پایان نامه : مدلسازی طول موج ماکزیمم جذب رنگهای آزو توسط الگوریتم مورچه و فعالیت داروئی مشتقات کاپساسین با استفاده از ماشین بردار پشتیبان

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

فهرست مطالب

عنوان                                                                                           صفحه

چکیده 1

مقدمه 1

فصل اول: كلیات تحقیق. 3

بیان مسئله : 4

اهمیت و ضرورت تحقیق. 5

اهداف تحقیق. 6

فرضیه های تحقیق. 6

پیشینه تحقیق. 6

روش تحقیق. 7

جامعه آماری. 7

روش جمع آوری اطلاعات.. 7

محدودیت ها وتنگناهای تحقیق. 7

فصل دوم: مبانی نظری تحقیق. 8

1- گردش گری. 9

2- تاریخچه گردش گری. 10

3- گردش گر. 13

4- انواع گردش گری. 13

1-4- گردش گری فرهنگی- تاریخی. 13

2-4- گردش گری ماجراجویانه 14

3-4- گردش گری ورزشی. 14

4-4- گردش گری درمانی. 14

5-4- گردش گری انبوه یا تفریحی. 15

6-4- گردش گری نوستالژیك. 15

7-4- گردش گری روستایی. 16

8-4- گردش گری قومی. 16

9-4- گردش گری شهری. 16

10-4- گردش گری مبتنی بر كسب و كار. 17

11-4- گردش گری مذهبی. 18

12-4- گردش گری مبتنی بر روی دادها 18

13-4- طبیعت گردی. 18

14-4- گردش گری برای دیدار بستگان. 19

5- انواع جاذبه ها وفعالیت های جهان گردی. 19

1-5- جاذبه های طبیعی. 20

1-1-5- آب و هوا 20

2-1-5- چشم انداز های طبیعی. 20

3-1-5- نواحی ساحلی و دریایی. 21

4-1-5- پوشش گیاهی و حیات جانوری.. 21

5-1-5- پارک ها و مناطق حفاظت شده 21

6-1-5- جهان گردی سلامت.. 21

2-5- جاذبه های فرهنگی. 22

1-2-5- منزل گاه های فرهنگی ، تاریخی و باستانی. 22

2-2-5- الگوهای شاخص فرهنگی. 22

3-2-5- موزه ها و سایر تسهیلات فرهنگی. 22

4-2-5- صنایع دستی و هنرها 23

5-2-5- جاذبه های شهری.. 23

6-2-5- جشنواره های فرهنگی. 23

7-2-5- کنفرانس ، همایش و جلسات.. 24

6- گردش گری پایدار. 24

7- اصول توسعه پایدار صنعت گردش گری. 25

8- گردش گری و توسعه روستایی. 25

9- گردش گری شهری پایدار. 26

10- نظریه های گردش گری. 26

1-10- دیدگاه اقتصادی. 28

2-10- دیدگاه سیاسی. 29

3-10- دیدگاه اجتماعی – فرهنگی. 30

11- آثار گردش گری. 31

1-11- آثار اقتصادی توسعه گردش گری. 33

2-11- آثار اجتماعی – فرهنگی توسعه گردش گری. 34

3-11- آثار محیطی توسعه گردش گری. 37

12- توسعه پایدار. 37

13- اجزای توسعه گردش گری. 38

14- جهان گردی. 39

15- نظام جهان گردی. 41

16- مسافرت و جهان گردی در دوران گذشته 42

17- توسعه اخیر جهان گردی. 42

18- برنامه ریزی. 44

19- واژگان فنی برنامه ریزی جهان گردی و مراجع. 45

1-19- هدف عملی. 46

2-19- خط مشی. 46

3-19- برنامه. 46

4-19- راهبرد 46

20- اهمیت برنامه ریزی جهان گردی. 46

21-سطوح و انواع برنامه ریزی جهان گردی. 47

1-21-سطح بین الملل. 47

2-21-سطح ملی. 47

3-21-سطح منطقه ای.. 47

فصل سوم: معرفی منطقه مورد مطالعه 48

1- جغرافیای طبیعی استان سمنان. 49

1-1- موقعیت جغرافیایی. 49

2-1- وسعت.. 51

3-1- اقلیم 52

4-1- پوشش گیاهی. 53

5-1- منابع آبی. 54

6-1- معادن. 56

2- جغرافیای انسانی استان سمنان. 58

1-2- جمعیت.. 58

2-2- ساختار سنی و جنسی جمعیت.. 59

3-2- آموزش.. 59

4-2- بهداشت.. 60

5-2- مهاجرت.. 61

6-2- زبان و گویش.. 62

7-2- مذهب.. 62

3- جغرافیای اقتصادی استان سمنان. 65

1-3- کشاورزی.. 65

2-3- صنعت.. 65

3-3- صنایع دستی. 66

4-3- خدمات.. 67

4- جغرافیای طبیعی شهرستان دامغان. 68

1-4- موقعیت جغرافیایی دامغان. 68

2-4- وسعت.. 69

3-4- اقلیم 70

1-3-4- پارامترهای اقلیمی. 71

1-1-3-4- دما 71

2-1-3-4- بارندگی. 71

3-1-3-4- بادهای محلی. 71

2-3-4- ناهمواری ها 72

5-4- منابع آبی. 73

1-5-4- آب های سطحی. 73

1-1-5-4- رود چشمه علی. 73

2-1-5-4- نهر شش آسیاب (نهر سرخان) 73

3-1-5-4- كال شور. 73

2-5-4- آب های زیرزمینی. 73

6-4- پوشش گیاهی. 74

7-4- معادن. 74

5- جغرافیای انسانی شهرستان دامغان. 74

1-5- جمعیت.. 74

2-5- ساختار سنی و جنسی. 75

3-5- آموزش.. 75

4-5- بهداشت.. 75

5-5- مهاجرت.. 75

6- جغرافیای اقتصادی شهرستان دامغان. 75

1-6- کشاورزی.. 75

2-6- صنایع. 76

3-6- خدمات.. 76

7- جغرافیای فرهنگی شهرستان دامغان. 76

1-7- زبان. 76

2-7- خوراک.. 77

3-7- آداب و رسوم 77

4-7- مذهب.. 77

فصل چهارم: آثار تاریخی، باستانی و فرهنگی شهر صد دروازه 78

1- تاریخچه شهر دامغان. 78

1-1- دامغان پایتخت اشکانیان. 78

2-1- دامغان پایتخت ساسانیان. 79

3-1-گذشته تاریخ دامغان. 79

4- آثار تاریخی ، فرهنگی و باستانی شهرصدردروازه 79

1-4- مساجد 79

1-1-4- مسجد تاریخانه. 79

2-1-4- مسجد جامع دامغان. 82

3-1-4- مناره ی مسجد جامع. 83

5-1-4- حسینیه ی حضرت ابوالفضل (ع) 84

2-4- كاروان سراها 84

1-2-4- كاروان سرای قوشه. 84

2-2-4- كاروان سرای سپهسالار امیرآباد 86

3-2-4- كاروان سرای شهر دامغان. 86

3-4- قلاع. 86

1-3-4- قلعه ی گردكوه 86

2-3-4- قلعه ی امیرآباد 86

3-3-4- قلعه ی دولت آباد 86

4-3-4- قلعه ی عبدالله آباد 87

5-3-4- قلاع روستای مایان. 87

6-3-4- سایر قلاع و آتشكده 87

7-3-4- قلاع تنگه ی چشمه علی. 88

5-4- نقاره خانه 88

6-4- تپه های تاریخی. 88

7-4- برج ها 88

1-7-4- برج طغرل. 88

2-7-4- برج پیر علمدار. 89

3-7-4- گنبد زنگوله. 91

8-4- عمارات باستانی. 91

1-8-4- عمارت دختر ناصرالدین شاه 91

2-8-4- عمارت آغا محمدخان و فتحعلی شاه قاجار در چشمه علی دامغان. 91

9-4- بازار. 92

1-9-4- بازار عمومی. 92

10-4- مدارس قدیمی. 93

1-10-4- مدارس و مراكز علمی دامغان. 93

2-10-4- مدرسه ی حاج فتحعلی بیگ معروف به پامنار. 93

3-10-4- مدرسه ی موسویه. 93

4-10-4- مدرسه ی مطلب خان. 94

11-4- حمام های قدیمی. 94

13-4- مسجد و تكیه روستای سبحان. 96

13-4- خانه لطفی. 96

14-4- خانه آقای ابراهیمی. 97

16-4- خانه میر رحیمی. 97

17-4- ساختمان روستای عباس آباد 97

18-4- تپه حصار دامغان. 97

19-4- گوهر قلعه 98

20-4- قلعه های كوهستانی منصور كوه 98

21-4- برج چهل دختر دامغان. 99

22-4- مقبره شاهرخ میرزا 100

23-4- كویر رملی (شن های روان) 100

24-4- تنگه زندان. 101

25-4- سد شهید شاه چراغی. 101

26-4- چشمه های آب معدنی – باداب سورت دامغان. 102

27- چشمه علی دامغان. 103

1-27- موقعیت جغرافیایی چشمه علی : 103

3-27- انگیزه ساخت بنای چشمه علی : 103

4-27- ساخت مسجد : 104

5-27- وقف آب چشمه : 104

فصل پنجم: نتایج تحقیق. 107

آمار توصیفی. 107

5-1- جنسیت.. 107

5-2- سن. 108

5-3- تحصیلات افراد مورد مطالعه 109

5-4- وضعیت تاهل  افراد مورد مطالعه 110

5-5- وضعیت شغلی افراد مورد مطالعه 111

آمار استنباطی. 112

1- اطلاعات کلیدی گردش گری در توسعه برنامه ریزی گردش گری. 112

2- الویت بندی اطلاعات کلیدی گردش گری در توسعه برنامه ریزی گردش گری. 114

3- نقش رضایت گردش گران در توسعه برنامه ریزی. 115

4- الویت بندی عوامل موثردررضایت گردش گران ونقش آن در توسعه برنامه ریزی گردش گری. 117

5- نقش شبکه های حمل ونقل در توسعه برنامه ریزی گردش گری. 118

6- الویت بندی تأثیر شبکه های حمل و نقل در توسعه برنامه ریزی گردش گری. 119

7- توزیع فراوانی جاذبه های گردش گری در توسعه برنامه ریزی گردش گری. 119

8- الویت بندی متغیرهای جاذبه های گردش گری. 120

9- میزان آشنایی افراد مورد مطالعه با آثار تاریخی ، باستانی وفرهنگی شهرستان دامغان  121

10- میزان تأثیر آثار تاریخی ، فرهنگی و باستانی در توسعه برنامه ریزی گردش گری  122

نتیجه گیری. 122

پیشنهادات.. 125

منابع و ماخذ 126

چكیده لاتین. 155

پرسشنامه 156

 

فهرست شكل ها

عنوان                                                                                       صفحه

دسته بندی انواع جاذبه ها 20

عوامل مؤثر در ساختار گردش گری.. 27

بعاد گردش گری.. 28

 گذار از جهان گردی به گردش گری.. 30

 تأثیرات اجتماعی – فرهنگی گردش گری در چهارچوب محیط گسترده جامعه. 36

مهمترین اجزای برنامه ریزی توسعه جهان گردی.. 39

دسته بندی مسافران. 40

نظام جهان گردی : اجزا و محیط.. 41

نظام جهان گردی : اجزا و محیط.. 42

 دوران های تحول دربرنامه ریزی توسعه جهان گردی.. 45

فهرست نقشه ها

عنوان                                                                                       صفحه

 نقشه تقسیمات سیاسی کشور به تفکیک استان. 50

 نقشه استان سمنان به تفکیک شهرستان ها 51

نقشه پوشش گیاهی استان سمنان. 54

نقشه رودهای فصلی ودائمی استان سمنان. 56

نقشه پراکندگی معدنی معادن درحال بهره برداری استان سمنان. 58

نقشه تقسیمات کشوری شهرستان دامغان. 70

 

 

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                       صفحه

نمودار بارندگی بلندمدت شهرستان های استان سمنان. 53

نمودار ذخایر معادن استان سمنان. 57

نمودار جنسیت افراد مورد مطالعه. 108

نمودار سن افراد مورد مطالعه. 109

نمودار وضعیت تحصیلی افراد مورد مطالعه. 110

نمودار وضعیت تأهل افراد مورد مطالعه. 111

نمودار وضعیت شغلی افراد مورد مطالعه. 112

 

 

فهرست تصاویر آثار تاریخی ، باستانی و فرهنگی

عنوان                                                                                       صفحه

نمایی از ایوان های غربی مسجد تاریخانه ی دامغان. 80

نمایی از اطاق ها و ستون های مسجد تاریخانه ی دامغان. 80

نمایی از مناره مسجد تاریخانه ی دامغان. 81

شکل شماره 4 : نمایی از مسجد جامع دامغان. 82

شکل شماره 5 : نمایی از شبستان غربی مسجد جامع دامغان. 83

شکل شماره 6 : نمایی از مناره ی مسجد جامع دامغان. 84

شکل شماره 7 : نمای بیرونی كاروان سرای قوشه. 85

شکل شماره 8 : نمایی دیگر از كاروان سرای قوشه. 86

شکل شماره 9 : دورنمایی از قلعه ی دولت آباد ، دامغان. 87

شکل شماره10 : نمایی از برج طغرل ، روستای مهمان دوست.. 89

شکل شماره 11 : نمایی از برج پیر علمدار ، دامغان. 90

شکل شماره 12 : نمایی ازنوشته های برج پیر علمدار ، دامغان. 90

شکل شماره 13 : نمایی از بنای خشتی گنبد زنگوله ، دامغان. 91

شکل شماره 14 : نمایی از عمارت آغا محمدخان قاجار ، چشمه علی دامغان. 92

شکل شماره 15 : نمایی از مدرسه ی موسویه ، دامغان. 94

شکل شماره 17 : تپه حصار دامغان. 98

شکل شماره 18 : برج چهل دختر- دامغان. 100

شکل شماره 19 :  سد شهید شاهچراغی- دامغان. 102

شکل شماره 20 : چشمه آب معدنی باداب سورت- دامغان. 103

شکل شماره 21 : چشمه علی دامغان. 104

شکل شماره 22 : چشمه علی دامغان. 105

شکل شماره 23 : چشمه علی دامغان. 105

فهرست جداول

عنوان                                                                                       صفحه

 ابعاد مثبت و منفی تأثیرات گردش گری در جوامع میزبان. 31

 جهان گردان بین المللی ورودی به تفکیک مناطق (میلیون نفر). 43

 جمعیت شهرهای استان سمنان. 59

 شاخص های انسانی استان سمنان. 60

 وضعیت خانه های بهداشت در استان سمنان. 60

 تعداد مراکز بهداشتی درمانی استان سمنان بر حسب وضعیت جغرافیایی.. 61

مهاجران خارج شده و وارد شده به هریک از استان ها ی کشور طی سال های 85-1375. 63

مهاجران وارد شده به استان سمنان طی 10 سال گذشته برحسب سن و آخرین محل اقامت (نفر) 65

شاخص های اقتصادی در استان سمنان. 67

شاخص های مهم استان سمنان در حوزه فعالیت های عمومی.. 68

بناهای تاریخی دامغان. 96

توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه بر حسب جنسیت.. 107

توزیع فراوانی سن افراد مورد مطالعه. 108

توزیع فراوانی تحصیلات افراد مورد مطالعه. 109

توزیع فراوانی وضعیت تأهل افراد مورد مطالعه. 110

توزیع فراوانی وضعیت شغلی افراد مورد مطالعه. 111

توزیع فراوانی اطلاعات کلیدی گردش گری در توسعه برنامه ریزی گردش گری.. 114

رتبه بندی متغیرها با استفاده از شاخص ضرییب تغییرات (c . v). 115

توزیع فراوانی نقش رضایت گردش گران در توسعه برنامه ریزی گردش گری.. 116

رتبه بندی متغیرهای رضایت گردش گران با استفاده از شاخص ضریب تغییرات.. 117

توزیع فراوانی شبکه های حمل و نقل در توسعه برنامه ریزی گردش گری.. 118

رتبه بندی متغیرهای شبکه های حمل ونقل با استفاده از شاخص ضریب تغییرات.. 119

توزیع فراوانی جاذبه های گردش گری در افراد مورد مطالعه. 120

رتبه بندی متغیرهای جاذبه های گردش گری  با استفاده از شاخص ضریب تغییرات (c . v). 120

توزیع فراوانی میزان آشنایی افراد مورد مطالعه با آثار تاریخی.. 122

توزیع فراوانی میزان تأثیر آثار تاریخی ، فرهنگی و باستانی در توسعه برنامه ریزی گردش گری.. 122

 

چکیده
گردش گری ، صنعتی درحال رشد است وحتی اگر دردوره هایی رشد کم باشد ، اما باز درطولانی مدت رشد دیده می شود . برخی از صاحب نظران گردش گری را نوش داروی مسائل توسعه یک منطقه می دانند. این دیدگاه واقع بینانه نیست زیرا منافع گردش گری می تواند همراه با مضرات اساسی همراه باشد . بررسی اثرات مثبت و منفی گردش گری ، مشخص می کند که تصمیم در مورد توسعه گردش گری ، باید به دقت گرفته شود . توسعه گردش گری باید براساس خط مشی های برنامه ریزی شده انجام شود . برنامه ریزی برای توسعه پایدار و حفظ محیط ، حیاتی است . اگر با دیدی جامع نگاه کنیم ، رابطه گردش گری با جامعه ، حکومت ، مناطق و کشورها ، نیازمند توجه به مسائل مختلفی است که اهمیت برنامه ریزی را نشان می دهد . برنامه ریزی اطمینان می دهد که توسعه گردش گری توانایی واقعی کردن منافع و کاهش مضرات گردش گری را دارد . تحقیق حاضر نقش برنامه ریزی در توسعه گردش گری شهر صددروازه را با تأکید بر آثار تاریخی ، باستانی وفرهنگی مورد بررسی قرارداده است . این تحقیق ازنوع توصیفی- تحلیلی است . برای جمع آوری اطلاعات علاوه برمصاحبه با صاحب نظران از پرسش نامه به عنوان ابزار اصلی تحقیق استفاده گردیده و به همین منظور روش این تحقیق پیمایشی است . جامعه آماری کلیه دانش جویان ، اساتید وصاحب نظران امر گردش گری وبرنامه ریزی گردش گری دانشگاه آزاد و دانش جویان رشته جهان گردی دانشگاه پیام نور واحد دامغان می باشد . حجم نمونه 310 نفر درنظر گرفته شد و350 پرسش نامه تهیه و در اختیار پرسش گران قرار گرفت . برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزار spss استفاده گردید . نتیجه نشان داد که تعداد و نوع بازدید کنندگان از منطقه ، مزایای اقتصادی حاصل شده توسط گردش گ رضایت گردش گران ، احساس امنیت ، سرگرمی های شبانه ، وجود هواپیما ، قطار ، پارک های مصنوعی ، سایت ها و بناهای تاریخی و تأسیسات اقامتی از عوامل مهم در توسعه برنامه ریزی گردش گری درشهرستان دامغان می باشند . توجه به این عوامل توسط سازمان های مرتبط  در بهترشدن جذب گردش گر مؤثر خواهد بود .

 

واژگان کلیدی : توسعه گردش گری ، برنامه ریزی ، شهرصددروازه ، آثار تاریخی ، باستانی ، فرهنگی ، گردش گری

 

مقدمه
امروزه صنعت گردش گری در دنیا ، یكی از منابع مهم در آمد و در عین حال از عوامل موثر در تبادلات فرهنگی بین كشورهاست و به عنوان گسترده ترین صنعت خدماتی جهان حائز جایگاه ویژه ای است ، از این رو بسیاری از كشورها دررقابتی نزدیك و فشرده ، در پی افزایش بیش از پیش منافع و عواید خود از این فعالیت بین المللی اند .

 

 

عنوان
شماره صفحه
چکیده
 
فصل اول ـ کلیات تحقیق
 
1ـ1ـ بیان مسئله
 
1ـ2ـ سوالات تحقیق
 
1ـ3ـ فرضیه های تحقیق
 
1ـ4ـ اهداف و کاربردهای تحقیق
 
1ـ5ـ روش تحقیق
 
1ـ6ـ سازماندهی تحقیق
 
1ـ7ـ پیشینه تحقیق
 
1ـ8ـ محدودیت های پیش روی تحقیق
 
1ـ9ـ ضرورت انجام تحقیق
 
فصل دوم ـ کلیات، مفاهیم و پیشینه موضوع
 
2ـ1ـ مفهوم  قتل از روی ترحم در حقوق کیفری و فقه شیعه
 
2ـ1ـ1ـ مفهوم قتل از روی ترحم در حقوق کیفری
 
2ـ1ـ1ـ1ـ حقوق کیفری ایران
 
2ـ1ـ1ـ2ـ حقوق کیفری هلند
 
2ـ1ـ2ـ قتل از روی ترحم در فقه شیعه
 
2ـ2ـ پیشینه تاریخی قتل از روی ترحم
 
2ـ2ـ1ـ حقوق کیفری ایران
 
2ـ2ـ2ـ حقوق کیفری هلند
 
فصل سوم ـ اقسام و مبانی فقهی و حقوقی قتل از روی ترحم
 
3ـ1ـ اقسام قتل از روی ترحم
 
3ـ1ـ1ـ  انواع اتانازی فعال
 
3ـ1ـ1ـ1ـ اتانازی فعال داوطلبانه
 
3ـ1ـ1ـ2ـ اتانازی فعال غیرداوطلبانه
 
3ـ1ـ1ـ3ـ اتانازی فعال اجباری
 
3ـ 1ـ 2ـ اتانازی غیرفعال
 
3ـ 1ـ 2ـ 1ـ دیدگاه فقهای شیعه
 
3ـ 1ـ 2ـ 2ـ دیدگاه حقوق دانان
 
3ـ2ـ مبانی فقهی و حقوقی مربوط به قتل از روی ترحم
 
3ـ2ـ1ـ مبانی فقهی حرمت قتل از روی ترحم
 
3ـ2ـ1ـ 1ـ فلسفه سختی ها و بیماری ها در اسلام
 
3ـ2ـ1ـ 2ـ ماهیت انسان و هدف از خلقت او
 
3ـ 2ـ2ـ  مبانی حقوقی قتل از روی ترحم
 
3ـ 2ـ2ـ 1ـ حقوق کیفری ایران
 
3ـ 2ـ2ـ 1ـ 1ـ ترک فعل منجر به مرگ
 
3ـ 2ـ2ـ 1ـ 2ـ نقش رضایت در سلب حیات در حقوق ایران
 
3ـ 2ـ2ـ 1ـ 3ـ معاونت در خودکشی
 
3ـ2ـ2ـ2ـ حقوق کیفری هلند
 
فصل چهارم ـ احکام قتل از روی ترحم در حقوق کیفری ایران و هلند و فقه شیعه
 
4ـ1ـ احکام تکلیفی قتل از روی ترحم
 
4ـ1ـ1ـ حکم تکلیفی بر مبنای نحوه ارتکاب
 
4ـ1ـ1ـ1ـ قتل با فعل مثبت
 
4ـ1ـ1ـ2ـ قتل بر اثر ترک فعل
 
4ـ1ـ2ـ حکم تکلیفی باتوجه به لزوم حفظ نفس
 
4ـ1ـ2ـ1ـ حکم تکلیفی حفظ نفس بدون تزاحم
 
4ـ1ـ2ـ2ـ حکم تکلیفی در موارد بروز تزاحم
 
4ـ2ـ احکام وضعی قتل از روی ترحم
 
4ـ2ـ1ـ احکام وضعی قتل از روی ترحم در حقوق کیفری ایران
 
4ـ2ـ1ـ1ـ حکم جواز قصاص
 
4ـ2ـ1ـ1ـ1ـ ادله قائلین به قصاص
 
4ـ2ـ1ـ1ـ2ـ ادله مخالفین قصاص
 
4ـ2ـ1ـ1ـ3ـ دیدگاه فقهای شیعه
 
4ـ2ـ1ـ2ـ دیه و تعزیر
 
4ـ2ـ1ـ2ـ1ـ دیه
 
4ـ2ـ1ـ2ـ2ـ تعزیر
 
4ـ2ـ1ـ2ـ1ـ1ـ تعزیر مباشر
 
4ـ2ـ1ـ2ـ1ـ2ـ مجازات معاون
 
4ـ2ـ2ـ شرایط اتانازی در حقوق کیفری هلند
 
4ـ2ـ2ـ1ـ شرایط بیمار
 
4ـ2ـ2ـ2ـ رضایت و درخواست صریح بیمار
 
4ـ2ـ2ـ3ـ رفتار پزشک
 
4ـ2ـ2ـ4ـ مقررات قانونی
 
نتیجه گیری و پیشنهادها
 
الف) نتیجه گیری
 
ب) پیشنهاد
 
منابع
 
چکیده لاتین
 
 

چکیده

اتانازی و یا قتل از روی ترحم و مباحث مربوط به آن از عمده مسائل مهمی است که از منظر حقوق پزشکی، اخلاق پزشکی و حقوق جزا قابل بحث و توجه است. این نوع قتل در برخی کشورهای غربی و اروپایی به صورت قانون تصویب شده و مجاز می باشد. کشور هلند از سردمداران این نوع قتل است. در این کشور اتانازی فعالانه توسط پزشک با تقاضای بیمار مورد پذیرش قرار گرفته و بدان عمل می شود. از این رو قانون جزای این کشور مقررات و شرایطی را برای قانونی شدن آن در نظر گرفته است و ضمانت اجراهایی را برای پزشکان درباره تخطی از این شرایط درنظر گرفته است. از آنجایی که اتانازی از جهاتی شبیه خودکشی است، لذا در اسلام به شدت مذموم است و تعالیم دینی و آیات قرآن مجید به شدت انسان ها را از صدمه زدن به حیات انسانی برحذر می دارد و مجازات سختی را برای آن در نظر گرفته است. این رویکرد اسلام، مبتنی بر اهداف خلقت انسان است؛ چرا که هدف از خلقت انسان آزمایش و صبر و شکیبایی بر مشکلات و بیماری هاست. قانون مجازات اسلامی ایران نیز که برگرفته از متون فقهی می باشد، رویکردی مشابه تعالیم اسلامی را در پیش گرفته است. مطابق حقوق کیفری ایران، قصاص جزء حقوق الناس است و مجنی علیه می تواند از آن گذشت نماید. اما قتل، جنبه عمومی و حق اللهی نیز دارد که خواست و اراده مجنی علیه تأثیری در آن ندارد. به همین دلیل بین حقوقدانان و فقهای عظام اختلاف نظرهایی دراین باره وجود دارد که آیا مجنی علیه می تواند قبل از مرگ جانی را از قصاص عفو نماید و بدین سان، مجازات قصاص از وی برداشته شود یا خیر؟! باتوجه به مواد قانونی، در حقوق کیفری، رضایت مجنی علیه هیچ گاه موجبی برای جواز قتل نیست و مرتکب، در هر صورت، قصاص می شود. به این ترتیب، در قانون مجازات اسلامی تصریحی درمورد اتانازی و قتل از روی ترحم صورت نگرفته است و این نشان می دهد که مقنن هنوز جوازی برای آن در نظر نگرفته است. چنانچه در نوشتار پیش رو تصریح خواهیم کرد، اتانازی به اقسام فعال و غیرفعال یا انفعالی تقسیم می شود. در اتانازی فعال پزشک با عملی مثبت، حیات بیمار را پایان می بخشد؛ مثل تزریق آمپول مهلک و در روش انفعالی، از طریق ترک فعل،  بیمار را به دست مرگ می دهد؛ مثل اینکه از ادامه درمان خودداری کند. همین مباحث و شیوه های متفاوت باعث به چالش کشیده شدن مفهوم اتانازی و قتل از روی ترحم در قوانین کشورهای مختلف شده است که در این نوشتار به بررسی جایگاه آن در حقوق کشور ایران و هلند و فقه شیعه می پردازیم.

کلید واژگان: قتل از روی ترحم، اتانازی فعال، اتانازی انفعالی، رضایت مجنی علیه، حکم تکلیفی، حکم وضعی، مجازات

 

فصل اول ـ کلیات تحقیق

1ـ1ـ بیان مسئله

قتل از روی ترحم( Euthanasie‌ ) یا  Mercy Killing‌ مفهومی است که از جهاتی به خودکشی و از جهاتی نیز به قتل شباهت دارد. بنابراین قتل از روی ترحم را می‌توان مرز بین قتل و خودکشی دانست. این نوع مرگ در حال حاضر در دنیا به یک مسئله چالش‌برانگیز تبدیل شده ‌است که دارای مخالفان و موافقانی می‌باشد و هر یک به‌شدت از عقیده خود دفاع می‌کنند. بر این اساس، حقوق حاکم بر کشورهای مختلف نیز تحت تأثیر قرار گرفته‌اند. به این‌ ترتیب بررسی قتل از روی ترحم از دیدگاه جامعه‌شناختی، اخلاقی، دینی و همچنین حقوق جزا حایز اهمیت بسیار است.

قتل از روی ترحم با عناوین دیگری همچون «قتل ترحمی»، «قتل از روی شفقّت»، «مرگ آرام»، «مرگ شیرین» و «اتانازی» نیز نامیده می‌شود. 

اتانازی(euthansia) یا قتل از روی ترحم دارای فرض های گوناگونی است که احکام تکلیفی و وضعی متفاوتی بر آنها مترتب می شود. حکم تکلیفی در تمامی این فرضها با توجه به اطلاق ادله حرمت انتحار و قتل نفس حرمت است و تنها در زمانی که مقتول قبل از قتل دارای حیات مستقرّ نباشد مانند بیمار مبتلا به مرگ مغزی و قتل به سبب انجام ندادن کاری واقع شود، حکم حرمت قابل تردید و تأمل است. حکم وضعی ضمان به دیه و قصاص برای قاتل نیز در برخی از فروع، مورد اختلاف فقیهان است.

مدتی است كه در برخی از كشورها تسریع مرگ بیمارانی كه از بیماری‌های لاعلاج رنج می‌برند تحت عنوان ”به‌مرگی“ یا ”مرگ سبز“ مطرح و هم‌اكنون نیز در حال انجام است به این ترتیب كه وقتی به بهبود بیمار امیدی نیست با هماهنگی وی، از داروهایی استفاده می‌شود كه مرگ وی را تسریع كرده و او از تحمل رنج بیماری رهایی می‌یابد. این موضوع مدتی است كه در ایران نیز موضوع بحث و بررسی افراد قرار گرفته است.

در استرالیا حدود شش ماه مجوز قانونی برای اوتانازیا وجود داشت، در بسیاری از ایالات امریکا برای قانونی کردن اوتانازیا مبارزاتی صورت گرفت. هلند اغلب به عنوان یک کشور الگو مورد توجه بوده و اوتانازیای فعال در این کشور قانونی شده است. بسیاری از پژوهشگران معتقدند که این به دلیل شرایط ویژه ای است که در هلند وجود دارد و مستقیماً به فرهنگ مردم این کشور بر می گردد و از این رو، موجب تمییز آن کشور از سایر کشورها می شود .

به این ترتیب، درست است كه قانونی كردن اوتانازیا راه فوق العاده ای برای درمان پوچ و بیهوده و نومیدانه بیماران محكوم به مرگ نیست و عقب نشینی از مراقبتهای پزشكی و معالجه، براساس درخواست بیمار هیچ مقصودی از علم پزشكی را حاصل نمی كند و هیچ پزشك و حقوقدان و انجمنی هم مخالف دست كشیدن از مراقبت نخواهد بود تا زمان مرگ فرا رسد، اما با این حال نمی توانیم منكر وجود آن در هر جامعه ای شویم و به نظر اینجانب بهتر است كه قانون خاصی در اختیار داشته باشیم تا بر اساس آن و با رعایت كامل عدالت و انصاف هم پزشكان تكلیف خود را بدانند و هم قضات بتوانند با وجدانی آسوده به قضاوت بنشینند.

 

1ـ2ـ سوالات تحقیق

1ـ  مبنای مشروعیت فقهی قتل از روی ترحم چیست؟

2ـ آیا رضایت مجنی علیه در قتل از روی ترحم موجب سلب مسؤولیت از مجرم می شود؟

3ـ اذن مجنی علیه در قتل ترحمی چه تاثیری در دیه و قصاص دارد؟

4ـ جایگاه قتل از روی ترحم در حقوق ایران چگونه است؟

5ـ موضع قانونگذار کشور هلند نسبت به قتل از روی ترحم چگونه است؟

1ـ3ـ فرضیه های تحقیق

1ـ آنچه از كلمات فقیهان فهمیده می شود این است كه قتل از روی ترحم چون به حیات یك انسان پایان مى دهد به هردلیلى كه باشد حرام است و مشمول عمومات و اطلاقات حرمت قتل نفس می شود.

2ـ رضایت مجنی‌علیه در رابطه با جرایم علیه نفس و تمامیت جسمی اشخاص (قتل، قطع، سقط جنین و جرح و ضرب) مؤثر نبوده و به‌خصوص در قتل در صورت تقاضا و حتی اصرار مقتول همچنان قابل مجازات است؛ هرچند انگیزه ارتکاب جرم خیرخواهانه باشد.

3ـ اذن مجنی علیه موجب سلب قصاص می شود اما دیه همچنان باید پرداخت شود.

4ـ قتل از روی ترحم در حقوق ایران هنوز جایگاهی ندارد و حقوقدانان بر مشروعیت آن هنوز به اتفاق نری نرسیده اند.

5ـ قانونگذار هلند قتل از روی ترحم را  در این کشور با رعایت شرایطی قانونی دانسته است.

1ـ4ـ اهداف و کاربردهای تحقیق

1- بررسی حکم شرعی اوتانازی از نظر علمای شیعه.

2- بررسی حکم دیه و قصاص در قتل از روی ترحم در اسلام و حقوق ایران

3ـ بررسی مشروعیت قتل از روی ترحم در قانون کشور هلند و شرایط اعمال آن

4ـ شناخت و بررسی انواع اتانازی و احکام هر یک از دیدگاه حقوق و علم پزشکی

 

1ـ5ـ روش تحقیق

پایان نامه به روش کتابخانه­ای تنظیم شده است. با بررسی و مطالعه کتب، مقالات، پایان نامه­های موجود در خصوص موضوع رساله پرداخته شده و بررسی آراء و نظرات حقوقدانان به گردآوری و جمع آوری مطالب و جمع بندی پراخته شده است. همچنین از شبکه جهانی اینترنت به منظور استفاده ی به روز از منابع و اطلاعات، بهره گیری شده و بدین ترتیب، روش تحقیق، توصیفی ـ تحلیلی است.

 

1ـ6ـ سازماندهی تحقیق

تحقیق و نوشتار پیش رو از سه بخش تشکیل شده است؛ در بخش نخست آن کلیات و مفاهیم بنیادین قتل از روی ترحم در حقوق کیفری ایران و هلند و فقه شیعه مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین، پیشینه قتل از روی ترحم در جوامع مختلف و علی الخصوص، کشور ایران و هلند و همچنین درمنابع فقه شیعه نیز در این بخش مطرح می شود. بخش دوم؛ به اقسام و مبانی قتل از روی ترحم(اتانازی) در حقوق کیفری ایران و هلند اختصاص یافته است. در این بخش نیز اقسام اتانازی را بر شمرده و تعریف می کنیم و سپس مبانی مشروعیت و عدم مشروعیت قتل از روی ترحم را از دیدگاه اندیشمندان حقوقی و فقهای عظام مورد بررسی قرار می دهیم. نهایتاً در بخش سوم احکام تکلیفی و وضعی را در خصوص این نوع قتل در حقوق ایران و فقه شیعه مطرح نموده و به ذکر شرایط آن در حقوق کشور هلند می پردازیم. بخش پایانی نیز به نتایج تحقیق و ارائه پیشنهادات اختصاص یافته است.

 1ـ6ـ پیشینه تحقیق

ـ مریم رضوی نیا در سال 1392 در  دانشکده الهیات و معارف اسلامی پایان نامه ای با عنوان مرگ آسان(اتانازی) در فقه و حقوق با محوریت آراء امام خمینی(ره)دفاع کرده اند در این پایان نامه به مسائل زیر پرداخته شده است:

«یکی از مهمترین مسائل حقوقی جهان تحت عنوان اتانازی (مرگ آسان) مورد بحث و مناقشه است. اتانازی پایان دادن به زندگی فردی به درخواست خودش و به دست دیگری است که با نیت رهایی او از درد و رنج طاقت فرسا یا یک بیماری لاعلاج صورت می گیرد. در کلام فقها رضایت به قتل در قالب اذن یا امر به قتل خود مطرح شده است که نظرات مختلفی در این زمینه وجود دارد. عقیده‌ای که تمام فقها به آن اتفاق‌نظر دارند، این است که اذن مرتکب به قتل خویش عمل کشتن را مباح نمی‌کند، لذا شخص، مرتکب فعل حرامی شده است. اتانازی که ویژگی اصلی آن رضایت می‌باشد، در هیچ کدام از استثنایات حقوقی قرار نمی‌گیرد؛ در نتیجه رضایت به قتل مجوز عمل ارتکابی نیست. مهم ترین عنصر در اتانازی، رضایت مجنی علیه می باشد. اصل اولیه این است که رضایت مجنی علیه، مجوز جرم ارتکابی نمی باشد. در مورد قتل نیز بدین گونه عمل می شود و بعضی از انواع اتانازی را می توان مصداقی از قتل عمدی دانست، مگر اینکه مشمول حکم استثنایی ماده 268 ق.م.ا شود. در مورد دایره شمول این ماده اختلاف نظر هست. مطابق این ماده برای اینکه رضایت مجنی علیه موجب سقوط قصاص یا دیه گردد، باید متعاقب عمل جانی، مجنی علیه اعلام عفو کند و الا مشمول این ماده نمی شود. در صورت عفو از قصاص از سوی مجنی علیه، اولیاءدم نمی توانند مطالبه دیه کنند. اگر عمل مرتکب مشمول ماده فوق شود، نامبرده از بابت تعزیر مشمول ماده 612 ق.م.ا خواهد شد.»

ـ در دانشگاه علامه طباطبایی در سال 1389 پایان نامه ای با عنوان اتانازی از منظر حقوق بشر و بررسی موردی آن در حقوق ایران و هلند توسط  انوشه اسماعیلی دفاع شده است در این پایان نامه به مسائل زیر پرداخته شده است:

«سابقه انجام اتانازی قدمت فراوانی دارد و به یونان و روم باستان می‌رسد، اما اتانازی از مسائل نو دنیای معاصر است. چرا که در دنیای معاصر که حقوق بشر قرار است منشا همه تصمیمات و اقدامات بشری قرار گیرد، اتانازی در ارتباط با حق حیات و تعارض آن با اصل آزادی و خودمختاری فردی به مساله بسیار پچیده ای تبدیل شده است. مخالفان بر تقدس و برتری حق حیات و مطلق نبودن خود مختاری انسان و به امکان سوء استفاده و تخریب نقش پزشک پای می‌فشارند و اتانازی را قتل نفس قلمداد می‌کنند.»

ـ در دانشگاه مازندران در سال 1391 پایان نامه ای با عنوان اتانازی در فقه و حقوق کیفری ایران توسط رضا رضایی دفاع شده است. در این پایان نامه به مسائل زیر پرداخته شده است:

« ازجمله مسائل چالش بر انگیزی که از حقوق بشر سوء استفاده می شود اتانازی می باشد که در عرصه حقوق بین الملل توسعه یافته است. اتانازی بیش از هرچیز با اخلاقیات مرتبط است و در حال حاضر یکی از مسائل بحث برانگیز حقوق پزشکی می باشد. از دیدگاه ادیان، با ارزشترین نعمتی که خداوند متعال به بندگان خود عطا کرده نعمت حیات می باشد و هرگونه دخل و تصرف در آن محدود شده است لذا بیش از آن که حق به شمار آید چهره حکم به خود گرفته است. اتانازی تحت همین عنوان در فقه جایگاهی ندارد ولی می توان آن را در قالب اذن یا امر به قتل خود مورد مطالعه قرار داد. فقها به اتفاق معتقدند اذن یا امر به قتل حرمت عمل را از بین نمی برد، اما در خصوص قصاص یا دیه نظرات مختلفی مطرح شده است. عده ای معتقدند مجنی علیه با اذن به قتل، حق خود را ساقط کرده است لذا قصاص و دیه منتفی خواهد بود. برخی نیز با استناد به اصل برایت و شبهه همین نظر را پذیرفته اند. عده ای از فقها با این استدلال که صاحب حق قصاص معلوم نیست معتقد به سقوط قصاص و دیه می باشند. برخی از فقهای معاصر معتقدند اگر مرتکب واجد اختیار باشد و به کمتر از قتل تهدید شده باشد قصاص ثابت می شود. برخی نیز بین قصاص و دیه تفکیک قایل شده اند لذا معتقدند اذن صرفاً قصاص را ساقط می کند اما تاثیری در دیه نخواهد داشت.»

 

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده
در این نوشتار ما به دنبال بررسی ادله شیعه و اهل سنت در مورد واقعه غدیر خم و اثبات امامت امیرالمؤمنین(ع) وپاسخ به شبهات آن  هستیم.

ساختار بحث به این شکل است که در ابتداء بعد از مقدمه واژگان کلیدی (غدیر خم – دین – اکمال و اتمام – ابلاغ و تبلیغ – مولی ) مطرح شده است . سپس روایاتی که واقعه ی غدیر خم را ذکرکرده اند از باب سند و دلالت و گونه‌شناسی بررسی شده و ثابت می‌کنیم این خبر در نزد فریقین متواتر هست و دلالت آن با وجود قرینه‌های زیادی که وجود دارد بر امامت علی(ع) ثابت است و در زمینه گونه‌شناسی، قدیمی‌ترین نقل و بعلاوه روایت مورد اتفاق فریقین را همراه با مقایسه بین آنها ذکر می‌کنیم، بعد وارد نقل شبهات مربوط به سند و دلالت حدیث و پاسخ به شبهات آنها می‌شویم، در ادامه نوبت به تفسیر آیات اکمال و تبلیغ می‌رسد و بعد از میان مهمترین اشکالات وارده از اهل سنت آنها را مورد نقد و بررسی قرار می‌دهیم.

بعداز بیان ساختارباتوجه به موضوع تحقیق واشتمال آن برمباحثی ازقبیل بررسی سندودلالت حدیث ،تفسیرآیات مربوط به غدیروپاسخ به شبهات،ازروش توصیفی تحلیلی استفاده شده است. در آخر آنچه لازم به ذکر است اینکه در راستای این تحقیق دو مشکل وجود داشت یکی گستردگی و تکثر منابع این موضوع است گرچه این نکته فی نفسه نقطه قوتی است ولی از طرف دیگر کار رسیدگی وبررسی و انتخاب مطالب را دچار مشکل می کرد و نیاز به زمان زیادی داشت ونکته ی دوم  عدم وفور منابع اهل سنت خصوصا کتاب هایی که اخیرا به چاپ رسیده و لذا جا دارد که این منابع به اندازه ی کافی در دسترس محققین قرار گیرد.

فهرست مطالب
تقدیر و تشکر. ت‌

چکیده ب‌

فهرست مطالب… أ‌

مقدمه. 1

بخش اول كلیات.. 6

‌فصل اول : كلیات… 7

خاستگاه و جایگاه امامت در اندیشه اسلامی.. 7

اولویّت ولیّ الهی.. 10

فصل دوم : واژه شناسی.. 11

غدیرخم : 11
دین : 12
اكمال و اتمام. 12
ابلاغ و تبلیغ. 13
مولی و واژه های همردیف… 14
بخش دوم تبین سند و دلالت حدیث غدیر. 15

فصل اول : گونه شناسی حدیث غدیر. 16

گفتار اول : قصۀ غدیر به روایات شیعه. 17

واقعه غدیر به روایت الغدیر. 17
واقعۀ غدیر به روایت ارشاد شیخ مفید. 23
واقعه غدیر به روایت احتجاج طبرسی.. 29
گفتار دوم :«قصه غدیر به روایت اهل سنت » 45

حدیث غدیر خم به روایت براء ابن عازب… 45
قصه غدیر از زبان زید بن ارقم. 46
قصه غدیر به روایت شهر بن حوشب… 47
احمد بن یحیی بلاذری و ماجرای غدیر. 47
ابی سعید خدری در روایتی گوید : 48
نسائی در كتاب الخصائص از سعد بن ابی وقاص…. 48
ابن عبدریه در اسد الغابه به نقل از زهری.. 49
جمع بندی و نتیجه گیری : 49

فصل دوم: بررسی سند حدیث غدیر. 51

1…………………………………………………………… راویان حدیث غدیر از اصحاب پیامبر(ص) 51

2…………………………………………………………………………….. راویان حدیث غدیر از تابعان. 53

3……………………………………………………………………………………… طبقات راویان از علما 55

نویسندگان پیرامون حدیث غدیر. 59
5.حافظان مورد اطمینان و سرشناسان اهل سنت… 60

6……………………………………………………………………………….. داوری پیرامون سند حدیث… 62

فصل سوم: دلالت و سبب صدور حدیث غدیر. 64

نگرشی در معانی مولی.. 67

محبّ و ناصر. 70

امّا احتمال اوّل. 70

و امّا احتمال دوم. 71

امّا احتمال سوم. 71

و احتمال چهارم. 71

معانی قابل اراده از حدیث… 73

قرینه های متصل و منفصل تعیین كننده معنای «مولی» 77

فصل چهارم : پاسخ به شبهات ناظر به دلالت حدیث غدیر. 94

استدلال به روایت نه قرآن. 95
«ولی در لغت اسم كلمه وَلایت( به فتح ) است و معنای آن محبّت نصرت است » 96
دو ولی در یك زمان. 99
مراد از ولاء در غدیر خم ولای نصرت و محبّت… 100
استدلال نکردن علی(ع) و اهل بیت(ع) به حدیث… 101
اشكالات وارد بر قضیه حارث فهری.. 102
مكی بودن سوره انفال. 103
مكی بودن سوره معارج.. 103
واقع غدیر در مكه یا مدینه. 104
ثبت نشدن نام حارث فهری در فهرست اسامی صحابه. 105
عذاب نشدن هیچ مسلمانی در عصر رسالت… 107
نیامدن ماجرای حارث فهری در آیات و آثار. 108
اشكال سندی بر حدیث غدیر. 110

نیامدن حدیث در کتاب بخاری و مسلم. 110
ذکر حدیث فقط در مسند احمد. 111
بخش سوم تبیین حدیث غدیر بر اساس آیه تبلیغ. 113

فصل اول : معنایابی واژگان آیه تبلیغ. 114

یا ایها الرسول( خطاب تشریفی و تكریمی خاص ) 114

مراد از «ناس » 115

فصل دوم : شأن نزول و دلالت آیۀ تبلیغ. 116

فصل سوم : تفسیر آیة تبلیغ. 121

سیاق درونی.. 121

سیاق بیرونی : 121

بررسی موانع احتمالی تبلیغ پیامبر(ص) 123

حفظ شخصیت پیامبر(ص) 127

حرمان کافر از هدایت تکوینی.. 128

بخش چهارم تبیین حدیث غدیر بر اساس آیه اکمال. 129

فصل اول : معنا یابی واژگان آیه اکمال. 130

واژه «الیوم » 130

احتمالات نامعقول درباره «الیوم » 130

احتمال معقول درباره «الیوم » 135

واژه ی نعمت… 141

فصل دوم‌: شأن نزول( زمان و مكان‌) و دلالت آیه اكمال. 142

فصل سوم : تفسیر آیه اكمال. 144

یأس كافران از نفوذ در اسلام. 144

 

هدف تحقیق پیش رو، مطالعه و شناسایی فاکتورهایی است که بیشترین تاثیر را در ترغیب افراد ( با تاکید بر ساکنین نواحی شهری) برای شرکت در رای گیری اینترنتی از خود نشان می دهند. این مطالعه با الگوگیری از رای گیری های اینترنتی انجام شده در کشورهای پیشرفته ای نظیر هند و ژاپن و آمریکا به بررسی تکنولوژی لازم برای انجام اینکار پرداخته و عواملی که باعث ترجیح شهروندان این کشورها به استفاده از رای گیری اینترنتی می شوند را در مورد کشور ایران مورد بررسی قرار می دهد. این عوامل تاثیر گذار شامل فاکتورهای شخصیتی رای دهندگان در کنار عقیده و باور آنها برای مشارکت در رای گیری ها و نظر آنها در مورد دولت و استفاده از تکنولوژی های آنلاین می باشد .

در ادامه تحقیق، با توجه به روند رو به رشد فناوری اطلاعات و میزان استقبال و اعتماد مردم نسبت به این فناوری ها و کارایی ای که استفاده از این فناوری ها برای ما ایجاد خواهند کرد، به تحلیل و پیش بینی میزان موفقیت رای گیری آنلاین در سالهای آینده خواهیم پرداخت. بعلاوه برای اینکه داده های آماری لازم  را در مورد موضوع تحقیقمان جمع آوری کنیم ، از یک نظرسنجی به روش آنلاین در کنار نسخه دستی آن که در بین کاربران اینترنت و دانشجویان دانشگاه های معتبر کشور و افراد بالای 18 سال ترتیب خواهیم داد استفاده کرده و نتایج را در این تحقیق منعکس خواهیم کرد تا جنبه های علمی آن را افزایش داده و بحث های انجام گرفته را با مقادیر آماری لازم تکمیل کنیم. انتخاب سوالات مطرح شده در این پرسشنامه با توجه به تئوری هایی که در ادامه این پژوهش مورد بحث قرار خواهیم داد صورت گرفته است؛ از جمله این تئوری ها می توان به تئوری گسترش نوآوری ، تئوری اعتماد و تئوری پذیرش فناوری اشاره نمود .

از نتایج حاصل از این بررسی ها می توان برای برنامه ریزی و سیاست گذاری و طراحی و پیاده سازی رای گیری اینترنتی در کشورمان استفاده کرد. بعلاوه با استفاده از نکاتی که ارائه خواهد شد می توان سیاست هایی را اتخاذ کرد که باعث افزایش مشارکت افراد در رای گیری ها ( چه سنتی و چه الکترونیکی ) شود و نمونه ای دیگر از کاربرد این تحقیق در اصلاح نحوه تعامل دولت با شهروندان است که چگونه و با چه اقداماتی بتواند اعتماد مردم را جلب کرده و شرکت در انتخابات آزاد را بعنوان یک وظیفه در ذهن آنها ماندگار کند.

واژه های کلیدی : رای گیری آنلاین- کاربرد ICT در انتخابات- دولت الکترونیک- فاکتورهای مشارکت در انتخابات- مدیریت افکار عمومی

فهرست مطالب

فصل اول.. 1

مقدمه و طرح مسئله.. 1
1.1……………………………………………………………………………………………….. سوالات تحقیق ( فرضیه ها ).. 3

فصل دوم.. 5

مبانی نظری تحقیق و پیشینه تحقیقاتی.. 5
2.1………………………………… کاربرد فناوری اطلاعات در سیاست و محدودیت های آن.. 5

2.2.   وضعیت فعلی انتخابات الکترونیک.. 9

2.3.   آینده رای گیری الکترونیک.. 12

2.4.   دموکراسی و رای گیری الکترونیک.. 14

2.5.   ترکیب انتخابات و نوآوری های جدید.. 16

2.6.   مزایای ویژه پیاده سازی رای گیری توسط اینترنت ( روش سوم ).. 17

2.7.   انتخابات و امنیت.. 17

2.8.   روش های انتخاب بین کاندیداها.. 18

2.9.   تهدیدات امنیتی.. 19

2.10………………………………………………………………………………………………………………………… الزامات امنیتی.. 21

2.11.        روشهای تامین امنیت در طراحی سیستم های انتخابات الکترونیک.. 23

2.12.                                                                                                            مقایسه روشهای تامین امنیت.. 24

2.13.                                                                                      دولت الکترونیک و فرآیند رای گیری.. 25

2.14.                                                نظریه های عمومی در مسیر تطبیق و پذیرش فناوری.. 28

فصل سوم.. 35

فرضیه های تحقیق و مدل مفهومی ارائه شده برای انتخابات اینترنتی 35
3.1.   فرضیات تحقیق.. 35

3.2.   مدل منطقی انتخابات اینترنتی.. 38

3.3.   تشریح مدل.. 38

فصل چهارم.. 41

روش و متدولوژی تحقیق.. 41
4.1……………………………………………………………………… جامعه آماری و ابزار جمع آوری داده.. 41

4.2.   تحلیل داده.. 43

4.3……………………………………………………………………………………………. اعتبار سنجی و قابلیت اتکا.. 44

فصل پنجم.. 45

5. آنالیز داده ها.. 45
5.1.   تحلیل توصیفی.. 45

5.2.   تحلیل پایایی پرسشنامه و قابلیت اعتماد داده ها.. 47

5.3.   آزمون همبستگی متغیر ها.. 48

5.4.   تحلیل و تست فرضیه ها.. 50

فصل ششم.. 58

نتایج تحقیق ، پیشنادات و محدودیت ها.. 58
6.1……………………………………………………………………………………………………………….. تشریح نتایج مطالعه.. 59

6.2…………………………………………………………………………………………………………………… محدودیت های تحقیق.. 61

6.3………………………………………………………………………………………… پیشنهاد برای مطالعات آینده.. 62

6.4……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. کلام آخر.. 63……. منابع و ماخذ   i

            پیوست 1 : پرسشنامه.. iv

            پیوست 2 : آمار توصیفی.. x پیوست 3 : آمار مشارکت رای واجدین شرایط در انتخابات ایران.. xv

پیوست 4 : نمودار پراکندگی متغیرهای مستقل………………………………………………xvii

فهرست اشکال

شکل ‏2‑1 : کاربرد فناوری اطلاعات در سیاست ( Electronic Journal of e-Government ,2003)   6

شکل ‏2‑2: رابطه تکنولوژی ها در رای گیری  ( 2001 Watson and Mundy ,).. 15

شکل ‏2‑3 : چارچوب روش MixNet برای تامین امنیت  (2004 Aditya, ).. 23

شکل ‏2‑4: تقسیم بندی استقبال کنندگان ( 1995Rogers, ).. 30

شکل ‏2‑5: فرآیند تصمیم گیری پذیرش نوآوری (1995 Rogers, ).. 31

شکل ‏2‑6: مدل پذیرش فناوری (1989 Davis , ).. 32

شکل ‏3‑1: مدل منطقی انتخابات الکترونیک.. 38

 

 

فهرست جداول

جدول ‏2‑1 : کاربردهای دولت الکترونیک در مدیریت جامعه و افکار عمومی  ( Joseph & Kitan,2008 ).. 26

جدول ‏5‑1: خلاصه آمار توصیفی بدست آمده.. 46

جدول ‏5‑2: بررسی اعتبار پرسشنامه با استفاده از آزمون آلفا.. 48

جدول ‏5‑3: آزمون ضریب همبستگی.. 50

جدول ‏5‑4 : خلاصه تحلیلی فرضیه ها.. 50

جدول ‏5‑5 : نتایج آزمون تحلیل رگرسیون درباره تاثیر تجربه تکنولوژیکی بر گرایش به مشارکت.. 51

جدول ‏5‑6 : ضرایب آزمون تحلیل رگرسیون درباره تاثیر تجربه تکنولوژیکی بر گرایش به مشارکت.. 52

جدول ‏5‑7 : جدول ANOVA فرضیه چهارم.. 55

جدول ‏5‑8 : جدول Coeficiency فرضیه چهارم.. 55

جدول ‏5‑9 : خلاصه آزمون رگرسیون فرضیه پنجم.. 56

جدول ‏5‑10: نتایج آزمون تحلیل رگرسیون درباره تاثیر متغیر اعتماد به دولت بر ترغیب به مشارکت.. 57

جدول ‏5‑11: ضرایب آزمون تحلیل رگرسیون درباره تاثیر متغیر اعتماد به دولت بر ترغیب به مشارکت.. 57

 

 

1    فصل اول
 

 

 

مقدمه و طرح مسئله

استفاده از سیستم های رای گیری اینترنتی برای برگزاری انتخابات ملی ، یکی از کاربردهای جدید فناوری اطلاعات است که می توان از آن برای بهبود کیفیت سیستم رای گیری موجود استفاده کرد. در واقع استفاده از اینترنت، تنها یکی از روشهای کاربرد فناوری اطلاعات در مبحث رای گیری الکترونیک[1] که خود زیر مجموعه ای از یک مفهوم گسترده تر به نام دولت الکترونیک یا دموکراسی الکترونیک است ، می باشد  ( Zissis and Lekkas ,2011 ) .

تاکنون بارها از ابزارهای الکترونیکی برای برگزاری رای گیری در کشورهای مختلف جهان استفاده شده است اما هنوز استفاده از این ابزارها و بخصوص استفاده از اینترنت برای برگزاری انتخابات در سطح ملی برای مردم جهان عادی نشده و به دلیل جدید بودن این مبحث، بسیاری از مردم ترجیح می دهند از روش سنتی استفاده کنند ( Riza Adita and Byoungcheon Lee,2004 ) و این در حالی است که Alvarez and Hall (2007 )  بیان می کند ” رای گیری اینترنتی آینده ی رای گیری در کشور آمریکا خواهد بود و بنابراین مسئله این نیست که آیا از اینترنت برای اینکار استفاده کنیم یا نه، بلکه بحث بر سر این است که چگونه و در چه زمانی این کاربرد بصورت کامل پیاده سازی شود و مورد بهره برداری موثر قرار بگیرد.”[2]

همه ما شاهد این موضوع بوده ایم که جایگزینی سیستم سنتی با سیستم مدرن در هر زمینه ای ، باعث ایجاد تغییرات مهم و اساسی در فرایند کاری آن زمینه شده است ( William Fielding ,2008 ) ؛ بنابراین استفاده از فناوری اطلاعات در زمینه انتخابات نیز از این امر مستثنی نیست و فناوری اطلاعات می تواند روند برگزاری انتخابات را تغییر داده و بهبود بخشد ( Briony j Oates, 2003 ) . یکی از این تغییرات می تواند اثرگذاری آن روی نگرش رای دهندگان بالقوه که در شرایط فعلی در رای گیری ها شرکت نمی کنند باشد که با جذب آنها مشارکت افزایش خواهد یافت. بنابراین یکی از سوالاتی که این کتاب در صدد پاسخ گویی به آن است تاثیر انتخابات الکترونیک بر ترغیب افراد جدید برای مشارکت در انتخابات خواهد بود.

از آنجا که رای گیری اینترنتی بعنوان یک کاربرد جدید از فناوری اطلاعات در سطح جهان مطرح شده است، هنوز کشورها در حال تحقیق و بررسی و اعتبارسنجی در مورد آن هستند. پژوهش حاضر نیز تلاش دارد با بررسی و تحقیق در زمینه عوامل موثر بر ترغیب رای دهندگان بالقوه برای شرکت در رای گیری و استفاده از روش رای گیری اینترنتی ، یافته های خود را بعنوان دانش جدیدی در این عرصه به جهان عرضه کند و بخصوص با ارائه اطلاعات آماری و پژوهشی ، راه را برای برگزاری این نوع انتخابات در کشور فراهم نماید. فاکتورهایی که در این تحقیق به بررسی آنها خواهیم پرداخت شامل دیدگاه افراد نسبت به دولت، رای دادن و استفاده از تکنولوژی در کنار فاکتورهای آماری و سایر فاکتورهای شخصیتی و فرهنگی[3] شهروندان می باشد. هرچه تاثیر این فاکتورها را بهتر درک کنیم، می توان برای اتخاذ سیاست های آینده، بهبود فرایند رای گیری موجود و طراحی و توسعه فناوری های مربوطه بهتر تصمیم گیری کرد و علاوه بر پیشبرد تکنولوژیکی، برنامه ریزی هایی انجام داد که میزان مشارکت مردم در رای گیری را افزایش دهد ( John H.Strange, 2006 ) . به همین خاطر فرضیه هایی که در اینجا مطرح خواهند بود بگونه ای طراحی شده اند که این فاکتور ها را پوشش داده و با طراحی پرسشنامه بر اساس آنها و جمع آوری اطلاعات مورد نیاز، بتوان به هدف بیان شده در این تحقیق دست یافت .

1.1.  سوالات تحقیق ( فرضیه ها )
این تحقیق بنا دارد به پنج سوال اصلی که هر سوال نماینده یکی از بخشهای پرسشنامه است پاسخی ارائه دهد . این سوالات بر اساس تئوری هایی که در فصل دوم در مورد آنها صحبت خواهیم کرد تدوین شده اند . یکی از سوالات این تحقیق در بخش قبل مطرح شد که عبارت بود از : تاثیر انتخابات الکترونیک بر ترغیب افراد جدید برای مشارکت در انتخابات ؛ سایر فرضیه های مطرح شده عبارتند از :

سن افراد در میزان تمایل آنها برای استفاده از روش الکترونیکی انتخابات تاثیر گذار است.
به کمک این فرضیه می خواهیم مشخص کنیم که اولا، سن می تواند عاملی تاثیر گذار در رغبت افراد برای استفاده روش الکترونیکی جهت مشارکت در انتخابات باشد یا خیر و ثانیا، در صورت مثبت بودن پاسخ، چه سنینی اقبال بیشتری به این قضیه نشان خواهند داد .

تجربه در امر استفاده از اینترنت یک عامل تاثیر گذار در انتخاب روش الکترونیکی برای شرکت در انتخابات است .
هدف از مطرح کردن چنین فرضیه ای سنجش میزان اهمیت آشنایی یا عدم آشنایی افراد با محیط اینترنت و دنیای مجازی در استفاده از انتخابات الکترونیک است. آیا باید انتظار داشت که فقط افرادی که قبلا برای انجام اموراتشان از اینترنت استفاده می کردند، از روش جدید انتخابات استقبال نمایند یا اینکه اگر کسی به مشارکت در انتخابات علاقه داشته باشد ولی حتی اگر به استفاده از تکنولوژی جدید کاملا آشنا نباشد نیز برای تطبیق دادن خود با شیوه جدید تلاش خواهد کرد؟ چگونه می توان افرادی که زیاد با محیط مجازی سروکار ندارند را به استفاده از         e-Voting ترغیب کرد؟

کسانی که به تکنولوژی های جدید اعتماد دارند و آن را مفید می دانند تمایل بیشتری به استفاده از انتخابات الکترونیک بجای روش های سنتی انتخابات دارند .
افرادی که از حس اعتماد خوبی نسبت به دولت برخوردار هستند کسانی هستند که می توان آنها را به استفاده از e-Voting ترغیب کرد.
در فصل دوم این کتاب به بررسی تئوری های مورد نیاز این فرضیه ها پرداخته و آنها را معرفی میکنیم و موارد کاربرد آنها را در تحقیقات مشابه شرح خواهیم داد، در این فصل علاوه بر معرفی تئوریات، پیرامون نقش فناوری اطلاعات در سیاست و وضعیت فعلی و آینده انتخابات الکترونیک بحث خواهیم کرد .

تا کنون محققان و دانشگاه های داخلی مطالعات خوبی در زمینه انتخابات الکترونیک انجام داده اند اما مطالعات انجام شده در زمینه های فنی و امنیتی این موضوع بوده و کمتر به مسائل اجتماعی و سیاسی قضیه پرداخته بودند. در مجالی که این مطالعه در اختیار قرار داده به مطالعه جنبه های روانی مسئله پرداختیم و عواملی که بر ترغیب افراد برای استفاده از روش الکترونیکی برای مشارکت در انتخابات دخالت دارند را مشخص کرده و نسبت اثر گذاری هر یک را مشخص کرده ایم.

در فصل سوم فرضیه های این تحقیق را به تفصیل معرفی کرده و دلیل هر سوال و نتیجه ای که از آزمایش آنها انتظار داریم را بیان می کنیم . در این فصل مدل منطقی ای را که برای موفقیت پیاده سازی انتخابات الکترونیکی در ایران پیش بینی کرده ایم معرفی کرده و بخش های مختلف آن را شرح می دهیم. سپس در فصل چهارم نحوه و ابزار جمع آوری داده ها و انواع تست های اعتبار سنجی و تست قابلیت اعتماد انجام شده روی این داده ها را بررسی میکنیم و روش تحلیل انتخابی را شرح خواهیم داد . جامعه آماری انتخاب شده برای جمع آوری داده ها نیز در این فصل معرفی خواهد شد . فصل پنجم به آنالیز داده ها خواهد پرداخت و با استفاده از نرم افزار SPSS انواع تست های آماری و تحلیلی را بر روی داده های جمع آوری شده صورت خواهد داد. در این فصل صحت یا رد سوالات مطورحه در این مطالعه آزمایش خواهد شد و قابلیت اعتماد نتایج بدست آمده اندازه گیری می شوند. اطلاعات آماری شرکت کنندگان در امر جمع آوری داده محاسبه شده و داده های غیر معتبر از جمع داده های بدست آمده کنار گذاشته خواهند شد.

در نهایت در فصل ششم نتایج بدست آمده از تحلیل انجام گرفته به تفصیل شرح داده خواهند شد . در این فصل محدودیت هایی که برای مطالعات با موضوع انتخابات الکترونیک وجود خواهد داشت معرفی شده و پیشنهاداتی برای بهتر شدن مطالعات آینده ارائه می گردد .

مبانی نظری تحقیق و پیشینه تحقیقاتی

رای گیری اینترنتی زیرمجموعه ای از مفهوم گسترده دولت الکترونیک و دموکراسی الکترونیک می باشد ( Zissis and Lekkas ,2011 ) . در این بخش ابتدا مقدماتی پیرامون کاربرد فناوری اطلاعات در سیاست را بیان خواهیم کرد و وضعیت فعلی و آینده انتخابات الکترونیک در مناطق مختلف جهان را بررسی میکنیم؛ سپس از مخاطرات این روش و روشهای تامین امنیت آن صحبت کرده و در نهایت به مرور مقالاتی که در گذشته و با موضوعات مربوط به تطبیق و پذیرش تکنولوژی ، و تئوری ها و مدل هایی که برای پیاده سازی و کاربرد دولت الکترونیک ارائه شده اند پرداخته و می بینیم که چه کارهایی در این موارد صورت گرفته است تا بتوانیم از آنها در تحقیق حاضر یاری بگیریم. البته در این بازبینی بر جنبه هایی از مقالات تمرکز می کنیم که اطلاعاتی در مورد رای گیری الکترونیک در اختیار ما قرار می دهند.

1.1.  کاربرد فناوری اطلاعات[1] در سیاست و محدودیت های آن
بطور کلی ICT میتواند در سه سطح از فعالیت های سیاسی بکار گرفته شود (  Tsagarou,1999 ) :

1- جمع آوری و کسب اطلاعات

2- بعنوان ابزار ارزیابی و بررسی اطلاعات جمع آوری شده

3- تسهیل کننده اخذ تصمیم نهایی

این مراحل می توانند به ترتیب یا بصورت موازی با هم به انجام برسند (  jankowski ,2000 ) . همانگونه که در شکل مشاهده می کنید، دسترسی آزادانه و راحت به اطلاعات درباره یک مسئله سیاسی پیش نیازی برای بحث و تفکر و ارائه نظر درمورد آن مسئله می باشد و از طرف دیگر عملی کردن آن مسئله نیازمند این است که افراد در مورد آن به بحث و تبادل نظر بپردازند حال خواهی این فعالیت یک فعالیت رسمی سیاسی نظیر رای گیری باشد یا یک فعالیت سیاسی غیر رسمی نظیرتظاهرات.

در این بخش به چگونگی بکارگیری فناوری اطلاعات در سه سطح بیان شده و نحوه پشتیبانی آن از این سطوح خواهیم پرداخت ضمن اینکه با محدودیت هایی که فناوری اطلاعات در این راه با آنها مواجه است آشنا خواهیم شد.

کسب اطلاعات
baber (1984) و ( hal (1999  بیان می دارند که عدم دسترسی شهروندان به اطلاعات مورد نیازشان راجع به یک فعالیت سیاسی می تواند باعث عدم مشارکت آنها در آن فعالیت شود ؛ بنابراین با توجه به این حقیقت ، می توان از فناوری اطلاعات به منظور فراهم آوردن و در دسترس قرار دادن اطلاعات استفاده کرد. بعنوان مثال وب سایتهایی که توسط سازمان های دولتی یا احزاب و طرفداران آنها ایجاد و اداره می شوند و همچنین سرویس های خبری آنلاین را می توان از جمله موارد کاربرد فناوری اطلاعات در کسب اطلاعات برشمرد.  بعلاوه می توان ازفناوری اطلاعات و تکنولوژی های ارتباطات دیجیتالی برای انتشار بیست و چهار ساعته اخبار وقایع سیاسی جاری و به اشتراک گذاری نظرات کاربران و سیاسیون استفاده کرد .

با این وجود گروهی از متخصصین ضمن تاکید بر ضروری بودن وجود راه های کسب و تبادل اطلاعات توسط شهروندان، استفاده از فناوری اطلاعات را برای اطلاع رسانی و رفع نیازهای اطلاعاتی عموم جامعه ناکافی دانسته اند؛ آنها معتقدند که حتی اگر وب سایت های فراوانی برای اطلاع رسانی درباره مسائل سیاسی وجود داشته باشد، هیچ تضمینی نیست که شهروندان ازآنها استفاده کنند. این افراد به مطالعات انجام شده استناد کرده و بیان می دارند که در انتخابات گذشته افرادی که بیشتر از وب سایت های سیاسی یا اخبار تلوزیون استفاده می کردند کسانی بودند که نسبت به فعالیت های سیاسی علاقه مند بودند و افرادی که هنوز تصمیمی برای شرکت یا عدم شرکت در انتخابات نگرفته بودند جزو مخاطبان پروپا قرص اخبار و اطلاعات سیاسی هم نبوده اند و کمتر به سایت های با مضمون سیاسی وارد می شدند ( Norris et al;1999 ) . یکی دیگر از عواملی که باعث نگرانی این متخصصین در استفاده از فناوری اطلاعات برای فعالیت های سیاسی شده است این است که ازدیاد کانال های خبری  و رسانه های انتقال اطلاعات که توسط فناوری اطلاعات فراهم شده است ممکن است باعث کم اهمیت جلوه دادن مسائل سیاسی نزد شهروندان شود بعلاوه وب سایتهایی که راجع به مسائل سیاسی بحث می کنند باید ظاهری رسمی داشته باشند و اگر در این سایت ها بیش از حد از گرافیک استفاده شود و کمتر متن بکار برده شود از ابهت فعالیت های سیاسی می کاهد (  Nielsen; 2000  ) .

بررسی و ارزیابی اطلاعات
با بررسی انتخابات سالهای 1997 تا 2003 که در انگلستان برگزار شده اند مشخص شد که همواره میزان مشارکت شهروندان در حال کاهش بوده است ( Cabinet office; 2002 ) اما این کاهش فقط در میزان مشارکت نبوده بلکه توجه مردم و اعضای احزاب نسبت به فعالیت های سیاسی نیز با کاهش روبرو بوده است ( Bryan el al 1998 ) اما علارقم این کاهش در فعالیت های رسمی سیاسی ، همواره اعضای گروه های سیاسی غیر رسمی مانند گروه های مخالف جنگ ، حمایت از حقوق زنان ، گروه های ضد جهانی سازی و غیره که فقط یک هدف سیاسی دارند و به یک موضوع خاص می پردازند رو به افزایش بوده است ( Demos; 2002 , Cabinet office; 2002 ) .

اینکه افراد ترجیح می دهند بجای مشارکت در یک شکل و ارگان رسمی در چنین گروه های غالبا غیر رسمی ای حضور یابند نشان دهنده نگرانی آنها از نادیده گرفته شدنشان و نشنیده ماندن نظر آنها در زمینه های دیگر است که این امر بخاطر فاصله ای است که بین دولت و شهروندان بوجود آمده است ( Hale et al 1999 ) . در این موقعیت است که فناوری اطلاعات می تواند با فراهم کردن لینک های ارتباطی بین شهروندان و دولت این فاصله یا گپ را پر کند و باعث شود شهروندان بتوانند از راههای گوناگون و با سهولت بیشتری نظرات خود را منتقل کنند. برای مثال ایمیل کانال ارتباطی ای است که از رسمیت چندانی برخوردار نیست ولی نسبت به روشهای سنتی ( ارسال نامه بین اعضای یک حزب یا بین  حزب و دولت) دارای سرعت بیشتری است یا سایت هایی مانندFaxYourMP.com  این امکان را برای اعضای یک حزب فراهم می کنند که بتوانند نامه های خود را بصورت الکترونیکی به این سایت ها بفرستند و این سایت آن را برای همه اعضای حزب فکس کند ( FaxYourMP.com ) .

اما از طرفی استفاده از فناوری اطلاعات برای توسعه و گسترش لینک های ارتباطی بین شهروندان و نمایندگان آنها نیازمند این است که دولت و نمایندگان خود را متعهد به مراجعه و سرکشی از این کانالها و دریافت نظرات ارسالی از طرف شهروندان بدانند وگرنه وجود راه های ارتباطی هیچ کمکی به شنیده شدن نظر افراد نخواهد کرد و فاصله بین دولت و شهروندان افزایش خواهد یافت. طبق گزارشی که سایت FaxYourMP.com ارائه کرده است گزارش شده که از بین ده هزار فکسی که از طریق این سایت و در بازه زمانی آوریل تا سپتامبر 2002 ارسال شده است تنها شصت و یک درصد از آنها ظرف چهارده روز که حداکثر زمان مورد قبول برای پاسخگویی است پاسخ داده شده اند و این نشان دهنده این امر است که حتی با وجود کانال های ارتباطی ، طرف مقابل باید خود را متعهد به مراجعه به این کانالها و دریافت نظرات بداند.