فزاینده ی جمعیت و تکامل سریع ابزار و وسایل، روز به روز ابعاد وسیع­تری به خود می­گیرد»(رهنمایی، 1387: 9). «در این شرایط توسعه­ی­ فیزیكی شهرها معمولا بدون توجه به فاکتورهای طبیعی اتفاق می­افتد. از جمله تبعات این نوع توسعه­ های فیزیكی در شهرها: تخریب باغ­ها و زمین­های زراعی به نفع ساخت و سازها، دست­اندازی به حریم رودخانه­ها و ارزش­های زیست محیطی، توسعه در شیب­های تند، همجواری­های نامناسب در كاربری­ها می باشد. برای به حداقل رساندن اثرات نامطلوب زیست محیطی حاصل از چنین فرایندی، لازم است علاوه بر سایر فاكتورهای اقتصادی – اجتماعی و سیاسی به فاكتورهای طبیعی و خصوصیات زمین به عنوان پایه اصلی توسعه فیزیكی توجه كافی مبذول گردد»(کرم و محمدی، 60:1388).

«گسترش بی رویة شهرها یک مشکل جهانی است و پیش­بینی می­گردد تا سال 2025 افزون بر 65 درصد جمعیت جهان در شهرها زندگی کنند در عین حال افزایش سریع پراکندگی شهری، اثرات زیان باری در محیط بر جای می­گذارد»(Kaya, 2006:19 ).

«تا زمانی که الگوی رشد شهرها ارگانیک بوده و عوامل درون­زا و محلی تعیین­کننده­ی رشد شهری بوده اند، زمین شهری نیز کفایت کاربری­های سنتی شهری را می­داده و حسب شرایط اقتصادی، اجتماعی و امنیتی شهر، فضای شهر را به طور ارگانیک سامان می­داده است»(ماجدی، 1378: 6)، اما امروزه زمین شهری برای جمعیت سرازیر شده به آن کافی نمی­باشد و مطالعات اساسی را در زمینه­ زمین و ژئومورفولوژی شهری و یافتن مکان بهینه برای استقرار و توسعه­ی فیزیکی شهرها را می­طلبد.

 

 

عنوان صفحه
چكیده
مقدمه 1
فصل اول: جرم شناسی و روان شناسی جنایی
مبحث اول: جرم 102
گفتار اول: جرم شناسی 105
گفتار دوم: روان شناسی و جرم شناسی 107
مبحث دوم: اختلال های روانی و جرم 109
گفتار اول: اختلال شخصیت ضد اجتماعی و جرم 120

پیشگفتار:

بی گمان یکی از مهمترین دستاوردهای پژوهش و نظریه پردازی علمی در قرن گذشته، تأکید فزاینده بر جایگاه و نقش آموزش و پرورش در فرآیند توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشورهاست. محققان و نظریه پردازان بسیاری در آثار خود، تأثیر تلاش های بشری در حوزه آموزش و پرورش را بر رفاه، سعادت، بهزیستی و ارتقای سطح زندگی مردمان جوامع مختلف به تصویر کشیده اند. حمایت گسترده صاحب نظران حوزه های تعلیم و تربیت و توسعه از فعالیت های آموزشی و پرورشی سبب شده است تا امروزه کمتر کسی در خصوص اهمیت و جایگاه نظام تعلیم و تربیت بر توسعه کشورها تردیدی به خود راه دهد.

مهارت ها و دانش در یک فرد به عنوان سرمایه انسانی تلقی می شود. تمام انسان ها دارای اندازه معینی از سرمایه انسانی هستند و این سطح سرمایه انسانی به صورت عمده متأثر از آموزش و تربیت است.

    پروفسور فردریک هاربیسون از دانشگاه پرینستون معتقد است: “منابع انسانی … پایه اصلی ثروت ملت ها را تشکیل می دهد. سرمایه و منابع طبیعی عوامل تبعی تولیدند. در حالیکه انسان ها عوامل فعالی هستند که سرمایه ها را متراکم می سازند، از منابع طبیعی بهره برداری می کنند، سازمان های اجتماعی – اقتصادی و سیاسی را می سازند و توسعه ملی را به جلو می برند. به وضوح کشوری که نتواند مهارت ها و دانش مردمش را توسعه دهد و از آن در اقتصاد ملی به نحو مؤثری بهره برداری کند قادر نیست هیچ چیز دیگری را توسعه بخشد.” این رساله بر آن است که میزان سرمایه انسانی را در استان های ایران برآورد نماید زیرا تشخیص میزان سرمایه انسانی که نقش اساسی در رشد جوامع توسعه یافته ایفا کرده است، در روشن ساختن و توضیح چگونگی رشد اقتصادی این جوامع از اهمیت زیادی برخوردار بوده و تجربه ای برای کشورهای در حال توسعه خواهد بود. روش مورد استفاده در این برآورد روش گذشته نگر (روش جادسون) و روش میانگین سال های تحصیل می باشد.

این پایان نامه در قالب شش فصل ارائه می گردد. فصل اول به کلیات تحقیق می پردازد. فصل دوم به مرور مطالعات انجام شده و تاریخچه و پیشینه موضوع تحقیق خواهد پرداخت. در فصل سوم به تشریح کامل دو روش مورد استفاده در برآورد سرمایه انسانی در این تحقیق پرداخته و سپس میزان سرمایه انسانی در هر استان را بیان می کنیم. در آخر رابطه بین دو متغیر سرمایه انسانی و تولید ناخالص داخلی را بررسی خواهیم کرد. در فصل چهارم نتایج کلی این تحقیق بیان شده و پیشنهاداتی ارائه می گردد. فصل پنجم حاوی منابع و مأخذ بکاررفته در تدوین این تحقیق می باشد. فصل ششم ( فصل پایانی)، شامل جداول آماری مورد استفاده و نیز خروجی های نرم افزاری می باشد.

سه

تقدیر و تشکر:

 

این تحقیق بی شک، بدون الطاف پروردگار و کسانی که در این راه به این جانب یاری رساندند، انجام نمی شد. لذا در اینجا برخود لازم می دانم از ایشان قدردانی نمایم.

از استاد و راهنمای ارجمندم جناب آقای دکتر خلیلی عراقی که با راهنمایی های خود سختی این راه را بر من آسان نمودند، کمال سپاس را داشته و قدردانی می نمایم.

از استاد ارجمندم جناب آقای دکترگرائی نژاد که مشاوره این پایان نامه را به عهده داشته و با راهنمایی ها و بیان نکات ارزنده، در رفع نقایص این رساله مرا یاری نمودند، کمال سپاس را داشته و قدردانی می نمایم.

از هم فکری و مساعدت جناب آقای دکتر مهرآرا و سرکار خانم رخساره کاظم و سرکار خانم معصومه قارون و جناب آقای مهندس رسولی کمال سپاس را داشته و قدردانی می نمایم.

در خاتمه از پدرومادرعزیزم و خانواده ام که در تمامی مدت انجام این رساله مرا پشتیبانی کردند، کمال سپاس را داشته و قدردانی می نمایم.

امیدوارم همگان در سایه ایزد منان در کمال عزت پایدار بمانند.

 

چهار

فهرست مطالب
صفحه
فصل اول : کلیات تحقیق ………………………………………………………………………………………………………..
1
1-1-   مقدمه……………………………………………………………………………………………………………
2
1-2-  ضرورت انجام تحقیق……………………………………………………………………………………
5
1-3-  اهداف تحقیق……………………………………………………………………………………………….
5
1-4-  سؤالات تحقیق……………………………………………………………………………………………..
6
1-5-  فرضیه های تحقیق………………………………………………………………………………………
6
1-6-  روش تحقیق و منابع مورد استفاده………………………………………………………………
6
1-7-  محدودیت های تحقیق…………………………………………………………………………………
6
فصل دوم : پایه های نظری و پیشینه تحقیق………………………………………………………………………….
7
1-    2-    

2-1-   سرمایه انسانی………………………………………………………………………………………………
8
1-  2-  

2-1-  

2-1-1. تعاریف سرمایه انسانی و شناخت اجمالی اجزای آن……………………..
8
2-1-2. جایگاه سرمایه انسانی در رشد و توسعه اقتصادی…………………………
12
2-2-  مبانی نظری و روند تحولات تاریخی……………………………………………………………
13
2-3- پنج
 
پیشینه تجربی تحقیق………………………………………………………………………………….
23
فصل سوم : برآورد سرمایه انسانی در استان های ایران………………………………………………………….
26
3-    3-1-   مقدمه……………………………………………………………………………………………………………
27
3-2-  روش میانگین سال های تحصیل…………………………………………………………………
28
3-3-  روش گذشته نگر(هزینه ای)………………………………………………………………………..
37
3-4-  رابطه بین سرمایه انسانی و تولید ناخالص داخلی……………………………………….
50
فصل چهارم : نتیجه گیری و پیشنهادات…………………………………………………………………………………
57
فصل پنجم : منابع و مأخذ……………………………………………………………………………………………………….
63
فصل ششم : پیوست نرم افزاری و جداول……………………………………………………………………………….
68
 مقدمه

بی گمان یکی از مهمترین دستاوردهای پژوهش و نظریه پردازی علمی در قرن گذشته، تأکید فزاینده بر جایگاه و نقش آموزش و پرورش در فرآیند توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشورهاست. محققان و نظریه پردازان بسیاری در آثار خود، تأثیر تلاش های بشری در حوزه آموزش و پرورش را بر رفاه، سعادت، بهزیستی و ارتقای سطح زندگی مردمان جوامع مختلف به تصویر کشیده اند. حمایت گسترده صاحب نظران حوزه های تعلیم و تربیت و توسعه از فعالیت های آموزشی و پرورشی سبب شده است تا امروزه کمتر کسی در خصوص اهمیت و جایگاه نظام تعلیم و تربیت بر توسعه کشورها تردیدی به خود راه دهد (وودهال، ترجمه فتحی 1381).

مهارت ها و دانش در یک فرد به عنوان سرمایه انسانی تلقی می شود. تمام انسان ها دارای اندازه معینی از سرمایه انسانی هستند و این سطح سرمایه انسانی به صورت عمده متأثر از آموزش و تربیت است ( موماو، مولن و مارتن[1] 2002)

هرچند که سابقه رفتارانسان در خصوص تخصیص منابع به آموزش جهت کسب دانش و مهارت(باروری و شکوفایی اندیشه ) به قرن ها قبل بر می گردد اما مطالعه نظام مند این رفتار به دوره ای کمتر از پنجاه سال محدود می شود؛ یعنی زمانیکه اقتصاددانان برای کشف علل متفاوت بودن رشد اقتصادی در زمان ها و بین کشورهای مختلف، متوجه عامل “آموزش” شدند که در نتیجه این توجهات، شاخه ای از علوم تحت عنوان علم اقتصاد آموزش در سال 1960 میلادی بنیان نهاده شد (نادری 1383 ،11).  یکی از اهداف عمده آموزش افزایش رشد اقتصادی جامعه از طریق بهبود کارایی نیروی انسانی است. 

مفهوم سرمایه انسانی محور بسیاری از تحقیقات در اقتصاد آموزش و پرورش است. این مفهوم در سایر شاخه های اقتصاد نیز که در مواردی با اقتصاد آموزش و پرورش وجه اشتراک دارند مطرح بوده است (متوسلی و آهنچیان  1381، 43).

طرفداران نظریه سرمایه انسانی معتقد بودند که آموزش سبب ارتقاء کیفیت عامل انسانی و لذا افزایش بهره وری افراد می شود. به عبارت دیگر، زمانیکه سطح آموزش نیروی کار یک کشور ارتقاء یابد، انتظار می رود بهره وری نیروی کار و به تبع آن رشد اقتصادی آن کشور نیز افزایش یابد (نادری   1383، 11).  جوهره نظریه سرمایه انسانی براین پندار قرار گرفته است که مردم وقت و منابع خود را در طرق مختلفی، نه فقط برای لذت بردن از حال، بلکه برای دستیابی به بازده های پولی و غیر پولی در آینده به کار می گیرند یعنی اینکه آنها ممکن است در حال، نسبت به انجام هزینه های بیشتر در امور بهداشتی و با دستیابی به سطح آموزش ها بیشتر اقدام کنند تا بتوانند آینده بهتری را برای خود به ارمغان آورند (ستاری فر  1382؛ بلاگ[2]  1976).

در نظریه سرمایه انسانی، نقش آموزش در توسعه اقتصادی از جایگاه ویژه ای برخوردار است. گری بکر[3] ( 1964)، شولتز[4] (1959و1961)،  دنیسون[5] ( 1962) برای اولین بار به بررسی نقش پر اهمیت آموزش در رشد اقتصادی پرداخته اند. از دیدگاه این اقتصاددانان، آموزش از طریق افزایش ذخیره سرمایه انسانی، باعث رشد کارایی نیروی کار می گردد و سپس موجبات رشد اقتصادی را فراهم می سازد. شولتز می گوید: سرمایه گذاری آموزشی هزینه مصرفی نیست بلکه سرمایه گذاری در ظرفیت کارای انسان ها جهت تولید کالای مادی است. لذا، سرمایه گذاری آموزشی گونه ای سرمایه گذاری با نرخ بازدهی اقتصادی زیاد است که به صورت افزایش محصول حاصل از هر واحد کار کارگر و سرمایه تعریف می شود. از این رو، اقتصاددانان درصدد یافتن راه عملی برای اندازه گیری مشارکت آموزش در رشد اقتصادی برآمدند (افشاری  1377، 78-61).

پروفسور فردریک هاربیسون[6] از دانشگاه پرینستون معتقد است: ” منابع انسانی … پایه اصلی ثروت ملت ها را تشکیل می دهد. سرمایه و منابع طبیعی عوامل تبعی تولیدند. در حالیکه انسان ها عوامل فعالی هستند که سرمایه ها را متراکم می سازند، از منابع طبیعی بهره برداری می کنند، سازمان های اجتماعی – اقتصادی و سیاسی را می سازند و توسعه ملی را به جلو می برند. به وضوح کشوری که نتواند مهارت ها و دانش مردمش را توسعه دهد و از آن در اقتصاد ملی به نحو مؤثری بهره برداری کند قادر نیست هیچ چیز دیگری را توسعه بخشد.” ( تودارو[7] 1996، 378 )

در میان اقتصاددانان مسئله رشد اقتصادی و عوامل مؤثر بر آن از زمان های گذشته مورد توجه و اهمیت بوده است. با گذشت زمان و ایجاد فراز و نشیب هایی در تاریخ اقتصادی کشورها، اندیشه های جدید وارد حوزه فکری و اندیشه های رشد اقتصادی شده است (نجمی  1385).

کوزنتس[8] در بررسی های خود اشاره می نماید که مطالعه رشد اقتصادی در بلند مدت در جوامع گوناگون میسر نمی باشد مگر آنکه مفهوم “سرمایه” و “تشکیل سرمایه” چنان وسیع، جامع و گسترده تلقی شود که سرمایه گذاری در بهداشت وآموزش و پرورش را نیز شامل گردد. وی تأکید می نماید که مطالعه رشد اقتصادی بدون در نظر گرفتن سرمایه انسانی غیر ممکن به نظر می رسد (عمادزاده  1371،  29و61 ؛ کوزنتس  1961 ).

 

گوجه­فرنگی یکی از سبزیجاتی است که به صورت تازه در جهان امروز مصرف می­گردد. گوجه­فرنگی یک منبع غنی از فیبر، ویتامین آ، ث و لیکوپن می­باشد و مطالعات انجام گرفته نشان می­دهد که نقش بسیار مهمی در تغذیه انسان دارد. بدلیل فسادپذیری بالای گوجه­فرنگی، نمی­توان آن را برای مدت طولانی نگهداری کرد ولی با استفاده از تکنولوژی پس از برداشت میتوان تاحدودی این فسادپذیری را کنترل نمود. کلسیم یک ماده غذایی مهم و ضروری گیاه است که نقش فعالی در دیواره سلولی ایفا می­کند همچنین یک پیغام بر ثانویه است که نقش محوری را در تنظیم عملکرد فیزیولوژیکی در میوه­ها، سبزی­ها وگلها در دوره پس از برداشت دارد. به نظر می­رسد کلسیم ماده مناسبی برای حفظ کیفیت محصولات باشد. آزمایش حاضر به منظور مطالعه تاثیر تیمارهای کلسیم بر عمر پس از برداشت میوه گوجه فرنگی رقم دافنیس انجام گرفت. آزمایش اول جهت بررسی عمر انبارمانی میوه گوجه­فرنگی با استفاده از تیمارهای  کلسیم کلرید (1%، 5/1% و 2%)، کلسیم آسکوربات(25/0%، 5/0% و 1%) ونانو کلات کلسیم (2%، 4% و 6%)   انجام شد. پس از تیمار با ترکیبات ذکر شده، میوه­ها به مدت 35 روز در انكوباتور با دمای °C 10 و رطوبت نسبی 90% نگهداری شدند. هر 7 روز یكبار شاخص­های اسید آلی، pH، مواد جامد محلول، ویتامین ث، سفتی، کاهش وزن و لیکوپن مورد بررسی قرارگرفتند. آزمایش دوم جهت بررسی عمر قفسه­ای، مشابه آزمایش اول انجام شد با این تفاوت که میوه­ها پس از تیمار، به مدت 20 روز در انكوباتور با دمای °C 18  نگهداری شده و هر 4 روز یكبار ارزیابی شدند. هر دو آزمایش به صورت طرح کرت­های خرد شده در زمان و در قالب طرح كاملاً تصادفی در3 تكرار انجام شد. نتایج آزمایش اول نشان دادکه تیمارهای کلسیم، اثر معنی­داری بر شاخص­های اندازه­گیری شده داشت. كمترین pH، مواد جامد محلول، لیکوپن و بیشترین اسیدآلی و ویتامین ث در تیمار کلسیم آسکوربات 1% بدست آمد كه با سایر تیمارها از نظر آماری تفاوت معنی­داری نشان داد. بیشترین میزان سفتی مربوط به تیمارهای کلسیم آسکوربات 1% و کلسیم کلرید 2% بود که تفاوت معنی­داری با یكدیگر نداشتند. كمترین درصدكاهش وزن در تیمار کلسیم آسکوربات 1% بدست آمد كه به جز با تیمار کلسیم کلرید 2% با سایر تیمارها تفاوت معنی­داری داشت. نتایج حاصل از آزمایش دوم نیز نشان داد تیمارهای کلسیم، اثر معنی­داری بر شاخص­های اندازه­گیری شده نشان دادند. كمترین میزان لیکوپن در تیمار کلسیم آسکوربات 1% بدست آمد كه به جز با تیمار کلسیم کلرید 2% با سایر تیمارها تفاوت معنی­داری داشت. همچنین بیشترین میزان ویتامین ث در تیمار کلسیم آسکوربات 1% بدست آمد كه با سایر تیمارها تفاوت معنی­داری داشت. كمترین pH، مواد جامد محلول و بیشترین اسیدآلی و ویتامین ث در تیمار کلسیم آسکوربات 1% بدست آمد كه با سایر تیمارها از نظر آماری تفاوت معنی­داری نشان داد.اثر زمان نیز بر تمامی صفات اندازه­گیری شده در هر دو آزمایش معنی­دار بود. اثر متقابل تیمار و زمان نیز در مورد تمام صفات معنی­دار بود.بدین معنی که اثر تیمارها تابع زمان بودبرای نمونه سفتی در طول مدت زمان نگهداری کاهش یافته است. بر اساس نتایج بدست آمده به نظر می­رسد تیمار میوه­ها با کلسیم آسکوربات 1% و کلسیم کلرید2% موجب حفظ بیشتر خصوصیات کیفی میوه طی مدت نگهداری در انبار گشته است.

فصل اول: مقدمه و بررسی منابع

1-1- مقدمه

در دنیای امروز، مدیریت پس از برداشت محصولات کشاورزی به موضوعی مهم تبدیل شده است.از یک طرف افزایش جمعیت و تغییر الگوی مصرف و از طرف دیگر منابع محدود، موجب شده است که هزینه­های موادغذایی، بخش عمده­ای از بودجه خانوار و نیز بخش عظیمی از هزینه­های کلان کشور را به خود اختصاص دهد. بنابراین همه کشورها در طول مراحل پس از برداشت محصولات کشاورزی ،سرمایه­گذاری لازم را انجام می­دهند تا به طور چشمگیری ضایعات حاصل را کاهش دهند ]1.[

 

 

 کلیدواژه ها: درمان شناختی رفتاری، اعتیاد، سلامت عمومی

 عنوان                                                  فهرست مطالب                                                       صفحه

فصل اول: طرح و کلیات تحقیق… 11

1-1 مقدمه. 2

2-1 بیان مساله. 5

3-1 اهمیت و ضرورت تحقیق… 7

4-1 اهداف پژوهش…. 9

1-4-1 هدف اصلی. 9

2-4-1اهداف فرعی.. 9

3-4-1 اهداف کاربردی.. 9

5-1 فرضیه های پژوهش…. 9

1-6 تعریف نظری و عملیاتی مفاهیم.. 10

1-6-1 سلامت عمومی. 10

2-6-1 افسردگی. 10

3-6-1 اضطراب.. 10

4-6-1 اختلال در کنش اجتماعی. 11

5-6-1 رویکرد شناختی ـ رفتاری.. 11

6-6-1 معتاد. 11

فصل دوم:ادبیات و پیشینه پژوهش…. 13

1-2 مبانی نظری و پیشینه تحقیق… 14

2-2 همه گیر شناسی اعتیاد به مواد مخدر. 17

1-2-2 مصرف مواد در ایران. 18

3-2 نوروفارماکولوژی.. 18

4-2 ملاكهای (دی. اس. ام- 5 ) برای مسمومیت با مواد. 19

5-2 ملاك های (دی. اس. ام- 5) برای ترك مواد. 19

6-2 ملاكهای تشخیصی (دی. اس. ام- 5)  برای سوء مصرف مواد. 20

7-2 ملاكهای تشخیصی (دی. اس. ام- 5) برای وابستگی مواد. 20

8-2 اعتیاد. 21

1-8-2 سبب شناسی اعتیاد به مواد مخدر 21

2-8-2 عوامل روان شناختی. 22

3-8-2 عوامل محیطی /اجتماعی و فرهنگی. 23

4-8-2 نظریات رفتاری و شناختی. 23

5-8-2 علل فردی اعتیاد. 25

6-8-2 عوامل بین فردی، محیطی و اجتماعی. 26

7-8-2 مشكلات هیجانی. 27

8-8-2 پیشگیری از عود مواد مخدر 30

9-8-2 عود و لغزش.. 31

9-2 درمان.. 31

10-2 درمان دارویی.. 32

1-10-2 روش كم كردن تدریجی. 32

2-10-2 روش استفاده از داروهای ترك اعتیاد به طور سرپایی. 32

3-10-2 روش استفاده از داروهای ترك اعتیاد با بستری شدن در بیمارستان. 32

4-10-2 روش سم زدایی. 33

11-2 درمان های غیر دارویی.. 33

1-11-2 رویکرد فرانظری در مورد اعتیاد. 34

12-2 گروه درمانی.. 39

13-2 مقایسه دارودرمانی با تلفیق دارودرمانی و درمانهای روانشناختی.. 41

14-2 دانش به دست آمده در مورد اعتیاد و چگونگی شكل گیری اعتیاد. 42

15-2 مداخلات چند جانبه. 45

16-2 اصول یك درمان موفق برای اعتیاد. 46

1-16-2 مهمترین اصول یك روان درمانی موفق در اعتیاد رامی توان به این شرح نام برد: 47

17-2 تحقیقات انجام شده در خارج از كشور. 48

18-2 پژوهش های انجام گرفته در ایران.. 50

فصل سوم:روش تحقیق… 58

1-3 طرح پژوهش…. 59

2-3 جامعه آماری روش نمونه گیری.. 60

3-3 روش نمونه گیری.. 60

4-3 روش جمع آوری اطلاعات… 61

5-3 ابزار پژوهش…. 64

6-3 روایی و پایایی آزمون.. 65

7-3 نمره گذاری آزمون.. 66

8-3 توصیف ابعاد  پرسشنامه سلامت عمومیی 28 سوالی.. 66

9-3 شاخص های روانی:. 67

1-9-3 جی. اس. آی.. 67

2-9-3 پی. اس. دی. آی.. 67

3-9-3 پی. اس. تی. 67

10-3 آموزشها و درمان رفتاری-  شناختی گروهی.. 68

فصل چهارم:یافته ها 69

1-4 آماره های توصیفی و متغیر های جمعیت شناختی.. 80

2-4 تحلیل آماری فرضیات تحقیق: 82

1-2-4 فرضیات آزمون آماری.. 82

فصل 5:نتیجه. 89

1-5 خلاصه. 90

2-5 بحث و نتیجه گیری.. 91

1-2-5  فرضیه اصلی: ….. 91

2-2-5 فرضیه اول: 92

3-2-5 فرضیه دوم: 95

4-2-5 فرضیه سوم: 96

5-2-5 فرضیه چهارم: است. 97

2-5 نتیجه گیری نهایی.. 98

3-5        محدودیت های پژوهش…. 98

4-5 پیشنهادات پژوهش…. 99

1-4-5 پیشنهادات پژوهشی. 99

2-4-5 پیشنهادات کاربردی.. 99

فهرست منابع. 92

الف منابع فارسی.. 93

منابع لاتین.. 95

پیوست… I

1-1 مقدمه
اعتیاد بیماری پیچیده ای است كه با ویژگی هایی همچون رفتارهای اجباری، وسوسه های مقاومت ناپذیر، رفتارهای جست جوگرانه مواد و مصرف مداوم آن حتی در شرایطی كه پیامدهای منفی بسیاری برای فرد به همراه دارد، مشخص می شود. تداوم مصرف مواد در طی زمان و تأثیرات سمی طولانی مدت مصرف آن بر عملكرد مغز، منجر به دامنه وسیعی از بدكاركردی های رفتاری، روانشناختی، اجتماعی و فیزیولوژیكی شده كه مانع از انجام رفتار و عملكرد طبیعی معتادان در سطحی وسیعتر در جامعه می شود (مک هاگ[1]، 1999).

انجمن روانپزشکی امریکا، اعتیاد را شرایطی تعریف می کند که بدن برای اجتناب از سمپتوم های روانشناختی و فیزیولوژیکی ملزم به دریافت مواد می باشد.

مرحله اول در اعتیاد، وابستگی است که در طی آن تلاش برای یافتن مواد بر زندگی فرد غلبه پیدا می کند و به صورت اولویت زندگی فرد قرار می گیرد، همچنین در فرد معتاد به مرور زمان تحمل دارویی به وجود می آید که در آن فرد مجبور به افزایش دوز مصرف برای دستیابی به اثر اولیه دارو می باشد (انجمن روانپزشکی امریکا؛ 2013 ).

در حال حاضر اختلا ل های مصرف مواد و پیامدهای ناخوشایند ناشی از آن یكی از مهم ترین مشكلات سلامت عمومی در سراسر جهان به شمار می آید (پرینس[2]، 2005) .

افرادی که به وابستگی به مواد مبتلا می شوند همزمان با اختلالات دیگر مواجه می شوند (گلدر [3]و همکاران: 1996). از آن جمله می توان به افسردگی و اختلالات شخصیت اشاره کرد (جوی[4] و همکاران، 1991). وابستگی به مصرف مواد از شایع­ترین اختلالات روانی است. به طور کلی مصرف مواد مخدر بر خلق فرد تاثیر می­گذارد. داده­های همه­گیر شناسی نشان می­دهد که 53 درصد از مصرف­کندگان مواد مخدر دارای یک بیماری جدی روانی هستند (دارک[5]، 2009). اختلالات خلقی و در راس آن افسردگی نیز از جمله شایع­ترین اختلالات محور یک همبود با اعتیاد است.

شیوع اختلال افسردگی اساسی در این افراد حدود 50-60 درصد و اختلال افسردگی جزیی نزدیک به 10 درصد می­باشد (ایلگن[6] و همکاران، 2008). افسردگی در بیماران معتاد بسیار شایع و در بسیاری از موارد آن­قدر شدید است که مشخصه­های اصلی یک افسردگی اساسی را برآورده می­کند (مک­گاورن[7] و همکاران، 2006). در سال­های اخیر توجه خاصی به درمان روان­شناختی یکپارچه­ی اختلال افسردگی همراه اختلال مصرف مواد شده است (ویس[8]، 2004). به اعتقاد محققان با وجود نرخ شیوع بالای همبودی این دو اختلال و تعامل آن­ها با یکدیگر و نقش بازدارانه­ی اختلال افسردگی در بهبود از مصرف مواد روان­درمانی­های ارایه شده برای مصرف مواد، اختلالات خلقی همراه را به ندرت در نظر گرفته­اند و همین مسئله مداخله­های انجام گرفته در حوزه­ی اختلالات مصرف مواد را کم­ اثر ساخته و عود مکرر را در بیماران در پی داشته است (هاسین[9] و همکاران، 2002) در حالی­که شواهد نشان می­دهد درمان اختلالات خلقی می­تواند سوء مصرف مواد را کاهش دهد (فلانگان، 2005).

اضطراب و افسردگی در تمام مراحل زندگی معتاد، اعم از وقتی که مقادیر بیشتر از حد معمول را مصرف کرده یا به علت ترک مصرف مواد دچاره علائم شده است مشهود است (چین[10] و همکاران1993). این علایم با آسیب شناسی معنادار در حوزه های شناختی، عاطفی، هیجانی، فیزیولوژیکی و همچنین فردی مشخص می شود. اختلال افسردگی اساسی[11] از نظر سبب شناسی و بالینی ناهمگون بوده و با خلق افسرده یا کاهش قابل ملاحظه علاقه یا لذت در همه فعالیت ها مشخص می شود. حتی زمانی که ملاک های تشخیص وجود ندارد علایم زیر آستانه ای افسردگی باعث ناراحتی جدی میشود (دابسون و دوزویس[12]، 2002).

 به طور متوسط 12 درصد از بیماران مراجعه کننده به مراکز مراقبت های اولیه دارای افسردگی عمده می باشند (اسپایزر[13]، کرونکه[14]، لینزر[15]، هان[16]، ویلیامز[17]و همکاران1995). درجه ای از رنج و ناتوانی همراه با بیماری افسردگی این قابلیت را دارند که با اکثر شرایط پزشکی مزمن مقایسه شوند (هایز[18]، ولز[19]، شربورن[20]، راجرز[21]، اسپرایزر[22].1995). خوشبختانه، شناسایی زود هنگام و درمان مناسب به طور قابل توجهی تاثیر منفی افسردگی را در اغلب بیماران می کاهد (کولهان[23] و همکاران، 1997).

 اکثر بیماران با افسردگی می توانند به طور موثری با مداخلات دارو درمانی و روان درمانی مورد درمان قرار گیرند (الکین[24]، شیا[25]، واتکینز[26]، استوسکی[27]، کالینز[28] و همکاران،1989). در مورد تأثیر و كارایی مداخله های شناختی ـ رفتار ی در درمان اختلال های مصرف مواد، ارزشیابی های زیادی صورت گرفته كه نتایج آن ها نشا ن دهندة كارایی این رویكرد درمانی است. در این تحقیقات، كارایی رویكرد شناخت ـ رفتار درمان گری با رویكردهای بدیل و گروه كنترل مقایسه شده است (میلر[29]، ویلبورن[30]2003). در سا ل های اخیر این نوع درمان پیشرفت زیادی كرده است و روش هایی ایجاد شده است كه به نحو وسیعی در درمان افسردگی، اضطراب، ترس، درد و اعتیاد كارایی دارد.

نیك[31] (2006 ) در مطالعه ای برا ی چهار مورد با لینی معتادا ن مر د درمان شناختی ـ رفتاری را مؤثر گزارش كرده است. او نتیجه گیری می كند كه یافته ها به طو ر آشكار نشان می دهند كه رویكرد شناختی ـ رفتاری برای حل مشكلات اعتیاد و درماندگی مفید بوده است و می توان از آن در درمان اعتیاد استفاده كرد. نتایج پژوهش فیرو [32](2009) نیز در مورد میزان بهبودی اعتیاد به مواد مخدر نشان داد كه از بین انواع مد ل های مختلف درمان، روش شناختی ـ رفتاری از بیشترین میزان تأثیر برخوردار بوده است.

 وابستگی به مواد در اكثر جوامع یك مشكل سلامت عمومی محسوب می شود. این مشكل، یك اختلال چند عاملی سلامت است كه اغلب سیری مزمن، عود كننده و فروكش كننده دارد. در كشور ما بار اختلالات سوء مصرف مواد پس از سوانح و حوادث، بیماریهای قلبی و عروقی و افسردگی در رده چهارم طبقه بندی بار بیماری ها قرار دارد. هپاتیت نوع سی، هزینه های مراقبت سلامت، ویروس ایدز بار وابستگی به مواد ناشی از مرگ و میر، انتقال هزینه های قضایی، انتظامی و هزینه های كمتر آشكار مثل از هم گسیختگی خانواده و از دست رفتن  توانایی مولد بودن است.

وابستگی به مواد و سوء مصرف مواد غیرقانونی با مشكلات تندرستی، فقر، خشونت، رفتار مجرمانه و طرد اجتماعی همراه بوده و تخمین تمام هزینه های آن برای اجتماع دشوار است. علاوه بر هزینه های مراقبت بهداشتی و سایر هزینه های ناشی از پیامدهای سوء مصرف مواد، بستگی به مواد هزینه های اجتماعی متعددی دارد كه شامل كاهش توانایی تولید ودرآمد خانواده، خشونت، مشكلات امنیتی، حوادث ترافیكی و كار بوده و با فساد مالی ارتباط دارد. این هزینه ها منجر به هزینه های سرسام آوراقتصادی و هدر رفتن غیرقابل قبول منابع انسانی می شود.

 وابستگی به مواد را مشكل چند وجهی دانسته زیستی-  روانی – اجتماعی در طول سالیان اخیر مدل است كه نیاز به تخصص در رشته های مختلف دارد. رویكردی چند رشته ای در این ارتباط می تواند برای پژوهش، پیشگیری و درمان به كار گرفته شود. تلاش برای درمان و پیشگیری سوء مصرف مواد از طریق اعمال مجازات های سخت گیرانه مصرف كنندگان مواد، موفق نخواهد بود، زیرا این رویكردها تغییرات عصب شناختی را كه سوء مصرف مواد روی مسیرهای عصبی انگیزش مغز ایجاد می كنند، در نظر نمی گیرد.

 آنچه مهم است، اعتیاد قابل پیشگیری و قابل درمان است، اما درمان آن ساده نیست، زیرا اعتیاد ابعاد گوناگون دارد و جنبه های مختلف زندگی فرد را مختل می كند. هدف از هر نوع درمان این است كه فرد بتواند مصرف مواد خود را قطع نموده، به سبك زندگی عاری از مواد بازگشته و كاركرد خود را در خانواده، محل كار و اجتماع بدست آورد.

 برنامه های مؤثر در درمان اعتیاد نوعاً از اجزای مختلفی تشكیل یافته كه هر كدام به یكی از جنبه های بیماری اعتیاد یا عوارض آن می پردازد. بهترین نتایج درمانی زمانی بدست می آید كه رویكردی چند رشته ای و جامع شامل مداخلات متنوع دارویی و روان شناختی برای پاسخ به نیازهای گوناگون به كار گرفته شود

2-1 بیان مساله
انسان از دیرباز با مواد تخدیر كننده آشنایی داشته است. زندگی مدرن زمینه ساز تبدیل این آشنایی به بحرانی شده است كه امروزه از مشكلات بزرگ در حوزه سلامت به شمار می رود. اعتیاد یك معضل جدی، عمیق و همه جانبه است كه مورد توجه علوم مختلف قرار دارد و سوء مصرف مواد به عنوان یك اختلال در روان شناسی مورد توجه بوده است. اختلال سوء مصرف مواد از جمله نابهنجاری هایی است كه تلاش های زیادی از سوی بخش های مختلف برای درمان آن انجام شده است.

وابستگی به مواد افیونی به مجموعه ای از نشانه های فیزیولوژیکی، شناختی و رفتاری اطلاق میشود که مجموعا نشان دهنده تداوم استفاده از مواد افیونی با وجود مشکلات شدید ناشی از مصرف آن میباشد. نسبت ابتلاء مردان به زنان در حدود 3 به 1 بوده و مصرف کنندگان مواد افیونی عموما مصرف مواد را در دوره نوجوانی و اوایل دهه سوم عمر شروع میکنند. در حال حاضر اکثر افراد وابسته به مواد افیونی در دهه چهارم و پنجم عمر میباشند. اختلالات مرتبط با مواد شایع ترین اختلالات روانی در مردان و دومین اختلال روانپزشکی شایع در کل جمعیت میباشند (سادوک[33] ،2007).

پدیده وابستگی و سوء مصرف مواد افیونی (تریاك و هروئین) امروزه به یك معضل بزرگ جهانی تبدیل شده است و پس از بحران هسته ای، انفجار جمعیت و آلودگی محیط زیست به عنوان چهارمین مسئله بحران ساز، ذهن اندیشمندان را به خود مشغول ساخته است (مولودی، 1380) مصرف مواد مخدر و دیگر تركیبات اعتیادآور به علت اثرات دارویی ویژه خود تغییراتی در سطح فیزیولوژی و بیولوژی شخص به وجود می آوردكه قسمت مهم این تغییرات بر روی سلسله اعصاب مركزی و محیطی انجام می گیرد و در نتیجه بر روی حالات جسمانی-  روانی فرد اثر می گذارد.

تسكین موقت آلام روحی مانند اضطراب، افسردگی و بی قراری و تسكین موقت دردهای جسمانی و احساس رضایت و آرامش درونی موقت، تشدید موقت عاطفه مثبت و میزان هوشیاری از جمله نتایج مصرف این مواد است و چون اغلب معتادین قبل از اینكه به اعتیاد روی آورند با مشكلاتی متعدد مانند اضطراب، افسردگی، بی قراری، ناراحتی و عصبانیت و تضادهای گوناگون مواجه بوده اند لذا مصارف اولیه مواد مخدر ممكن است در كوتاه مدت سبب تسكین ناراحتیهای فوق گردد و ترك ناگهانی و یا كاهش مصرف مواد مخدر پس از ایجاد وابستگی بدنی نسبت به دارو سبب اختلالاتی می گردد مانند بی قراری، اضطراب، خستگی مفرط، گیجی، حالات تهوع، استفراغ و اسهال، عدم تمركز شدید و پاشیدگی افكار. در چنین مرحله ای معتاد با چنین حالاتی روبرو می گردد كه در واقع برگشت تمای مشكلات قبلی به گونه ای مضاعف است. بنابراین تنها راه فرار از آن را استفاده مجدد دارو می بیند.

وابستگی فرد معتاد نسبت به ماده مخدر صرفاً بدنی نیست و جنبه های وابستگی روانی آن به دارو در رابطه با مشكلات شخصیتی، هیجانی و روانی فرد در جریان تداوم اعتیاد از اهمیت اولیه برخوردار است. پیشینه تحقیقات مختلف حاکی از این است که مداخلات شناختی در درمان افسردگی (منیکا[34]و اسگار[35]، پارکر[36] و پریچ[37]، 2011) در مدیریت خشم (مورلند[38] و همکاران، 2011) در بیماران روانی (حس[39] و کلینبرگ[40]، 2011) و در مورد بیماران وابسته به مواد (المستید[41]، استرو[42]، و کارل[43] 2010) میتواند به تغییرات معناداری منجر شود.

 در مورد تأثیر و کارایی مداخله های شناختی ـ رفتاری در درمان اختلال های مصرف مواد، ارزشیابی های زیادی صورت گرفته که نتایج آن ها نشان دهنده کارایی این رویکرد درمانی است. در این تحقیقات، کارایی رویکرد شناخت ـ رفتار درمانگری و گروه کنترل مقایسه شده است (سرودی[44] وهمکاران، 2008 ). در سالهای اخیر این نوع درمان پیشرفت زیادی کرده است و روشهایی ایجاد شده است که به نحو وسیعی در درمان افسردگی، اضطراب، ترس، درد و اعتیاد کارایی دارد. نتایج پژوهش مک گاورن[45] (2009) نیز در مورد میزان بهبودی اعتیاد به مواد مخدر نشان می دهد که از بین انواع مدلهای مختلف درمان، روش شناختی ـ رفتاری از بیشترین میزان تأثیر برخوردار بوده است.

تحقیق حاضر به طور کلی بر آن است که تأثیر رویکرد شناختی رفتاری گروهی بر بهبود علائم افسردگی بیماران وابسته به مواد افیونی و همچنین افزایش سلامت عمومی این بیماران را در درازمدت بررسی کند. در ضمن این رویکرد چه تأثیری در مولفه های سلامت عمومی (اختلال در کنش اجتماعی، نشانه های اجتماعی، علائم اضطراب و علائم افسردگی) میتواند داشته باشد. اما در مورد اثربخشی شناختی ـ رفتاری بر معتادین مواد افیونی تناقضاتی از نتایج تحقیقات گذشته وجود دارد. در تحقیقی از مومنی (1392) نتایج نشان داده که این رویکرد درمانی در مرحله پس آزمون و پیگیری اثربخشی چندانی بر بهبود روابط اجتماعی معتادان مواد افیونی نداشته است.