
پایان نامه ارشد رشته حقوق : بررسی راه حلهای اختلاف ناشی از عقود الکترونیک و تعیین دادگاه صالح
پنجشنبه 98/06/28
یکی از پدیدههای بزرگ عصر کنونی، تجارت الکترونیک میباشد و به طور کلی استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات از راه دور، که به عقیدهی بسیاری از دانشمندان در عصر حاضر همانند انقلاب صنعتی است دنیا را وارد عصر جدیدی ساخته که بسیاری از جنبههای زندگی بشری از جمله اقتصاد و اجتماع و فرهنگ را دچار دگرگونی نموده است.
ظهور اینترنت و تجاری شدن آن در دهه های اخیر شیوههای سنتی تجارت را متحول کرده است. به طوری که دیگر نیاز نیست مردم برای خرید کالاهای مورد نیاز وقت و هزینههای فراوانی را صرف نمایند بلکه با حضور در پشت رایانه و اتصال به اینترنت، در اسرع وقت میتوانند کالاهای مورد نظر خود را تهیه نمایند همین طور فروشگاهها به آسانی محصولات خود را از طریق اینترنت به فروش میگذارند و شرکتها تبادلات عظیم مالی خود را بر روی اینترنت سامان بخشیدهاند. سرمایه گذاری، فروشگاههای آنلاین، بازارهای بزرگ حراجی و پرداختهای الکترونیکی تنها گوشهای از گستردگی تجارت و خرید و فروش را در دنیای مجازی در بر میگیرد.
با گسترش روزافزون کاربران شبکه جهانی اینترنت امروزه این پدیده به عنوان امری اجتنابناپذیر در متن زندگی بشری نمود پیدا کرده است و جایگاه آن روز به روز مستحکمتر میشود. قرارگرفتن در دهکدهی جهانی در عرصه بازرگانی ما را ناگزیر به فراهم کردن زیرساختهای لازم برای تجارت الکترونیک میسازد و عدم توجه به این زیرساختها و به ویژه جنبههای حقوقی آن، در آیندهای نه چندان دور، جبرانناپذیر خواهد بود.
یکی از نتایج توسعهی تجارت الکترونیکی، حذف مرزها و واسطهها و شکلگیری مفهومی با عنوان دهکدهی جهانی در زمینه بازرگانی است، در تجارت الکترونیکی مرزی وجود ندارد و در این عرصه برای اشخاص از حیث مدت زمان لازم برای انعقاد قرارداد فرقی نمیکند که کالای موردنیاز خود را از نزدیکی محل سکونت خود خریداری کنند یا از فروشگاههای دیگر در مکانهای دور دست.
بنابراین این تحول در زندگی بشری، در نتیجهی توسعه ابزارهای نوین الکترونیکی باعث تغییرات اساسی در زندگی بشری شده است. در موفقیت تجارت الکترونیکی سه عامل اساسی سرعت، اعتماد و امنیت باید تامین شود تحقق این امور وابسته به قوانین و قواعد حقوقی است. فلذا زیرساختهای حقوقی یکی از پایههای اساسی توسعه تجارت در هر مرحلهای میباشد. و این تحولات حقوقی باید در چهارچوب اصول مهم حقوقی باشد به عبارت دیگر پیشرفت سریع علوم در این زمینه نباید علم حقوق را مرعوب خود ساخته به نحوی که با تصویب قوانین شتابزده و احیاناً مغایر با اصول حقوقی پذیرفته شده، نقض غرض شود و منجر به بینظمی و تضییع حقوق مردم گردد.
در ایران جهت بسترسازی حقوقی در این امر، گامهای خوبی برداشته شده است. قوانینی همچون قانون حمایت از پدیدآورندگان نرمافزارهای رایانهای، قانون جرایم رایانهای، قانون اختراعات، علائم صنعتی و نامهای تجاری و آیین نامههای اجرایی این قوانین.
با وجود تصویب قوانین متعدد در این زمینه در ایران، هنوز خلاءهای فراوانی به چشم میخورد، خلاءهایی همچون، حمایت از دادهها، حریم خصوصی، کمبود قوانین داخلی سازگار با قوانین متحدالشکل بین المللی در این حوزه، فقدان آئین دادرسی خاص وجود دارد.
به عنوان یک نتیجهگیری کلی میتوان گفت برای رسیدن به نقطهی کمال مطلوب در تجارت الکترونیک فاصلهای فراوان داریم که امید است دستاندرکاران این امر هر چه سریعتر این خلاءها را برطرف نمایند.
در این پایاننامه سعی شده است به یکی از خلاءهای موجود و مهم در این زمینه که همان راه حلهای اختلاف ناشی از عقود الکترونیک و تعیین دادگاه صالح است پرداخته شود و در واقع پاسخی باشد در حد وسع به ماده 3 برنامهی جامع توسعه تجارت الکترونیکی مصوب 1384 که مقرر داشته است: «قوه قضاییه باید با همکاری وزارت بازرگانی نسبت به تدوین قواعد رفع تعارض قوانین جدید به عنوان بخشی از قانون عام آیین دادرسی مدنی فضای تبادل اطلاعات و قانون آیین دادرسی خاص تجارت الکترونیکی از جمله قواعد داوری و واسطهگری بر خط برای تسهیل در حل و فصل اختلافات ناشی از تجارت الکترونیکی اقدام کند». که متاسفانه با گذشت حدود هفت سال از مهلت تعیین شده، هنوز این امر محقق نشده است.
بیان مسئله تحقیق
در عصر کنونی یکی از موضوعات نوین حقوقی بحث عقود الکترونیک است که حقوقدانان را برای حل مشکلات ناشی از آن ترغیب کرده است.در ایران نیز به تازگی تلاشهایی در جهت حل مشکلات آن انجام شده است که از جمله آن میتوان به قانون تجارت الکترونیک اشاره کرد که بسیار ناقص میباشد.
موضوع پژوهش نگارنده”راههای حل اختلاف ناشی از عقود الکترونیک و تعیین دادگاه صالح” است. در این پژوهش سعی بر این است تا بعضی از خلاءهای حقوقی موجود در عقود الکترونیک بررسی شود. چرا که با حل این خلاءها تجارت الکترونیک در ایران رشد چشمگیری خواهد کرد.
اهداف تحقیق
هر تحقیقی در صدد یافتن نتایجی است تا بتواند بعضی از مشکلات موجود را از پیش روی بردارد. پژوهش حاضر از این قاعده مستثنی نیست. در این تحقیق کوشش بر آن است که در کنار کشف و شناساندن مسائل ناشی از عقود الکترونیک راه حلهایی برای رفع این مشکل ارائه شود.
فرضیات تحقیق
فرضیاتی که در این پژوهش مطرح هست این است که:
راههای حل اختلاف ناشی از عقود الکترونیک همانند راههای حل اختلاف سنتی است. و دیگر اینکه معیار تعیین دادگاه صالح در عقود الکترونیک علیالاصول همانند عقود سنتی است مگر در موارد خاص.
روش تحقیق
در تحقیق حاضر اطلاعات اولیه مربوط به پایاننامه از طریق مراجعه به کتابخانههای معتبر دانشگاهی و جستجوی مقالات پژوهشی و نیز مشاوره از اساتید گرامی گردآوری شده است.
پژوهش حاضر از نظر ماهیت و شیوه نگارش و پرداختن به مساله جزء تحقیقات علمی میباشد.
روش و ابزار گردآوری اطلاعات تحقیق
روش: از آن جا که از مهمترین روشها برای گردآوری اطلاعات لازم در تحقیقات علوم انسانی روش کتابخانهای است، در این پژوهش سعی برآن شده است از روش کتابخانهای برای گردآوری اطلاعات استفاده شود. برای انجام این کار ابتدا کتابهای مرتبط با موضوع موردنظر از استادان و صاحبنظران و مراحعه به کتابهای فهرست که منابع مورد نیاز هر پژوهشی را معرفی میکنند، جمعآوری نموده؛ پس از مطالعهی هر کدام از آنها، اطلاعات مفید و لازم را که با موضوع تحقیق مرتبط و نزدیک بود استخراج کرده، در فیشهای جداگانهای ثبت نموه تا در جمعبندی مطالب به راحتی از آنها استفاده لازم به عمل آید.

پایان نامه ارشد رشته حقوق خصوصی: تحلیل حقوقی قراردادهای باز در نظام حقوقی ایران و کامن لا
پنجشنبه 98/06/28

پایان نامه رشته الهیات: موضع فخر رازی در دلالت آیات امامت و ولایت حضرت علی
پنجشنبه 98/06/28
فهرست مطالب
چكیده………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ج
فصل اول:کلیات……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 12
1.طرح تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 12
1-1.بیان مسأله………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 12
1-2.علت انتخاب موضوع………………………………………………………………………………………………………………………………. 13
1-3.سابقه پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………… 13
1-4.ضرورت واهمیت موضوع…………………………………………………………………………………………………………………………. 14
1-5.فواید پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………………. 14
1-6.سوال اصلی پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………. 15
1-7.سوالهای فرعی پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………….. 15
1-8. فرضیههای پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………. 15
1-9. پیشفرضهای پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………… 15
1-10. اهداف پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………….. 15
1-11. روش گردآوری اطلاعات……………………………………………………………………………………………………………………….. 16
1-12.نوآوری پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………. 16
1-13. نتایج علمی و عملی پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………… 16
1-14.سازماندهی پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………… 16
مفهوم شناسی «ولی» و«ولایت»………………………………………………………………………………………………………………………… 18
2-1. معنای لغوی ولی………………………………………………………………………………………………………………………………….. 18
2-2.معنای لغوی ولایت…………………………………………………………………………………………………………………………………. 20
2-3.کاربردهای قرآنی واژه ولی……………………………………………………………………………………………………………………….. 22
2-4.ولایت در اصطلاح………………………………………………………………………………………………………………………………….. 23
2-4-1.ولایت در علم كلام………………………………………………………………………………………………………………………….. 23
2-4-2.ولایت در علم فقه…………………………………………………………………………………………………………………………… 23
2-4-3. ولایت درعلم عرفان……………………………………………………………………………………………………………………….. 24
2-4-4. ولایت در علم تفسیر قرآن…………………………………………………………………………………………………………………. 24
2-5.اقسام ولایت………………………………………………………………………………………………………………………………………… 25
3.مفهوم شناسی امام:……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 26
3-1.معنای لغوی………………………………………………………………………………………………………………………………………… 26
3-2.كاربرد لفظ امام در قرآن…………………………………………………………………………………………………………………………… 27
بررسی……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 27
3-3.معنای اصطلاحی امام……………………………………………………………………………………………………………………………… 28
3-3-1.امامت از نظر امامیه………………………………………………………………………………………………………………………. 28
2-3-3.امامت از دیدگاه اهل سنت………………………………………………………………………………………………………………….. 29
3-3-3.تفاوت علماء امامیه با اهل سنت در مفهوم امامت………………………………………………………………………………………. 30
3-3-4 .ریشه تناقض شیعه وسنی در ابعاد بحث امامت…………………………………………………………………………………………. 31
ضرورت امامت……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 31
4-1.دلیل عقلی…………………………………………………………………………………………………………………………………………… 31
4-1-1.برهان لطف…………………………………………………………………………………………………………………………………. 31 p>
4-1-1-1.دلایل وجوب لطف بر خداوند……………………………………………………………………………………………………….. 34
4-1-1-2.تبیین لطف بودن امام……………………………………………………………………………………………………………….. 35
4-2.ادله نقلی……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 35
4-2-1.آیات…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 35
4-2-2. روایات……………………………………………………………………………………………………………………………………… 37
5.امامت موضوع علم كلام است یا فقه………………………………………………………………………………………………………………………. 39
5-1. اهل تسنن………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 39
5-2. امامیه……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 40
5-3.نظر مطلوب(نهایی)………………………………………………………………………………………………………………………………… 41
6.امامت از اصول دین یا اصول مذهب………………………………………………………………………………………………………………………. 41
وظایف امام………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 43
7-1. وظایف امام از دیدگاه اهل سنت………………………………………………………………………………………………………………….. 43
بررسی……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 44
7-2.وظایف امام از دیدگاه امامیه………………………………………………………………………………………………………………………. 45
8 .ویژگیهای امام……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 46
8-1. ویژگیهای امام از دیدگاه اهل سنت……………………………………………………………………………………………………………… 46
بررسی……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 47
8-2. ویژگیهای امام از دیدگاه امامیه…………………………………………………………………………………………………………………. 50
8-2-1.عصمت……………………………………………………………………………………………………………………………………… 50
8-2-2.افضل بودن………………………………………………………………………………………………………………………………….. 58
8-2-3.علم………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 60
8-2-4. نصب الهی…………………………………………………………………………………………………………………………………. 66
9.نتیجه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 70
فصل دوم:فخر رازی؛زندگی و تطوّر علمی……………………………………………………………………………………………………………………… 72
1.زندگی فخر رازی…………………………………………………………………………………………………………………………………………… 72
1-1. ولادت و نسب……………………………………………………………………………………………………………………………………… 72
1-2.ویژگیهای شخصیتی………………………………………………………………………………………………………………………………. 72
1-3. مذهب فقهی و مكتب كلامی فخر رازی………………………………………………………………………………………………………….. 73
1-3-1. اهل بیت : در مفاتیح الغیب و شیعهبودن فخر رازی…………………………………………………………………………………………. 73
بررسی……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 74
1-4 .وفات فخر رازی…………………………………………………………………………………………………………………………………… 75
2. تطور علمی فخر رازی…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 75
2-1. اساتید فخر…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 75
2-2.شاگردان فخر رازی………………………………………………………………………………………………………………………………… 76
2–3.جایگاه علمی فخر رازی…………………………………………………………………………………………………………………………… 76
2–4.سفرهای علمی فخر رازی………………………………………………………………………………………………………………………… 77
2–5. تألیفات فخر رازی………………………………………………………………………………………………………………………………… 77
2-6.اوضاع اجتماعی عصر فخر رازی………………………………………………………………………………………………………………… 78
3.نگاهی به تفسیر مفاتیحالغیب(تفسیر کبیر)فخر رازی…………………………………………………………………………………………………….. 78
3-1.نقص و تكمیل مفاتیح الغیب……………………………………………………………………………………………………………………….. 78
3-2.انگیزه نگارش مفاتیح الغیب……………………………………………………………………………………………………………………… 80
3-3.ویژگیهای مفاتیح الغیب………………………………………………………………………………………………………………………….. 81
3-4. شیوه تنظیم و نگارش مفاتیح الغیب……………………………………………………………………………………………………………… 82
3-5.مفاتیح الغیب در گفتار عالمان…………………………………………………………………………………………………………………….. 83
3-6. روش و گرایش فخر رازی در تفسیر مفاتیحالغیب……………………………………………………………………………………………… 85
3-7.مصادر و منابع مفاتیحالغیب………………………………………………………………………………………………………………………. 86
3-8.تاثیر مفاتیحالغیب بر تفاسیر دیگر………………………………………………………………………………………………………………… 87
1-4.نتیجه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 88
فصل سوم: فخر رازی و آیات بیانگر ولایت حضرت علی7……………………………………………………………………………………………………. 89
آیه تبلیغ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 90
1-1.تبیین آیه با توجه به كلمات،عبارات و سیاق آن………………………………………………………………………………………………….. 91
1-2. تبیین آیه با توجه به شأن نزول و حقایق تاریخی………………………………………………………………………………………………… 99
1-3.تحلیل آیه با توجه به سایر آیات مرتبط با مقصود آیه………………………………………………………………………………………….. 100
1-4.موضع فخر رازی نسبت به دلالت آیه تبلیغ بر ولایت حضرت علی 7……………………………………………………………………….. 103
1-4-1.حفظ جان؛علت تأخیر و ترس پیامبر9 در ابلاغ پیام مهم الهی…………………………………………………………………………. 103
بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 103
دلایل عدم بیم پیامبر 9 در ابلاغ پیام الهی به خاطر حفظ جان………………………………………………………………………………. 103
1-4-2. منظور از «ما اُنزِلَ»، تمام رسالت……………………………………………………………………………………………………… 106
بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 107
دلایل عدم دلالت «مااُنزِلَ» بر تمام رسالت…………………………………………………………………………………………………… 107
1-4-3.حفظ پیامبر از شرّ یهود و نصاری………………………………………………………………………………………………………. 109
بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 110
دلایل عدم دلالت آیه بر وجود خطر یهود و نصاری………………………………………………………………………………………….. 110
1)ناسازگاری با سیاق آیه………………………………………………………………………………………………………………… 110
2)عدم ترس پیامبر9 در ابلاغ امر الهی به خاطر حفظ جان……………………………………………………………………………. 114
1-5.نتیجه……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 117
آیه اكمال…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 119
2-1. بررسی و تبیین كلمات و عبارات آیه…………………………………………………………………………………………………………… 121
2-2.تبیین آیه با شأن نزول آن………………………………………………………………………………………………………………………… 126
2-3.تبیین آیه با مسائل موجود جامعه مسلمین………………………………………………………………………………………………………. 127
2-4. موضع فخر رازی در دلالت آیه اكمال بر ولایت حضرت علی7……………………………………………………………………………… 130
2-4-1. اكمال دین یعنی كامل كردن احكام و تسلّط اسلام……………………………………………………………………………………….. 131
بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 131
دلایل عدم تسلّط مطلق و دائمی مسلمین بر تمام كفار……………………………………………………………………………………. 131
2-4-2.مقصود از واژه«الیوم»؛واژهای مجازی یا روز عرفه…………………………………………………………………………………. 132
بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 133
1)عدم وجود قرینه بر مجازی بودن واژه«الیوم»…………………………………………………………………………………………… 133
2)عدم نزول آیه در روز عرفه……………………………………………………………………………………………………………….. 133
2-4-3.یأس كافران به دلیل ناامیدی كفار از حلالكردن پلیدیها و نیز غلبه اسلام…………………………………………………………… 137
بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 137
1)عدم توانایی كفار در حلالكردن گوشتهای حرام؛تكوینی است یا تشریعی……………………………………………………………… 137
2)عدم غلبه مطلق و دائمی مسلمین بر كفّار………………………………………………………………………………………………… 138
2-4-4.اكمال دین؛یعنی صدور احكام كامل و ابدی در آخر بعثت……………………………………………………………………………….. 139
بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 139
كامل بودن دین ؛یعنی جایگزینی ركنی با فقدان یكی از اركان دین………………………………………………………………………….. 139
2-5.نتیجه……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 141
3.آیه اولوالأمر…………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 144
3-1.تبیین كلمات و عبارات آیه……………………………………………………………………………………………………………………….. 145
3-1-1.دیدگاهها در مورد مصادیق اولواالأمر…………………………………………………………………………………………………… 147
3-1-2.مصادیق حقیقی اولواالأمر………………………………………………………………………………………………………………. 148
3-2. تبیین آیه با شأن نزول آیه………………………………………………………………………………………………………………………. 149
3-3.تبیین و تفسیر آیه با آیات تطهیر و ولایت………………………………………………………………………………………………………. 149
3-4.موضع فخر رازی درباره دلالت آیه اولواالأمر بر امامت حضرت علی7…………………………………………………………………….. 151
3-4-1.مصداق اولواالأمر،اهل حل و عقد امت و حجیت اجماع……………………………………………………………………………….. 151
بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 152
1)اشتباه فخر رازی………………………………………………………………………………………………………………………. 152
2)نكتهای دقیق و اعتراف فخر رازی……………………………………………………………………………………………………. 153
3)دلایل عدم دلالت آیه بر اهلحلوعقد…………………………………………………………………………………………………… 153
4)عدم عصمت اهلحلوعقد………………………………………………………………………………………………………………. 155
5)عدم صدق اولواالأمر معصوم بر اهل حلّوعقد……………………………………………………………………………………….. 155
6)عدم حجیت اجماع امت………………………………………………………………………………………………………………… 157
3-4-2.دلایل فخر رازی بر عدم دلالت آیه بر مدعای روافض ؛یعنی شیعیان…………………………………………………………………. 157
بررسی………………………………………………………………………………………………………………………………… 158
1)شناخت،لازمه ضروری انجام و اطاعت هر عمل مطلق و مقید…………………………………………………………………. 158
2)اعترافی از فخر رازی در مخالفت با ادعای وی……………………………………………………………………………….. 163
بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 165
1)انواع كاربرد لفظ جمع در معنای مفرد……………………………………………………………………………………………….. 165
2)عدم دلالت اجتماع افراد بر عصمت آنها……………………………………………………………………………………………… 168
بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 169
1)جواب نقضی……………………………………………………………………………………………………………………………. 169
2)آیه در مقام بیان مرجعیت قرآن و سنت و نه بیان مصداق اجرایی حلّ اختلاف…………………………………………………….. 169
3)اشكالات اساسی نظر فخر رازی………………………………………………………………………………………………………. 171
بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 173
1)عدم دلالت اولواالأمر بر خلفاء راشدین و علماء…………………………………………………………………………………….. 173
2)عدم دلالت آیه بر فرماندهان و سلاطین……………………………………………………………………………………………….. 174
بررسی………………………………………………………………………………………………………………………………… 175
3-5.نتیجه……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 177
4.آیه ولایت…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 178
4-1. تبیین آیه از طریق كلمات و عبارات آن………………………………………………………………………………………………………… 178
4-2.تبیین آیه از طریق شأن نزول آیه………………………………………………………………………………………………………………… 182
4-3. تبیین آیه از طریق دیگر آیات…………………………………………………………………………………………………………………… 184
4-4.موضع فخر رازی نسبت به دلالت آیه ولایت بر امامت حضرت علی7………………………………………………………………………. 190
4-4-1.دلالت آیه بر عموم مؤمنین………………………………………………………………………………………………………………. 190
بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 191
1)نقص استدلال فخر رازی بر عمومیت آیه ولایت و دلایل آن…………………………………………………………………………….. 191
1-1)بیارتباطی بین آیه مورد استناد فخر و آیه ولایت………………………………………………………………………………… 191
1-2) عدم دلالت آیه بر تمایز مؤمنان از منافقان با عبارت) یُقیمُونَ الصَّلاة و …(………………………………………………….. 192
4-4-2.منظور از مؤمنان؛ ابوبكر،علی7………………………………………………………………………………………………………… 193
بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 193
دلالت آیه بر حضرت علی7…………………………………………………………………………………………………………………… 193
4-4-3.منظور از ) وَ هُمْ راكِعُونَ(؛خضوع،شرافت ركوع،حالت مؤمنین……………………………………………………………………… 194
بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 194
ادله دلالت) وَ هُمْ راكِعُونَ(بر حالت ركوع نماز……………………………………………………………………………………………… 194
4-4-4.تقریر استدلال شیعه در بیان فخر رازی…………………………………………………………………………………………………. 195
4-4-5.نقد فخر رازی بر استدلال شیعه…………………………………………………………………………………………………………. 197
4-4-5-1.اشكال اول:عدم جواز حمل لفظ مشترك بر دو معنا در یك زمان………………………………………………………………………………….. 197
بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 197
تقریر ناقص و منحرف استدلال شیعه از سوی فخر رازی………………………………………………………………………………….. 197
بررسی………………………………………………………………………………………………………………………………… 199
1)وحدت سیاق؛عامل اشتباه فخر رازی…………………………………………………………………………………………….. 199
2) ادله عدم ارتباط آیه ولایت با آیات قبل و بعد……………………………………………………………………………………. 200
4-4-5-2-2.دلیل دوم:عدم تصرّف علی7 در زمان پیامبر9…………………………………………………………………………… 201
بررسی………………………………………………………………………………………………………………………………… 202
ولایت بالفعل حضرت علی7 در زمان حیات پیامبر9……………………………………………………………………………….. 202
بررسی………………………………………………………………………………………………………………………………… 204
1)انواع حمل لفظ جمع بر فرد……………………………………………………………………………………………………….. 204
2)فخر رازی و حمل جمع بر مفرد………………………………………………………………………………………………….. 205
4-4-5-2-4.دلیل چهارم:تناقض در آیات………………………………………………………………………………………………. 207
بررسی………………………………………………………………………………………………………………………………… 207
1)عدم دلالت آیه54 بر ابوبكر………………………………………………………………………………………………………. 207
2)تناقض مدعا با عقیده فخر رازی…………………………………………………………………………………………………. 211
بررسی………………………………………………………………………………………………………………………………… 212
1)تمسك و احتجاج علی7به آیه بر امامت خود…………………………………………………………………………………….. 213
2)سوگند روز شورا………………………………………………………………………………………………………………….. 215
بررسی………………………………………………………………………………………………………………………………… 217
ولایت بلافصل حضرت علی 7بعد از پیامبر9……………………………………………………………………………………….. 217
بررسی………………………………………………………………………………………………………………………………… 218
دلالت آیه بر التزام مؤمنین به رهبری و ولایت مطلقه……………………………………………………………………………… 218
بررسی………………………………………………………………………………………………………………………………… 219
تناسب و تأكید منطقی آیات دلیل بر معنای تصرّف در امور………………………………………………………………………… 219
بررسی………………………………………………………………………………………………………………………………… 221
1)اتفاق دانشمندان بر حصر«انّما»…………………………………………………………………………………………………. 221
2)دلالت آیات مورد استناد فخر رازی بر حصر مطلق……………………………………………………………………………… 221
3)دلایل حصر مطلق در آیه ولایت…………………………………………………………………………………………………… 223
بررسی………………………………………………………………………………………………………………………………… 224
1)مغالطه فخر رازی و تحریف ظاهر آیه…………………………………………………………………………………………… 225
2)توجیه نامربوط و مشكل……………………………………………………………………………………………………………. 226
بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 228
دلالت كامل آیه بر حضرت علی7………………………………………………………………………………………………………… 228
بررسی………………………………………………………………………………………………………………………………… 230
1)زكات اسمی عام برای واجب و مستحب…………………………………………………………………………………………. 230
2)عدم تعلّق زكات واجب بر انگشتر………………………………………………………………………………………………… 232
بررسی………………………………………………………………………………………………………………………………… 233
سائل فرستاده خدا و توجه به درخواست او توجه به خدا…………………………………………………………………………… 233
بررسی………………………………………………………………………………………………………………………………… 234
عدم صدق فعل كثیر بر اشاره…………………………………………………………………………………………………………. 234
بررسی………………………………………………………………………………………………………………………………… 235
زكات مستحبّی………………………………………………………………………………………………………………………… 235

دانلود پایان نامه ارشد: بررسی و تحلیل تاثیر سرمایه گذاری در فناوری اطلاعات بر بهرهوری سازمانی
پنجشنبه 98/06/28
استاد راهنما:دکتر علی اکبر جوکار
استاد مشاور: دکتر امیر هوشنگ تاج فر
تابستان
1393
برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
چکیده
امروزه فناوری اطلاعات به عنوان یک از تکنولوژیهای نوین بشری، نه تنها خود دستخوش تغییراتی شگرف شده است، بلکه به سرعت در حال تاثیرگذاری بر الگوهای زندگی، روش تحقیق، آموزش، مدیریت، حمل و نقل، مسائل امنیتی و دیگر زمینه های زندگی انسان است. این پژوهش به بررسی و ارزیابی بررسی و تحلیل تاثیر سرمایه گذاری در فناوری اطلاعات(IT) بر بهرهوری سازمانی پرداخته شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل مدیران مشغول به فعالیت شهرک صنعتی در شهرستان اردکان میباشد. نمونه اماری این پژوهش شامل 65 نفر از مدیران این شهر میباشد. در این پژوهش از روش مطالعه پیمایشی و از پرسشنامه برای شناسایی تأثیر و رابطه میان متغیرها، و از نرم افزار SPSS19 برای تجزیه و تحلیل دادهها استفاده شده است. نتایج روش تحلیل مسیر نشان داد که سرمایه گذاری در فناوری اطلاعات تاثیر مستقیمی بر بهبود بهره وری سازمان ندارد و تنها به صورت غیر مستقیم و از طریق متغیرهای عدم تمرکز در تصمیم گیری و بهبود فرایندهای کاری، بهره وری سازمانی را تحت تاثیر قرار می دهد.
کلمات کلیدی:
سرمایه گذاری در فناوری اطلاعات(IT)، بهره وری سازمانی، فرایندهای کاری، تصمیم گیری غیرمتمرکز
فهرست مطالب
عنوان
صفحه
1- فصل اول 1
1-1- مقدمه 2
1-2- شرح و بیان مسأله پژوهش 2
1-3- اهمیت و ارزش پژوهش 4
1-4- اهداف پژوهش 7
1-5- فرضیه های پژوهش 8
1-6- روششناسی پژوهش 8
1-7- جامعه آماری پژوهش 9
1-8- نمونه آماری پژوهش 10
1-9- قلمرو پژوهش 10
1-9-1- قلمرو موضوعی پژوهش 10
1-9-2- قلمرو مکانی پژوهش 10
1-9-3- قلمرو زمانی پژوهش 11
1-10- متغیرهای پژوهش 11
1-11- روش گردآوری داده ها 11
1-12- تجزیه و تحلیل داده ها 13
1-13- کاربرد های متصور از پژوهش 13
1-14- نوآوری پژوهش 14
1-15- استفاده کنندگان از پژوهش 14
1-16- کلید واژه ها 14
2- فصل دوم 16
2-1- مقدمه 17
2-2- بخش اول؛ مروری بر ادبیات تحقیق فناوری اطلاعات 18
2-2-1- فناوری اطلاعات(IT) 18
2-2-2- مفهوم فناوری اطلاعات 20
2-2-3- تعاریف فناوری اطلاعات 22
2-2-4- تاریخچه فناوری اطلاعات 24
2-2-5- اهمیت فناوری اطلاعات 27
2-2-6- فناوری اطلاعات در ایران 29
2-2-7- اتوماسیون اداری و فناوری اطلاعات و ارتباطات 31
2-2-8- فناوری اطلاعات و مزیت رقابتی 33
2-3- بخش دوم؛ مروری بر ادبیات تحقیق بهره وری 34
2-3-1- بهره وری 34
2-3-2- تعریف بهره وری 35
2-3-3- بهرهوری در سازمان 37
2-3-4- عوامل موثر بر ارتقای بهره وری 39
2-3-5- تاثیر فناوری اطلاعات بر بهرهوری 42
2-3-6- بهره وری و آموزش مبتنی بر فناوری اطلاعات 43
2-3-7- فرآیند تصمیم گیری غیر متمرکز 48
2-3-8- بهبود فرایندهای کاری سازمان 51
2-4- بخش سوم؛ مروری بر پیشینه پژوهش 53
2-4-1- پژوهشهای خارجی 53
2-4-2- پژوهشهای داخلی 55
3- فصل سوم 60
3-1- مقدمه 61
3-2- نوع پژوهش 62
3-3- قلمرو پژوهش 62
3-4- جامعه آماری پژوهش 63
3-1- شیوه نمونه گیری و حجم نمونه 64
3-2- متغیر های پژوهش 66
3-3- مدل مفهومی پژوهش 67
3-4- ابزار گردآوری اطلاعات 68
3-5- روایی پرسشنامه 71
3-6- روش تجزیه و تحلیل داده 75
3-6-1- آزمون کولموگورف- اسمیرنوف 75
3-6-2- آزمون همبستگی 75
3-6-3- رگرسیون خطی 76
4- فصل چهارم 77
4-1- مقدمه 78
4-2- آمار توصیفی 78
4-2-1- توزیع فراوانی نمونه آماری بر مبنای سن 79
4-2-2- توزیع فراوانی نمونه آماری بر مبنای سطح تحصیلات 80
4-2-3- توزیع فراوانی نمونه آماری بر مبنای سطح سنوات خدمت در سازمان 82
4-2-4- آماره های توصیفی متغیرهای پژوهش 83
4-3- آمار استنباطی 84
4-3-1- آزمون نرمال بودن 84
4-3-2- آزمون همبستگی 86
4-3-3- تحلیل رگرسیون 87
5- فصل پنجم 93
5-1- مقدمه 94
5-2- نتیجه گیری فرضیات 94
5-2-1- فرضیه اول پژوهش 94
5-2-2- فرضیه دوم پژوهش 95
5-2-3- فرضیه سوم پژوهش 96
5-3- پیشنهادهای پژوهش 98
5-3-1- پیشنهادهای مبتنی بر نتایج پژوهش 98
5-3-2- پیشنهاد هایی برای دیگر محققین 99
5-4- محدودیتهای پژوهش 99
5-5- خلاصه و جمع بندی پژوهش 100
6- پیوست 108
6-1- پرسشنامه پژوهش 109
6-2- خروجی های نرم افزار SPSS 111
7- منابع 102
7-1- منابع فارسی 103
7-2- منابع انگلیسی 105
7-3- منابع اینترنتی 108
فهرست جداول
عنوان
صفحه
جدول 2‑1. خلاصه ای از پیشینه پژهش های صورت گرفته شده 57
جدول 3‑1. طیف لیکرت 70
جدول 3‑2. سؤالات جمعیت شناختی 70
جدول 3‑3. ساختار بدنه اصلی پرسشنامه 71
جدول 3‑4. روایی ابزار پژوهش 74
جدول 4‑1. توزیع فراوانی سن پاسخ دهندگان 79
جدول 4‑2. توزیع فراوانی سن پاسخ دهندگان 80

پایان نامه حقوق مدنی زوجه و تقابل آن با ریاست زوج
پنجشنبه 98/06/28
با توجه به اینکه اسلام بدون افراط و تفریط، نظام حقوقی خاصی را برای ثبات خانواده و حفظ حقوق زوجه وضع کرده است، در حقوق ایران نیز با الهام از این نظام، قوانین لازم در این خصوص تدوین گردیده است. در واقع حقوق ایران متاثر از موازین اسلام سعی کرده است تا با توجه به اشتراکات و تفاوتهای زن ومرد ضمن حفظ نهاد خانواده از حقوق زوجه دفاع نماید و در این راه کوشیده است تا بین دو اصل مهم حفظ ثبات خانواده و استقلال زوجه ارتباط برقرار کند. بر این اساس زوجه مطابق قوانین ایران از حقوق مدنی که برای یک ایرانی پیش بینی شده است، برخوردار است. حقوق مدنی علاوه بر قواعد حاکم بر روابط بین افراد جامعه، شامل برخی از حقوق فردی مربوط به حیثیت ذاتی انسان نیز میباشد که در ایران همه افراد جامعه از این حقوق متمتع میباشند.
البته برخی از این حقوق پس از ورود وی به خانواده با تزاحماتی با ریاست مرد مواجهه می شود. در واقع با توجه به این که مرد حق دارد تا مطابق اختیاراتی که در نتیجه اعطای ریاست خانواده به وی، برای او در نظر گرفته شده است، ورود و خروج زوجه را تحت کنترل خود داشته باشد، زوجه در مرحله استیفاء این حقوق ممکن است با مشکلاتی روبهرو شود، که با عنوان تزاحمات حقوق مدنی زوجه با ریاست مرد معرفی می شود.
با توجه به این نکته که این تزاحمات قابل پیشبینی هستند، میتوان با شناسایی آنها از بروز اختالاف در خانواده جلوگیری کرد. از جمله راهکارهایی که در جهت حل این تزاحمات میتوان ارائه داد، یکی شروط ضمن عقد نکاح است که در زمینه حقوق فردی مورد استفاده قرار گرفت و دیگری قاعده الاهم فالاهم است که در زمینه حل تزاحمات ریاست مرد و حقوق اجتماعی زوجه استفاده شده است.
کلید واژه: حقوق مدنی، حقوق مدنی زوجه، محدوده ریاست زوج، شروط ضمن عقد، قاعده الاهمفالاهم
عنوان صفحه
مقدمه………………………………………………………………………………………………………………….1
فصل اول: تبیین مفاهیم و قلمرو ریاست زوج………………………………………………………8
مبحث اول: تبیین مفاهیم……………………………………………………………………………………10
گفتار اول: حقوق مدنی………………………………………………………………………………………………………….10
الف) مفهوم لغوی…………………………………………………………………………………………………………………10
ب) مفهوم اصطلاحی……………………………………………………………………………………………………………11
1- حقوق در مفهوم ذاتی……………………………………………………………………………………………………..12
2- حقوق در مفهوم شخصی………………………………………………………………………………………………..12
گفتار دوم: واژگان مرتبط………………………………………………………………………………………………………..19
الف) حقوق فردی………………………………………………………………………………………………………………..19
ب) حقوق اجتماعی……………………………………………………………………………………………………………..21
ج) قیمومت…………………………………………………………………………………………………………………………23
مبحث دوم: قلمرو ریاست و اختیارات زوج……………………………………………………….27
گفتار اول: ریاست مرد و اداره زندگی مشترک…………………………………………………………………………..29
الف) تعیین مسکن و اقامتگاه…………………………………………………………………………………………………31
ب) تاثیر در کسب تابعیت……………………………………………………………………………………………………..32
ج) ولایت بر فرزندان و تربیت آنها ………………………………………………………………………………………..32
د) تامین معاش خانواده…………………………………………………………………………………………………………33
گفتار دوم) ریاست مرد و تحدید آزادی های اعضا خانواده…………………………………………………………36
الف) ریاست مرد و تحدید آزادی های زوجه…………………………………………………………………………..37
تمکین زوجه………………………………………………………………………………………………………………37
نظارت بر رفت و آمد و معاشرت زوجه…………………………………………………………………………38
2-1) سرپرستی زوج……………………………………………………………………………………………………39
2-2) حق استمتاع زوج………………………………………………………………………………………………..40
ب) ریاست مرد و تحدید آزادی های فرزندان………………………………………………………………………….41
فصل دوم) تعیین حقوق مدنی زوجه و موارد تزاحم آن با اختیارات زوج…………..44
مبحث اول) حقوق مدنی زوجه………………………………………………………………………….47
گفتار اول) حقوق فردی…………………………………………………………………………………………………………49
الف) آزادی انتخاب شغل………………………………………………………………………………………………………49
ب) آزادی انتخاب محل اقامت………………………………………………………………………………………………50
ج) حق تابعیت، تحصیل و ترک تابعیت…………………………………………………………………………………..51
د) حضانت فرزند…………………………………………………………………………………………………………………51
ه) حق استفاده از نام خانوادگی زوج……………………………………………………………………………………….52
و) حق ادامه تحصیل…………………………………………………………………………………………………………….52
ز) استقلال مالی زوجه………………………………………………………………………………………………………….53
1) اصل عدم ولایت…………………………………………………………………………………………………………….54
2) آیه 32 سوره نساء…………………………………………………………………………………………………………..55
3) قاعده « الناس مسلطون علی اموالهم »………………………………………………………………………………..56
ح) مهریه……………………………………………………………………………………………………………………………57
ط) نفقه………………………………………………………………………………………………………………………………58
گفتار دوم) حقوق اجتماعی…………………………………………………………………………………………………….61
الف) حق فعالیت های سیاسی و اجتماعی……………………………………………………………………………….62
ب) پذیرش سمت قیمومت……………………………………………………………………………………………………64
مبحث دوم) شناسایی مصادیق تزاحم………………………………………………………………66
گفتار اول) جلوه های تزاحم در ارتباط با حقوق فردی زوجه……………………………………………………..67
الف) حق اشتغال………………………………………………………………………………………………………………….67
ب) آزادی انتخاب محل اقامت………………………………………………………………………………………………69
ج) اجازه شوهر برای خروج از کشور……………………………………………………………………………………..71
گفتار دوم) جلوه های تزاحم در حقوق اجتماعی زوجه………………………………………………………………74
الف) حقوق اجتماعی و سیاسی……………………………………………………………………………………………..74
ب) پذیرش سمت قیمومت توسط زوجه…………………………………………………………………………………77
فصل سوم: ارائه راهکارهای حل تزاحم……………………………………………………………..79
مبحث اول: حل تزاحم از طریق شرط ضمن عقد……………………………………………….83
گفتار اول: احکام کلی شرط ضمن عقد…………………………………………………………………………………….84
الف ـ تعریف شرط و اقسام آن………………………………………………………………………………………………84
ب ـ شروط فاسده…………………………………………………………………………………………………………………85
گفتار دوم: شروط ضمن عقد نکاح و جایگاه آن در حل تزاحم…………………………………………………….91
الف ـ خصوصیات شرائط ضمن عقد نکاح……………………………………………………………………………..91
ب) شروط پیشنهادی…………………………………………………………………………………………………………..95
ج) ضمانت اجرائی شروط ضمن عقد نکاح…………………………………………………………………………..97
مبحث دوم: شناسایی مرجحات در جهت حل تزاحم………………………………………..100
گفتار اول: احکام و مبانی قاعده الاهم فالاهم…………………………………………………………………………..101
الف) ادلّه قاعده الاهمّ فالاهمّ……………………………………………………………………………………………….101
ادله لفظی………………………………………………………………………………………………………………….102
ادله غیر لفظی(لبی)…………………………………………………………………………………………………….104
گفتار دوم: قاعده الاهم فالاهم و حل تزاحم…………………………………………………………………………….106
نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………….114
فهرست منابع……………………………………………………………………………………………..117
مقدمه:
درک موقعیت و شأن حقوق زن، متوقف بر بررسی بی طرفانه ای است که مبتنی بر مبانی واقعی باشد. بی خبری جوامع بشری از مواهب فطری روحی زن قرنها است که زن را در برزخی از قضاوت های نادرست قرار داده و شخصیت کاذبی را به وی تحمیل کرده بود. از این رو بشر متمدن در اظهار نظر پیرامون شخصیت زن دچار سردرگمی شده است. عدم شناخت طبیعت زن و مواهب روحی او بزرگترین عامل رکود تکامل بشر است؛ زیرا نیمی از زندگی آدمی بسته به وجود زن است و سعادت نیم دیگر زندگی مرد هم بر مواهب وجودی زن شایسته استوار است. لذا برای حفظ نظام جامعه و برقرار شدن عدالت اجتماعی لزوم پرداختن به حقوق زن به صورت چشمگیری ضروری به نظر می رسد. سیر تکاملی ابعاد مختلف شخصیت زن و اهمیت نقش وی در روند ساختار تاریخ نمایانگر آن است که از اعصار قدیم تاکنون در هر جامعه ای که فضیلت و اخلاق و دانش حاکم بوده است، زن آزادتر می زیسته است و هر اندازه که جهل و خرافات بر جوامع حکمفرما بوده زن تنها در معرض تمایلات مردان قرار می گرفت.
بدون تردید درطول تاریخ بشریت، با بررسی شرایط مختلف حقوق زنان، این نتیجه حاصل میشود که در تمدن ها و جوامع مختلف حسب مقتضیات و یا پیشینه فرهنگی و اجتماعی اعصار مختلف، حقوق زن فراز و نشیب های فراوانی را دیده و در قرون متمادی، حقوق زن مورد بیمهری واقع شده است. با رشد آگاهیهای بشری، خصوصاً با ورود مکتب حیاتبخش اسلام جایگاه زن تغییر اساسی پیدا کرده و مفاهیم عمیق اسلامی، شأن و منزلت زن را دگرگون ساخت. هر چند برخی کجاندیشیها، تفسیری متفاوت از وجههی زن نشان داده است؛ ولی این به معنای هویت واقعی زن نبوده، بلکه تفاسیر حقیقی و واقعی، خصوصاً از منظر اسلامی، نشان از تحول حقوق زن و جایگاه ممتاز آن در دگرگونی تحولات و فرایند فرهنگی، اجتماعی و سیاسی جوامع دارد. اگر سیستمهای حکومتی استثماری ستم مدارانه انسانها در قرون متمادی از زن، صرفاً به عنوان ابزاری برای رسیدن به آمال و آرزوهای واهی استفاده نمودهاند، اما مبانی تفکر اسلامی، شخصیت واقعی زن را در جهت تحکیم بنیان خانواده ذکر مینماید و او را با فضایل اخلاقی و ارزشهای والای انسانی معرفی و ملاک برتری را صرف جنسیت نمیداند؛ لذا رشد تکامل شخصیت او نیز به تبع جنسیت نیست. این مهم تا جایی اهمیت مییابد که غضب و رضایت او خشم و خشنودی خداوند را در پی دارد.
به نظر میرسد آنچه که در ادوار مختلف و جوامع، تعرض به حقوق زن را سبب شده است، کج فهمی و تفسیر به رأی اشخاص بنا به سلیقههای شخصی از موقعیت مردان در خانواده و جامعه می باشد.
بیان مسئله:
تشکیل زندگی مشترک زن و مرد ریشه در حکمت خالق هستی دارد. با نگاهی به آفرینش انسان نیازهاو غرایز طبیعی او می توان پی به حکمت باری تعالی برد. تمایل زن و مرد به یکدیگر که خداوند آنها را مایه آرامش و انس همدیگر میداند موجب توالد و تناسل این شاهکار آفرینش می باشد. انسان نیز با تدبیری که خداوند در وجود وی نهاده است خانواده را بهترین قالب برای نیل به این هدف برگزیده است. دین مبین اسلام که برای همه ابعاد زندگی انسان برنامه ریزی دقیق دارد به نهاد خانواده نیز توجه ویژه ای داشته است. ازدواج امری مقدس در شرع اسلام شمرده میشود. در روایات این سنت پیامبر اعظم(ص) به عنوان معیاری که پیروان ایشان را از غیر تمییز می دهد شناخته شده است. حقوق ایران که برگرفته از فقه امامیه است به تاثیر از آن اهتمامی جدی در امر ازدواج داشته است و قواعد فراوانی را وضع کرده است. از خواستگاری، نامزدی، شرایط و موانع نکاح گرفته، تا آثار این امر مقدس و موارد مختلف انحلال این عقد به تفکیک در حقوق ایرن بررسی شده است. از جمله آثاری قانونی که در پی انعقاد نکاح و پیدایش نهاد خانواده به منصه ظهور میرسد استقرار ریاست زوج بر خانواده و به طریق اولی بر زوجه است. زیرا خانواده به عنوان مهمترین عضو جامعه بشری مانند همه جوامع خرد و کلان ساخته انسان نیازمند سرپرست و رئیسی است که امور آنرا سامان بخشد و در مواقع گوناگون با تصمیم گیری صحیح مشکلاتش را حل کند.در ایران این وظیفه بر عهده مرد نهاده شده است(قانون مدنی،ماده1105). البته برداشتهای متفاوتی از مفهوم ریاست زوج بر زوجه به عمل آمده است.برخی دامنه این ریاست را به همه شئون زندگی زوجه تسری می دهند و تا آنجا پیش میروند که مرد را قیم زن تلقی می کنند. البته این برداشت های افراطی از احکام اسلام و قوانین موضوعه طرافداران چندانی ندارد و مورد نقد فقها و حقوقدانان نیز قرار گرفته است؛ به عنوان مثال آیت ا… جوادی آملی در راستای تحدید و نقد نظر کسانی که رابطه زوج و زوجه را از نوع قیمومت می دانند، می فرمایند: قیمومت مرد بر زن مربوط به آنجایی است که زن در مقابل شوهر و شوهر در مقابل زن باشد(جوادی آملی، 1369: 363).
چرا که زوجه قبل از آنکه تحت ریاست زوج قرار بگیرد به عنوان یک انسان حقوق خاص خود را دارد. با مطالعه متون اسلام و بویژه قرآن کریم به خوبی روشن میشود که از نگاه اسلام نیز که مبنا و زیر بنای قوانین ما را تشکیل می دهد، زن انسانیست همچون مرد با تمام ویژگیها و لوازم انسانیت. زن قبل از این که وارد خانواده شود و نقش همسری داشته باشد به عنوان یک فرد از جامعه، جدای از زن یا مرد بودنش از حقوقی که جامعه برای او در نظرگرفته برخوردار است. زن با ازدواج و وارد شدن به کانون خانواده تغییر ماهیت نمی دهد که بحث محروم شدن از حقوق وی مطرح باشد. بلکه وی به عنوان یک زن عهده دار یک نقش در نهاد خانواده می شود که این مسولیت پذیری طبیعتا برای وی امتیازات و البته محدودیت هایی دارد. البته این محدودیت ها ماهیتی قراردادی دارد. چرا که زن آگاهانه و با اراده خود عهده دار این نقش می شود. یعنی زن وقتی می خواهد وارد کانون خانواده شود به عنوان مثال می داند که ریاست خانواده ازآن شوهر است و از نتایج این امر آگاهی دارد. البته این محدودیت ها نیز در جهت کیان و بقای نهادی است که زن با همکاری شوهر خود خواهان تشکیل آن است. اگر بنا باشد اراده زن و شوهر در تنظیم امور خانواده ارزش برابر داشته باشد معلوم نیست اختلاف سلیقه را در کجا باید حل کرد(کاتوزیان، 1389: 164). بنابراین تا اینجا مشکلی وجود ندارد. ولی اختلاف زمانی حادث می شود که زن درک درستی از حقوق و نیز محدودیت هایی که در نتیجه وارد شدنش در نهاد خانواده بر وی بار مشود و ظاهرا با رضایت خود عهده دار آنها شده است نداشته باشد و در طرف مقابل نیز مرد از این تکلیفی (ریاست خانواده) که برعهده وی گذاشته شده در جهت تحکیم پایه های خانواده استفاده نکرده و در صدد سوءاستفاده از آن برآید؛ که این خود نتیجه عدم اطلاع دقیق از علت اعطای این مسولیت به وی و نیز دامنه این مسولیت است. بنابراین نیاز است که زن و مرد اطلاعی جامع ودقیق از حقوق و تکالیف خانوادگی خود و نیز حدود آن داشته باشند.یعنی زن وقتی می خواهد در خانواده نقش زوجه را بر عهده بگیرد باید بداند که با پذیرش این نقش چه محدودیت هایی را قبول می کند و البته در کنار این محدودیت ها چه حقوقی دارد و مرد نیز باید بداند که این ریاست یک ریاست مطلق و بی چون و چرا نیست و بیشتر شبیه یک وظیفه اجتماعی است تا اجرای یک حق شخصی.
بنابراین امید است که با در نظر گرفتن ریاست مرد بر خانواده از یک طرف و حقوقی که زن به عنوان عضوی از جامعه از آنها برخوردار است به این پرسش که چه تزاحماتی ممکن است بین این حقوق حادث شود پاسخی شایسته داده شود. واین که آیا می توان از راه مطالعه دقیق محدوده ریاست مرد بر خانواده و نیز شناسایی حقوق مدنی زوجه از راه مطالعه قوانین، راهکارهایی را در جهت حل این تزاحمات ارائه نمود؟
سوالاتی که این پژوهش در راستای پاسخگویی به آن تدوین گردیده اند عبارتند از:
مهمترین مصادیق تزاحم میان حقوق مدنی زوجه و ریاست زوج چیست؟
قلمرو ریاست زوج بر کانون خانواده تا چه محدوده ای است؟
مهمترین حقوق مدنی زوجه بر اساس قوانین چیست؟
راهکارهای حل تزاحم میان حقوق زوجه و ریاست زوج کدام است؟
اهمیت و ضرورت پژوهش:
حقوق خانواده به ویژه حقوق زن اهمیت قابل ملاحظه ای دارد. از آنجا که در نظام حقوقی خانواده در اسلام گهگاه تقاوت هایی بین زن و مرد وجود دارد برخی ناآگاهان آنرا بر تبعیض های ناروا حمل نموده و از این جهت اسلام را مورد سوال یا حمله قرار می دهند. با توجه به اینکه مقررات اسلام در قوانین موضوعه ایران نیز انعکاس یافته چنین ایرادهایی را بر قوانین حاکم بر حقوق زن در ایران نیز می گیرند. بنابراین برای روشن شدن حقیقت امر می بایست مطالعه جامعی بر روی حقوق زوجه صورت بگیرد تا معلوم شود که این ایرادها واقعا ریشه منطقی دارند و یا خیر ناشی از ناآگاهی نسبت به قوانین می باشند، یا اینکه ناشی از برداشت ناصحیح از علت چنین تفاوت هایی می باشد. با توجه به اینکه اکثر مطالبی که مورد نگارش نویسندگان واقع شده بیشتر در زمینه حقوق زن در جامعه می باشد و کمتر نویسنده ای بوده که حقوق زن در جامعه را از حقوق وی در خانواده تفکیک کند، نیاز است که پزوهشی جامع در این زمینه صورت بگیرد. علاوه بر این در خصوص علت اعطای ریاست خانواده به مرد و نیز محدوده این ریاست بیشتر در کتب فقهی بحث شده است و آنچه در کتب حقوقی مورد بحث واقع شده جنبه سطحی دارد و در خلال بحث در مورد حقوق خانواده مطرح شده است. فلذا نیاز است که با مطالعه دقیق بر روی فلسفه و محدوده اعطای این حق و البته تکلیف بر مرد بتوان تصویری روشن از این امر ارائه نمود.
زن در جامعه ما از همه حقوقی که برای یک فرد میتوان در نظر گرفت برخوردار است و تا زمانی که وارد خانواده نشده و وظیفه همسری را در خانواده بر عهده نگرفته هیچ محدودیتی در استیفای این حقوق پیش روی خود نمی بیند. ولی وقتی وارد کانون خانواده می شود با یک سری از محدودیتها رو به رو می شود. بنابراین لازم است که اولا حقوق خود را به عنوان یک زوجه در خانواده بداند و نیز آمادگی لازم جهت قبول محدودیتهایی که در نتیجه پذیرش این نقش بر وی تحمیل می شود را داشته باشد. زوج نیز بایستی بداند که حقوق اعطایی به وی در راستای حفظ و تحکیم این نهاد مقدس می باشد و نباید در اعمال آنها در مقام سوء استفاده برآید. واین میسر نیست جز از طریق آشنایی دقیق آنها با حقوق و تکالیف خودشان.
با توجه به مطالبی که بیان شد انجام پژوهشی در این زمینه ضروری می نماید؛ چرا که یکی از عوامل طلاق در جامعه ما درک نادرست زن و شوهر از حقوق و تکالیف خود و طرف دیگر می باشد.
اهداف پژوهش:
شناسایی مصادیق تزاحم میان حقوق مدنی زوجه و ریاست زوج.
تعیین قلمرو ریاست زوج بر کانون خانواده.
تعیین حقوق مدنی زوجه بر اساس قوانین.
تبیین راهکارهای حل تزاحم میان حقوق زوجه و ریاست زوج.
پیشینه پژوهش:
در زمینه حقوق زنان در ایران کتابهای متعددی نوشته شده که حقوق زنان را به طور کلی مورد بررسی قرار داده اند.از جمله این کتابها میتوان به کتاب «بیم ها و امیدها،درآمدی بر جایگاه و حقوق زنان در قوانین جمهوری اسلامی ایران» از شهیندخت مولاوردی اشاره کرد یا کتاب «حقوق زن در ایران واسناد بین المللی» از سیدعباس حسینی که هر دو کتاب اشاره ای کلی به حقوق زنان داشته و فقط در مقام بیان این حقوق بوده اند بدون اینکه تحلیلی در این زمینه ارائه دهند. در میان حقوقدانان نیز کسانی بوده اند که در این زمینه اقدام به تالیف کتاب هایی نموده اند؛ از میان آنها می توان به «حقوق مدنی(حقوق خانواده)» اثر دکتر کاتوزیان، «حقوق خانواده» از اسدالله امامی و سید حسین صفایی اشاره کرد.
در میان فقها نیز می توان از امام خمینی (ره)، آیت الله جوادی آملی، شهید دکتر بهشتی و… نام برد که از منظر مباحث فقهی به مطالعه و تشریح حقوق زن در جامعه و خانواده پرداخته اند.
در این زمینه مقالاتی هم به نگارش درآمده است از جمله مقاله« فعالیتهای اجتماعی زن و تزاحم آن با حقوق زوج با تاکید بر اندیشه های امام خمینی (ره)» به نوشته دکتر عبدالعلی توجهی و زهرا حق محمدی فرد می باشد که بیشتر به بحث اشتغال زوجه و تزاحم آن با وظایف خانوادگی او پرداخته شده است.
در این پژوهش تلاش می شود که به طور اختصاصی و به شکل یک پارچه و منظم حقوق مدنی زوجه را مورد بررسی قرار گیرد و مواردی که این حقوق با تکالیف وی در قالب خانواده و در تقابل با ریاست زوج دچار تزاحم می شوند را مورد شناسایی قرار بگیرد و با بهره گیری از قوانین موضوعه و نیز اصول و قواعد کلی حقوقی و فقهی راهکارهایی جهت جلوگیری از ایجاد تزاحم و یا حل آن ارائه داده شود.
روش انجام پژوهش:
در این پژوهش از روش تحلیلی، توصیفی و اسنادی استفاده شده است.
ساختار پژوهش:
ساختار اصلی این پژوهش براساس سوالاتی که در این پژوهش مطرح شده، طراحی شده است. فصل نخست به بررسی مفاهیم، فصل دوم، حقوق مدنی زوجه و فصل سوم به ارائه راهکارهای حل تزاحم می پردازد.
از آنجا که برای به انجام رسیدن مطالعه ای کامل و نتیجه بخش، توجه به برخی مباحث تمهیدی و مقدماتی ضروری می باشد، فصل اول با عنوان تبیین مفاهیم و قلمرو ریاست زوج در دو مبحث تنظیم گردید. در مبحث اول به تببین مفاهیم موضوعات مرتبط با موضوع پرداخته شده است و در مبحث دوم نیز به قلمرو ریاست زوج در خانواده اشاره شده است. در فصل دوم از حقوق مدنی زوجه بحث شده است که در مبحث اول حقوق مدنی زوجه و در مبحث دوم مهم ترین مواردی که این حقوق با ریاست مرد در تزاحم قرار می گیرند، مورد شناسایی قرار گرفته اند. اما در فصل سوم طی دو مبحث به ارائه راهکار هایی در جهت حل این تزاحم تلاش شده است.
فصل اول
تبیین مفاهیم و قلمرو ریاست زوج
حقوق اساسی در هر جامعه و ملتی از باورها، ارزشها و آرمانهای آن اثر می پذیرد و اصلی ترین و بدیهی ترین حقوق فردی و اجتماعی افراد را شامل میشود.این حقوق برای هر یک از اعضای جامعه به رسمیت شناخته شده است. بنابراین هر فردی به عنوان عضوی از جامعه باید از این حقوق برخوردار گردد .با این حال زنان به عنوان نیمی از جمعیت هر جامعه، همواره از بسیاری از حقوق مسلم خود محروم بودهاند.