
دانلود پایان نامه ارشد: بررسی«همیاری های اقتصادی(خانوادگی) در تهران «مطالعه موردی مجیدیه شمالی منطقه 4»
پنجشنبه 98/06/28
برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده
فصل اول-کلیات پژوهش
مقدمه……………………………………………………………………………… 2
بیان موضوع……………………………………………………………………… 3
اهمیت و ضرورت……………………………………………………………….. 5
پیشینه تحقیق……………………………………………………………………… 7
هدفهای پژوهش………………………………………………………………….. 9
سوالهای پژوهش………………………………………………………………… 10
تعریف مفاهیم……………………………………………………………………. 10
صندوق قرض الحسنه…………………………………………………………… 11
پایگاه اقتصادی- اجتماعی……………………………………………………….. 12
وضعیت جغرافیایی شهر تهران…………………………………………………. 12
منطقه مورد مطالعه……………………………………………………………… 14
فصل دوم-ادبیات تحقیق
مقدمه…………………………………………………………………………….. 18
درآمدی بر همیاری……………………………………………………………… 19
تعریف همیاری………………………………………………………………….. 21
انواع همیاری……………………………………………………………………. 23
گونه آمیزی یاریگریها ………………………………………………………….. 24
خود- همیاری……………………………………………………………………. 24
خود-دگریاری……………………………………………………………………. 27
پیشینه تعاون و همیاری ………………………………………………………… 28
پیشینه همیاری در ایران………………………………………………………… 29
همیاری در ادبیات فارسی و ضرب المثلها……………………………………… 30
نگرش ادیان به همیاری…………………………………………………………. 32
نگرش دین اسلام به قرض الحسنه……………………………………………… 34
مفهوم قرض……………………………………………………………………… 34
همدلی …………………………………………………………………………… 38
همدردی در قرآن………………………………………………………………… 40
همدردی در سیره امامان………………………………………………………… 41
شیوه های همیاری در کشورهای دیگر …………………………………………. 42
چین باستان………………………………………………………………………. 43
یونان باستان…………………………………………………………………….. 44
همیاری………………………………………………………………………….. 45
انجمنهای نژادی…………………………………………………………………. 47
اسامی گوناگون همیاری…………………………………………………………. 49
همیاری در گروه های انسانی…………………………………………………… 50
همیاری در جوامع سنتی………………………………………………………… 53
آیین های همیاری……………………………………………………………….. 58
کارکردهای همیاری……………………………………………………………… 64
کارکرد اجتماعی…………………………………………………………………. 65
کارکرد اقتصادی………………………………………………………………… 66
کارکرد فرهنگی…………………………………………………………………. 66
کارکرد روانی…………………………………………………………………… 66
چهارچوب نظری……………………………………………………………….. 66
مکتب کنش متقابل نمادین……………………………………………………….. 67
نظر دوركیم در مورد همیاری…………………………………………………… 68
شیوه های دیگر از همیاری……………………………………………………… 69
فصل سوم-روش تحقیق
مقدمه…………………………………………………………………………….. 71
روش پژوهش…………………………………………………………………… 71
جامعه مورد بررسی……………………………………………………………. 71
نمونه و روش نمونه گیری………………………………………………………. 71
روش تحلیل داده ها……………………………………………………………… 72
صندوق قرض الحسنه…………………………………………………………… 72
نحوه تشکیل صندوق قرض الحسنه…………………………………………….. 72
کارکردهای صندوق قرض الحسنه………………………………………………. 72
گروه های دیگر همیاری………………………………………………………… 75
مرکز خیریه شماره 1……………………………………………………………. 76
برگزاری مراسم ختم انعام……………………………………………………….. 77
شورایاری……………………………………………………………………….. 77
وظایف انجمن شورایاری محله………………………………………………….. 78
فصل چهارم-یافته های تحقیق
مقدمه…………………………………………………………………………….. 81
بررسی سؤال اول پژوهش……………………………………………………… 81
بررسی سؤال دوم پژوهش………………………………………………………. 82
بررسی سؤال سوم پژوهش……………………………………………………… 82
بررسی سؤال چهارم پژوهش…………………………………………………… 83
بررسی سؤال پنجم پژوهش…………………………………………………….. 83
بررسی سؤال ششم پژوهش…………………………………………………….. 83
فصل پنجم- بحث و نتیجه گیری
بحث و نتیجه گیری……………………………………………………………… 86
یافته ها………………………………………………………………………….. 87
پیشنهادها………………………………………………………………………… 89
محدودیت ها…………………………………………………………………….. 91
منابع ……………………………………………………………………………. 93
فهرست جداول
عنوان صفحه
جدول3-1: گروههای شرکت کننده در همیاری…………………………………. 74
جدول3-2: میزان تحصیلات اعضای گروه های همیاری………………………. 74
جدول 4-1: کارکردهای صندوق قرض الحسنه…………………………………. 84
فهرست نقشه و نمودار
عنوان صفحه
نقشه 1-1 منطقه 4 تهران ………………………………………………………. 16
نمودار 2-1 گونه آمیزی برخی یاریگریهای سنتی……………………………… 26
چکیده
مقاله حاضر با هدف بررسی«همیاری های اقتصادی(خانوادگی) در تهران «مطالعه موردی مجیدیه شمالی منطقه 4» با روش مشاهده مشاركتی، مصاحبه در جامعه آماری کلیه شهروندان مجیدیه شمالی و حجم نمونه شامل سه گروه و 50 نفر(اعضای گروهها) که به روش نمونه گیری تصادفی در دسترس و از بین گروههای تشکیل دهنده قرض الحسنه انتخاب شده اند، انجام شده است. سه گروه به نامهای گروه کیازاد، گروه رفیعی و گروه پویا اقدام به تشکیل صندوقهای قرض الحسنه بین خانمهای محل نموده اند که افراد در هر سن و به هر میزان تحصیلات در آن شرکت نموده اند. مبالغ ماهانه جهت قرعه کشی در هرگروه متفاوت می باشد.گروه کیازاد ده هزار تومان، گروه رفیعی 200 هزار تومان و گروه پویا 5 هزار تومان در هر ماه از افراد عضو جمع آوری می کنند،چند مرکز و شیوه همیاری دیگر مشاهده شده است: مرکز خیریه که فعالیت آن شامل تهیه جهیزیه، سیمونی، کمک به ازدواج جوانان و غیره بوده و نوع دیگری از همیاری محلی به صورت برگزاری مراسم ختم انعام و جمع آوری پول برای نیازمندان از شیوه های بارز همیاری در مجیدیه شمالی می باشد. این همیاری کارکردهای روانی، اعتقادی،اقتصادی و اجتماعی را در بر می گیرد و روحیه تعاون و همیاری را تقویت می بخشد. نهادهای شورایاری که با کمک شهرداری تشکیل می شود، نیز جایی است برا یهمیاری و کمک به مشکلات شخصی مردم محله. انسان موجودی است اجتماعی و جامعه پذیری در نهاد وی قرار دارد. سازگاری با مشکلات و همزیستی با افراد بشر انسان را در مقابله با تنگناهای زندگی یاری داده است و برجسته ترین کارکرد این همیاری ها کارکرد اجتماعی و اعتقادی آن می باشد.مراکز خیریه شامل عموم بوده وافراد بیشتری را پوشش می دهد و صندوق های قرض الحسنه محدود به افراد سهیم در آن می باشد.
مفاهیم کلیدی: همکاری، قرض الحسنه،کارکرد اجتماعی، روانی، اقتصادی، انسجام اجتماعی
مقدمه
انسان موجودی است اجتماعی و اجتماعی بودن وی مستلزم ایجاد و گسترش رابطه با دیگران است. روابط انسان ها برای این که در جهت تأمین نیازهای اساسی، به برخورداری از یک زندگی سالم روانی-اجتماعی و رو به رشد بینجامد، و باید بر اساسی استوار شود که همه جنبه های مادی،معنوی ،دنیوی واخروی وی را مدّ نظر قرار دهد و دغدغه تأمین سعادت جامع و همه جانبه انسان را داشته باشد. در عصر حاضر «شهرنشینی» به مثابه یکی از پدیده های اجتماعی، یکی از ضروریات زندگی به حساب می آید. شهروندان عموماً با سلایق و انگیزه های مختلف در جامعه شهری فعالیت می کنند. زندگی شهری جهت گسترش، تداوم و بقای خود مستلزم همکاری و همیاری تمامی مردم در تمام سطوح و ازهر طبقه می باشد.چرا که محیط زندگی در شهر بر طبق نیازهای همگان شکل می گیرد، لذا بر شهروندان لازم می باشد تا با وظایف شهروندی خود آشنا باشند، از امور شهر و منطقه و محله خود آگاهی داشته و نسبت به میزان توانمندی های خود در رفع مشکلات کوشا باشند، یکی از مهمترین جریاناتی که می تواند شهروندان هر محله را درگیر مسائل مربوط به محله خود بنماید، افزایش مشارکت مردم در امور محله و امور مربوط به خودشان است.
پیش شرط مشارکت مردم در امور مرتبط، خود باوری و اعتماد به تحول است. دگرگونی و تغییر بالتبع نخست، باید از اندیشه و بینش جمعی گذر کند و سپس عاطفه و احساس عمومی را برانگیزد و پس از آنکه بارور شد، به تغییر رفتار بینجامد(آقا بخشی، 1382). نخستین گام برای جلب مشارکت مردم حساس سازی آنها به مسائل و کیفیت زندگی جمعی و آگاه سازی آنها از برنامه های رشد و توسعه است، زیرا تا زمانی که مردم ضرورت یک مسئله را درک نکنند در فعالیت های مربوط به آن مشارکت نخواهند کرد و در صورت مشارکت و حضور فیزیکی در عرصه عمل به تدریج مشارکت از مفهوم و محتوای اصلی خود منحرف می شود. اما گذر از دو مرحله حساس سازی و آگاه سازی، افراد را برای حضور در فعالیت های جمعی به منظور تحلیل بهتر مسائل و راههای برون رفت از آن را مشکل، آماده می سازد، زیرا تا زمانی که افراد متحول نشوند، تحولی پدید نخواهد آمد. لازمه مشارکت طلبی مؤثر شهروندان، مقتدر سازی افراد است. حال اگر قدرت را عبارت از توانایی افراد در پیش بینی، کنترل و مشارکت در محیط بدانیم، آن گاه می توان گفت مقتدرسازی فرآیندی است که طی آن افراد و اجتماعات می توانند چنین قدرتی را به کار گیرند و آن را به طور مؤثر در تغییر زندگی خود و محیط شان اعمال کنند. مقتدرسازی این گروه به معنای بسیج کردن توان های موجود در اجتماع است. ورود به این مرحله موجب تغییر رفتار افراد شود. این مرحله را می توان«توانمند شدن» نامید. این تغییر رفتار در واقع همان انجام مشارکت به به عنوان یک تمایل بلکه به عنوان وظیفه ای اجتماعی است. در این میان همکاری با سازمان های غیرحکومتی، سازمان های اجتماع و محله محور می تواند نقش مؤثری را ایفا کند. با توجه به نقش مردم در تقویت روحیه تعاون و افزایش هر چه بیشتر مشارکت آنان، تحقیق حاضر قصد دارد تا به بررسی شیوه های همیاری در منطقه 4 شهر تهران بپردازد.
بیان موضوع :
اصولا همیاری به معنای یكدیگر را یاری كردن، همدستی و دستگیری است و معادل عربی آن«تعاون» می باشد. همیاری می تواند موجب ارتباط افراد یك جامعه و پیدایش روحیه برادری و نوع دوستی در بین آنها شود. همیاری در فرهنگ روستایی سابقه طولانی دارد. زیرا در مناطقی كه عدم مساعدت طبیعت، نیروی انسانی را وادار به سعی و كوشش بیشتری كرد، همكاری نمایان تر است.تعاون و همیاری پدیده پیچیده ای نبوده و دارای سابقه طولانی است او در دوره های مختلف زندگی انسان همیشه بعنوان راه و وسیله مناسبی برای رفع مشكلات مورد استفاده قرار گرفته است و در آینده نیز بشر از آن سود خواهد برد.
بسیاری از اندیشمندان علوم اجتماعی بر این عقیده اند كه انسان حیوانی است اجتماعی.انسان به دلیل فطرت اجتماعی خود و همچنین نیاز و ضرورتهای زندگی خود، از همان ابتدا در قالب گروه ها و جوامع به دور هم جمع شده و برای بقاءو دوام زندگی خویش با مساعدت و همكاری با یكدیگر بر مشكلات خود غلبه كرده اند.
همیاری و یاری گری در جامعۀ شهری ایران خود به خودی و اختیاری نیست، بلکه بر پایۀ قواعد اجتماعی سنتی موجود شکل میگیرد. این همیاری و یاریگری براثر نفوذ مذهب در بین اجتماع شهری حالت فعال داشته به طوری که خود مردم دشواریهای اجتماعی را حل میکردند و مساجد، زورخانهها، بازار و قهوهخانه ها مرکز حل و فصل مشکلات اجتماعی بود.
نقش و نفوذ شبکههای خویشاوندی در جامعۀ شهری ایران بر کسی پوشیده نیست که
میتوانند در امر یاریگری و همیاری به یکدیگر دارای کارکردهای گوناگون باشند. بنابراین میتوان گفت که وقف، مسجد، گروههای خویشاوندی، محلات، بازار و اصناف همگی از عوامل مهمی هستند که هستۀ اصلی نهاد مشارکت و یاریگری جامعۀ شهری ایران بر حول آنها استوار است و اساس تعاون و رفتار شهرنشینان را تشکیل میدهد.
در جامعههای سنتی نیروی مؤثر در هماهنگی زندگی اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی همانا گروه خویشاوندی است که به عنوان سازمانی همه کاره در سیاست، اقتصاد، آموزش، مذهب و تأمین نیازهای روانی تمام اعضایش تأثیر به سزای دارد؛ امّا به موازات گسترش شهرنشینی و پیچیدگی فزایندۀ ساختاری جوامع، نهاد خویشاوندی به تدریج اهمیت خود را از دست میدهد و روابط اجتماعی به گونۀ «نخستین» که براثر عواطف انسانی و صمیمیت قرار دارد، جای خود را به روابط رسمی، خشک و حسابگرانه به گونۀ «دومین» میدهد.

سمینار ارشد رشته روانشناسی: بررسی بین میزان افسردگی امدادگران مرد هلال احمر با سابقه فعالیت امدادی آنها
پنجشنبه 98/06/28
فرضیه تحقیق…………………………………………………………………………………………………….. 5
تعریف نظری……………………………………………………………………………………………………….. 6
تعریف عملیاتی……………………………………………………………………………………………………. 7
فصل دوم : سابقه پژوهش……………………………………………………………………………………… 8
استرس و سندرم فرسودگی……………………………………………………………………………………. 9
افسردگی………………………………………………………………………………………………………….. 10
افسردگی زیست – شیمیایی……………………………………………………………………………………. 12
افسردگی واكنشی……………………………………………………………………………………………….. 14
مدل سلیه از استرس……………………………………………………………………………………………… 16
افسردگی…………………………………………………………………………………………………………… 16
سرزنش خود………………………………………………………………………………………………………… 17
نومیدی……………………………………………………………………………………………………………….. 18
ترحم به خود …………………………………………………………………………………………………………. 19
معضل افسردگی واقعاً تا چه حد جدی است……………………………………………………………………. 20
نظریه روانكاوی……………………………………………………………………………………………………….. 21
نظریه های یادگیری…………………………………………………………………………………………………. 23
رویكرد شناختی…………………………………………………………………………………………………….. 24
تعریف…………………………………………………………………………………………………………………. 24
افسردگی واكنشی ………………………………………………………………………………………………… 26
افسردگی درون زاد…………………………………………………………………………………………………… 27
افسردگی روان زاد……………………………………………………………………………………………………. 28
تشخیص و سنجش افسردگی……………………………………………………………………………………… 29
اختلال افسردگی عمده……………………………………………………………………………………………….. 30
اختلال افسرده خلقی…………………………………………………………………………………………………. 31
علایم افسردگی……………………………………………………………………………………………………….. 33
چگونگی مقابله با افسردگی …………………………………………………………………………………………. 34
روش های درمان افسردگی…………………………………………………………………………………………… 35
روش بازسازی شناختی برای درمان افراد افسرده…………………………………………………………………. 36
روش دو ستونی………………………………………………………………………………………………………… 36
درمان كوتاه مدت……………………………………………………………………………………………………….. 38
مشاوره و روان درمانی گروهی………………………………………………………………………………………. 39
چه عوامل روانی- اجتماعی در افسردگی دخیل هستند…………………………………………………………. 39
چگونه كسی می تواند بفهمد آیا افسرده است یا خیر……………………………………………………………. 40
خسارت استرس………………………………………………………………………………………………………. 42
روند استرس…………………………………………………………………………………………………………… 43
نشانه های هیجانی افسردگی…………………………………………………………………………………….. 44
به هنگام افسردگی چه كاری باید انجام دهیم……………………………………………………………………. 47
دیدگاههای نظری درباره افسردگی ………………………………………………………………………………… 49
تعریف امدادگر…………………………………………………………………………………………………………. 53
خصوصیات یا ویژگیهای امدادگر……………………………………………………………………………………… 53
تعریف كمكهای اولیه و امداد ………………………………………………………………………………………… 54
هدف ما از كمكهای اولیه……………………………………………………………………………………………… 54
تعریف عملیات نجات…………………………………………………………………………………………………… 55
تعریف دیگر امدادگر…………………………………………………………………………………………………….. 55
تعریف كمك های اولیه…………………………………………………………………………………………………. 55
بقیه ویژگی های یك امدادگر………………………………………………………………………………………….. 55
حفظ آرامش در ارائه كمكهای اولیه…………………………………………………………………………………… 56
وظایف امدادگر………………………………………………………………………………………………………….. 58
نحوه مراقبت از خود……………………………………………………………………………………………………. 59
كنترل استرس………………………………………………………………………………………………………….. 59
واكنش به استرسها…………………………………………………………………………………………………… 59
واكنش های دیررس……………………………………………………………………………………………………. 60
واكنش های شدید…………………………………………………………………………………………………….. 61
مروری بر سابقه پیشینه تحقیق……………………………………………………………………………………… 62
فصل سوم: طرح پژوهش………………………………………………………………………………………………. 70
طرح پژوهش …………………………………………………………………………………………………………… 71
جامعه پژوهش…………………………………………………………………………………………………………. 72
نمونه پژوهش……………………………………………………………………………………………………………. 72
روش نمونه گیری……………………………………………………………………………………………………….. 73
ابزار پژوهش و روش جمع آوری اطلاعات……………………………………………………………………………. 74
روش آماری……………………………………………………………………………………………………………… 75
فصل چهارم: آمار……………………………………………………………………………………………………….. 76
مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………. 77
آمار توصیفی…………………………………………………………………………………………………………….. 91
آمار استنباطی…………………………………………………………………………………………………………. 93
فرض صفر……………………………………………………………………………………………………………….. 93
فرض خلاف……………………………………………………………………………………………………………… 93
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری………………………………………………………………………………………. 94
بحث و نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………. 95
محدودیت های پژوهش ……………………………………………………………………………………………….. 97
پیشنهادات……………………………………………………………………………………………………………… 98
منابع و مآخذ…………………………………………………………………………………………………………… 99
پیوست………………………………………………………………………………………………………………… 103
چکیده تحقیق:
موضوع پژوهش حاضر بررسی بین میزان افسردگی امدادگران مرد هلال احمر شهرستان كرج با سابقة فعالیت امدادی آنهاست كه بدین منظور 25 امدادگری كه بیش از 4 سال سابقة فعالیت داشتند و 25 امدادگری كه كمتر از4 سال سابقة فعالیت داشتند به شیوه نمونه گیری در دسترس انتخاب و افسردگی آنها با پرسشنامة افسردگی بك سنجیده شد و در این پژوهش یك فرضیه شكل گرفت: میزان افسردگی در امدادگران مردی كه بیش از چهار سال سابقه در فعالیت امدادی دارند بیشتر از افسردگی امدادگران مردی است كه كمتر از چهار سال سابقه در فعالیت امدادی دارند.
برای بررسی فرضیه فوق از آزمون t استیودنت استفاده شد و چون t بدست آمده (917%) در سطح (05%) و (01%) كوچكتر از t جدول است بنابراین فرضیه فوق رد و فرضیة صفر تایید میشود و این نتیجه بدست آمد كه بین میزان افسردگی امدادگرانی كه بیش از چهار سال سابقه دارند با امدادگرانی كه كمتر از چهار سال سابقه دارند تفاوت معنا دار وجود ندارد.
مقدمه:
خلق یا mood مایة هیجانی یك وضعیت عاطفی پایدار است كه در طول طیفی بهنجار از غم تا شادی تجربه میشود. اختلالات خلقی با احساسهای نابهنجار افسردگی یا سرخوشی مشخص میشود كه در برخی موارد شدید با خصوصیت پسیكوتیك همراهند. اختلالات خلقی به انواع اختلالات دو قطبی و اختلالات افسردگی تقسیم میشوند. این علایم در برخی گروههای خاص از نظر جنس و سن و وضعیت روانی و اجتماعی افراد متفاوت میشود.
در این پژوهش افسردگی نه به عنوان یك بیماری، بلكه به عنوان واكنش روانی در مقابل مسائل و مشكلاتی كه امدادگران با آنها گریبانگیر هستند مطرح است.
مقولة استرس – بیماری از جمله نخستین موضوعاتی است كه در پنجاه سال اخیر بطور تجربی مورد كاوش قرار گرفته است و همین امر باعث شده كه تحقیقات مكرر و فراوانی در مورد چگونگی مقابله با آن صورت گیرد. بنظر میرسد كه از آغاز این قرن همواره با تحولات چشمگیری كه در حوزه های مختلف مطالعات پزشكی رخ داده است و با كشف بسیاری از واسطه های نور و هورمونی استرس- بیماری، دادو ستد و ویژگیهای روان شناختی و فیزیولوژیایی، وضوح دو چندان یافته است. زیرا توصیفات اطباء و حكماء قدیم از سطح همبستگی استرس – بیماری فراتر نمیرفت.

پایان نامه کارشناسی ارشد رشته تربیت بدنی و علوم ورزشی: بررسی تاثیر 12 هفته برنامه توانبخشی قلبی بر كیفیت زندگی،افسردگی و اضطراب بیماران جراحی بای پس عروق کرونر
پنجشنبه 98/06/28
فهرست مطالب:
– فصل اول : طرح تحقیق………………………………………………………………. …..1
1-1- مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………. … 2
2-1-تعریف مساله و ضرورت انجام پژوهش…………………………………………………………………………………… 4
3-1- اهداف تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………….. 8
1-4-1-هدف کلی ………………………………………………………………………………………………………………………..9
2-4-1- اهداف اختصاصی …………………………………………………………………………………………………………….9
5-1-پرسشهای تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………9
7-1- تعاریف واژهها و اصطلاحات ……………………………………………………………………………………………….9
2- فصل دوم : ادبیات و پیشینه تحقیق ……………………………………… ………. ..12
1-2-اناتومی و فیزیولوژی دستگاه قلب و عروق………………………………………………………………………. ……….13
1-1-2- قلب. ……. ………………………………………………………………………………………. …….13
2-1- 2- بیماریهای ایسکمیک قلب…. …………………………………………………………………… ……15
3-1- 2 بیماریهای عروق کرونر…. …………………………………………………………………… ………18
20 4-1-2-استراتژیهای بالینی دربیماران عروق کرونر……………………………………………………………. ………….
2-2- برنامه توانبخشی قلبی………………………………………………………………………………………………. 24
1-2-2- هدفها ونتایج توانبخشی قلبی…………………………………………………………………………………….. 24
2-2-2- اثر فعالیت بدنی بر عروق کرونری…………………………………………………………………………….. 26
3-2-2- آزمون ورزشی…………………………………………………………………………….. ……………………… 28
3-2- کیفیت زندگی……………… …………………………………………………………………………………..35
1-3-2- کیفیت زندگی و ابعاد ان………………………………………………………… ………………. ………… 35
2-3-2- کیفیت زندگی و توانبخشی قلبی……………………………………………………………………… …… 37
4-2- افسردگی. ……. …………………………………………………………………………………………..38
1-4-2- اختلال افسردگی و ابعاد ان…………………………………………………………………….. ………….. 38
2-4-2- اپیدمیولوژی افسردگی…………………………………………………………………….. . . ……………… 39
5-2- اضطراب …………………………………………………………………………………………….. ……………………………40
1-5-2- مفهوم اضطراب………………………………………………………………………… …… ………. ………..40
3-5-2- اضطراب و سیستم قلبی و عروقی………………………………………………………………………… ……..41
4-5-2- اضطراب و توانبخشی قلبی …………………………………………………………………….. … ……. ……..42
6-2- مرور تحقیقات انجام شده………………. … ………………………………………………………………… ……………43
1-6-2- تحقیقات انجام شده داخلی…………………………………………………………………….. … ……. ……..43
2-6-2- تحقیقات انجام شده خارجی……………………………………………………………………. ……… ……..44
3- فصل سوم : روش شناسی ……….. ………………………………………. …. …. …….48
1-3- مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………49
2-3- جامعه آماری ، گروه نمونه و روش نمونه گیری …………………………………………………………………..49
3-3- ابزار گردآوری داده ها ………………………………………………………………………………………………………..50
4-3- روش تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………53
5-3-روش اماری ……………………………………………………………. …………………………………… ……. …………55
6-3-محدودیتهای حقیق ……………………………………………………………… ………………………………………….55
4- فصل چهارم : یافته های تحقیق …………………………………………….. .. …..56
1-4- مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………….57
2-4- نتایج توصیفی تحقیق ……………………………………………………………………………………………………..57
3-4 – نتایج استنباطی تحقیق …………………………………………………………………………………………………….61
5- فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری ……………………………………………………..67
1-5- مقدمه …………………………………………………………………………………………………………….68
2-5- بحث و نتیجه گیری از یافته های تحقیق ……………………………………………………………………………….69
3-5- نتیجه گیری نهایی ……………………….. ………………………………………………………………………………..74
4-5- پیشنهادات ………………………………………………………………………………………………………………………..76
1-4-5 پیشنهادهایی برای مطالعات بیشتر………………………………………………………………………………………….76
6– فهرست منابع ……………………………………………………………………………….78
7- پیوست ………………………………………………………………………………………. 89

پایان نامه بررسی میزان اثربخشی روش تدریس بدیعه پردازی و روش رایج، بر یادگیری- یادداری و انگیزش پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر پایه ششم در درس علوم تجربی
پنجشنبه 98/06/28
تابستان 1393
فهرست مطالب
چکیده 1
فصل اول: کلیات تحقیق
1-1. مقدمه 3
1-2. بیان مسئله 6
1-3. اهمیت و ضرورت تحقیق 7
1-4. اهداف تحقیق 9
1-4-1. هدف اصلی 9
1-4-2. اهداف جزئی 9
1-5. فرضیات تحقیق 9
1-7. تعاریف مفهومی و عملیاتی 10
1-7-1. تعاریف مفهومی 10
1-7-2. تعاریف عملیاتی 11
فصل دوم: ادبیات و پیشینه تحقیق
2-1. پیش درآمد 14
2-2. تعریف روش تدریس 15
2-3. اهمیت شناخت روش های تدریس 17
2-4. تناسب سنجی روش های تدریس 18
2-5. تناسب روش های تدریس با اهداف آموزشی 19
2-6. تعریف بدیعه پردازی 19
2-7. هدف الگوی بدیعه پردازی 24
2-8. اثرات آموزشی .پرورشی الگوی تدریس بدیعه پردازی 24
2-9. مزایای روش بدیعه پردازی 25
2-10 مراحل اجرای الگوی بدیعه پردازی 26
2-11. شرح و بسط قیاس 26
2-12. کاربرد کاربرد قیاس در علوم تجربی 27
2-13. نقش الگوی بدیعه پردازی درعلوم تجربی 27
2-14. چارچوب اجرای روش تدریس بدیعه پردازی 29
2-15. مهم ترین ویژگی روش تدریس بدیعه پردازی 32
2-16. روش های تدریس سنتی ومتداول 35
2-17. ماهیت یادگیری 37
2-18. تعاریف یادگیری 37
2-19. انواع یادگیری 39
2-20. عوامل مؤثر 40
2-21. بنیاد فلسفی نظریههای یادگیری 41
2-22. نظریههای یادگیری 42
2-23. یادداری 44
2-24. انگیزش پیشرفت تحصیلی 45
2-25. نقش انگیزش در یادگیری 47
2-26. نظریههای انگیزش در یادگیری 47
2-27. پیشینه تحقیق 51
2-27-1. پیشینه در داخل کشور 51
2-27-2. پیشینه در خارج کشور 53
فصل سوم: روش شناسی پژوهش
3-1. مقدمه 57
3-2. روش تحقیق 57
3-3. جامعه آماری 57
3-4. روش نمونه گیری و حجم نمونه 57
3-5. روش جمعآوری اطلاعات 57
3-6. ابزارهای مورد استفاده 58
3-7. روش اجرای آموزش بدیع پردازی 58
3-8. روش آماری تجزیه و تحلیل دادهها 61
3-9. روایی و پایایی پرسشنامه 61
3-10. روش پایایی پرسشنامههای مورد استفاده 62
3-11. چگونگی نمرهگذاری و تحلیل پرسشنامه انگیزش پیشرفت تجصیلی هارتر 62
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل دادهها
4-1. پیش درآمد 65
4-2. مقایسه و تحلیل آزمونهای یادگیری 65
4-3. مقایسه و تحلیل آزمونهای یادداری 67
4-4. تحلیل و مقایسه آزمونهای انگیزه پیشرفت تحصیلی 66
فصل پنجم: بحث و تفسیر و جمعبندی
5-1. پیش درآمد 75
5-2. خلاصه تحقیق 75
5-3. بحث و تفسیر یافتهها 76
5-4. محدودیتهای پژوهش 79
منابع و ماخذ 81
الف: منابع فارسی 81
ب: منابع لاتین 85
ب: ضمائم 89
فهرست جداول
جدول 3-1. بسته آموزشی علوم تجربی ارائه شده در گروه آزمایشی ……………………………………………60
جدول 4-1. جدول مربوط بهt مستقل بین دانشآموزان دو گروه (آموزشدیده بدیعه پردازی با سایر الگوهای سنتی از نظر میزان یادگیری 66
جدول شماره 4-2. تحلیل کواریانس نمرات پس آزمون روش تدریس بدیعه پردازی بر میزان یادگیری دانشآموزان گروه آزمایش 66
جدول 4-3. جدول شماره 4-3 : تحلیل کواریانس نمرات پس آزمون روش تدریس سنتی بر میزان یادگیری دانشآموزان گروه آزمایش 67
جدول 4-4. جدول شماره 4-4: جدول مربوط به t مستقل بین دانشآموزان دو گروه (آموزشدیده بدیعه پردازی با سایر الگوهای سنتی از نظر میزان یادداری 67
جدول 4-5: تحلیل کواریانس نمرات پس آزمون روش تدریس بدیعه پردازی بر میزان یادداری دانشآموزان گروه آزمایش 70
جدول4-6. تحلیل کواریانس نمرات پس آزمون روش تدریس سنتی بر میزان یادداری دانشآموزان گروه آزمایش 70
جدول 4-7. جدول مربوط به t مستقل بین دانشآموزان دو گروه (آموزشدیده بدیعه پردازی با سایر الگوهای سنتی از نظر میزان انگیزش پیشرفت تحصیلی 72
جدول 4-8. تحلیل کواریانس نمرات پس آزمون روش تدریس بدیعه پردازی بر میزان انگیزش پیشرفت تحصیلی دانشآموزان گروه آزمایش 73
جدول 4-9. تحلیل کواریانس نمرات پس آزمون روش تدریس سنتی بر میزان انگیزش پیشرفت تحصیلی دانشآموزان گروه آزمایش. 73
فهرست پیوستها
پیوست1. 89
پیوست2. پرسشنامه انگیزش تحصیلی هارتر 90
چکیده:
تحقیق حاضر به منظور بررسی میزان اثربخشی روش تدریس بدیعهپردازی و روش رایج، بر بادگیری و یادداری و انگیزش پیشرفت تحصیلی دانشآموزان دختر پایه ششم درس علوم تجربی شهرستان دالاهو در نیمسال تحصیلی92-93 صورت گرفت. جامعه آماری شامل کلیه دانشآموزان دختر پایه ششم ابتدایی و از بین جامعه مذکور یک مدرسه به صورت تصادفی انتخاب و سپس نمونهگیری تصادفی چند مرحلهای 50 نفر انتخاب شدند که 25 نفر در گره آزمایش و 25 نفر در گروه کنترل قرار گرفتند.روش انجام این تحقیق، شبه آزمایشی و طرح تحقیق مورد استفاده، طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل بوده است. ابزارهای اندازهگیری به کار رفته در تحقیق شامل پرسشنامه محقق ساخته و تست انگیزش پیشرفت هارتر میباشد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روشهای آمار توصیفی(میانگین،انحراف معیار) و در بخش استنباطی از آزمون t مستقل و تحلیل کوواریانس استفاده گردید.
نتایج به دست آمده نشان داد که میزان یادگیری، یادداری و انگیزش پیشرفت تحصیلی درس علوم تجربی در گروه آزمایشی که به روش بدیعه پردازی آموزش دیده بودند نسبت به گروه کنترل که به روش سنتی آموزش داده شدند بیشتر و تفاوت بین میانگین های آنها معنادار است.
واژه های کلیدی: روش بدیعهپردازی، روش رایج؛ یادگیری؛ یادداری؛ انگیزش پیشرفت تحصیلی؛ دانشآموزان دختر ابتدایی شهرستان دالاهو.
فصل اول
کلیات تحقیق
1-1. مقدمه
با ورود به هزاره سوم میلادی، دانش تجربی نو و پیشرفتهای فن آوری این امكان را فراهم ساخته است كه بازنمایی ذهنی انسان از كره زمین به «دهكده جهانی» و بزرگراههای اطلاعاتی بهبودیافته و ضرورت چارهجویی در مسائل اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و در مجموع بهرهمندی از كیفیت بهزیستی
و باهم زیستی بیش از پیش احساس میگردد (احقر، 1383). از آنجایی كه آموزش و پرورش در شکلدهی سرمایه انسانی و اجتماعی نقش تعیینکنندهای داشته است بنابراین؛ انتظار می رود نسل امروز را برای زندگی در جامعه فردا آماده سـازد و با توجه به اهمیت علوم تجربی، آگـاه بودن از وضعیت و ماهیت دانش علمی، چگونگی خلق آن و وابستگی به آن، نه تنها برای دانشمندان بلكه برای همه ما بخش عمدهای از آموزش را تشکیل میدهد (به نقل ازبی. آر. هرگهنام،2001 ترجمه سیف، علیاکبر). اگر بپذیریم كه علوم در تعیین جایگاه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی یك جامعه نقش مؤثری دارد آنگاه به اهمیت آموزش علوم و نیز لزوم همگانی كردن آن بیشتر پی میبریم.
آموزش علوم و فناوری یكی از پایههای اساسی آموزش و پرورش است كه تأثیر مستقیم آن در توسعه فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و افزایش سرمایههای مادی و معنوی یك جامعه به خوبی مشخص شده است. یکی از مشکلات مهم و اساسی در نظام آموزش و پرورش خصوصاً در کشور ما، به کار نگرفتن روشهای تدریس نوین در آموزش است به همین سبب کیفیت آموزشی از سطح مطلوب برخوردار نیست و دانشآموزان علاقه زیادی به تحصیل نشان نمیدهند. یکی از دلائل آن عدم آشنایی معلمان با روشهای نوین تدریس است. پیشرفت روزافزون علوم و تحقیقات گوناگون در حیطههای مختلف حاکی از آن است که اطلاعات بشر روزبهروز افزایش مییابد و مطالب جدیدی به دست میآید. امروزه هر فردی ناچار به استفاده یافتههای جدید است روش تدریس فعال و نوین که در آن مشارکت دانشآموز و معلم را میطلبد و به جای انتقال مطالب به دانشآموز، به افزایش توانایی یادگیرنده در فرایند یادگیری عنایت دارد. به دلایل متعدد از جمله تاکید بر اصولی از کلیات نظام آموزش و پرورش کشور و اهداف دورههای تحصیلی، نگرشهای جهانی، رشد روزافزون تحقیقات، سرعت فن آوری و تکنولوژی، ضرورت کار بست تدریس فعال را میطلبد (احمدی، 1386).
ادیان و رهبران مصلح اجتماعی نیز تأکید بر نوعی فعالسازی ذهن و جلوگیری از تقلید کورکورانه در اصول و روشهای زندگی دارند، لذا آموزش و تدریسهای متکی بر روشهای فعال گامی است در اشاعه و ترویج علم و پرورش انسانهای آزاد و آگاه که میتوانند در توسعه و فناوری مثمر ثمر باشند در روش تدریس فعال، سعی بر این است که فراگیران خود در کسب مفهوم سهیم باشند و از طرق مختلف به فعالیتهای ذهنی، علمی، فردی و گروهی برخوردار گردند (مشایخ، 1386).
از مهمترین دستاوردهای آموزش علوم در مدارس، تربیت افرادی است كه دارای معلومات و آگاهیهای لازم هستند تا بتوانند منطقی فكر كرده و آگاهانه تصمیم بگیرند (پرویزیان،1384). در چند دهه اخیر، نگرش جهانیان در مورد فرایندهای یاددهی- یادگیری به طور كامل تغییر کرده است. در سالهای نه چندان دور، بسیاری اعتقاد داشتند كه ذهن دانشآموزان همانند ظرفهای خالی است كه در انتظار پر شدن با دانش و معلومات است در دنیای کنونی پیشرفت و توسعه هر جامعه را بیش ازهر چیز درگرو تربیت نیروهای انسانی کارآمدی میدانند که بتوانند با اندیشه پویا و خلاق خود امکانات بالقوه موجود در آن جامعه را به امکانات بالفعل و قابلاستفاده تبدیل نمایند (میرشمشیری،1390). در پژوهشهای متعددی نشان دادهشده است که آموزش درس علوم تجربی، درسی عملی و آزمایشگاهی است اما در ایران بیشتر از روشهای سنتی استفاده میشود و رویکرد معلم محوری خاصی بر آن حاکم است. فعالیتهای تجربی در آموزش این درس در نظام آموزشی کشور جز در موارد اندک، در بیشتر موارد به شیوه سنتی است؛ لذا دانشآموزان ممکن است به هدفهای مورد نظر این درس نائل نشوند. در چنین وضعیتی آموزش درس علوم تجربی به شیوه سنتی و حافظه مدار و سخنرانی هرگز دانشآموزان را برای مواجهه با مسایل در هم تنیده دنیای امروز و فردا آماده نخواهد کرد. (یوسفی، قاسمی،1388).
دورین وکرب (2009). در تحقیق خود به این نتیجه رسیده در آموزش به شیوه سنتی دانشآموزان نتوانستهاند از علومی که یاد گرفتهاند در زندگی روزمره خود استفاده کنند. شمار کج فهمیهای دانشآموزان بسیار زیاد بوده است و بالغ بر90/. از فارغالتحصیلان سواد علمی را به دست نمیآورند و حتی از مهمترین هدفهای مفروض در آموزش نیز مهجور ماندهاند. وی معتقداست که برای داشتن نظام آموزشی سازنده، نظام سنتی باید متحول شود و به سوی آموزش خلاق هدایت گردد.
موالم (2010). در تحقیق خود بیان داشته است که دانشآموزان اغلب نمیتوانند از دانش خود برای توضیح و پیشبینی پدیدهها استفاده کنند و در حل مسایل جدید ناتوان هستند، این مشکل ناشی از این واقعیت است که آموزشهای دادهشده فاقد راهبردهای کیفی مورد نیاز برای استدلال آنها میباشد (امام قلی وند،1385).
سازه انگیزه تحصیلی در محیطهای آموزشی به رفتارهایی که به یادگیری و پیشرفت مربوط است اطلاق میشود (کاستلو،2008). انگیزه تحصیلی را تمایل یادگیرنده به مشغول و درگیر شدن در فعالیتهای یادگیری و تلاش مستمر در انجام دادن و پایان رساندن آن فعالیت میدانند (بریانت،2010).
پژوهشها نشان میدهد كه یادگیری مفاهیم، در شرایطی رخ میدهد كه دانشآموزان انگیزه پیداکرده و به طرف مطلب جدید جذب شوند. شیوههای نوین تدریس در آموزش و پرورش كمك میکند كه دانشآموزان به كارهای نو دست بزنند و باهر موضوعی خلاقانه برخورد كنند. در نظامهای آموزشی نیز تاكید عمده بر پرورش خلاقیّت دانشآموزان است. خلاقیّت برای بقای هر جامعهای لازم است و برای ایجاد و تداوم آن در افراد، بایستی عادت به تفكر را در آنها ایجاد كرد چرا كه خلاقیّت با تفكر به وجود میآید.
یكی از هدفهای مهم در محیط پرتلاطم و متغیر كنونی، آموختن شیوههای خلاقیّت و نوآوری است و یكی از الگوهای تدریس كه باعث پرورش ظرفیت مشکلگشایی دانشآموزان و هدایت آنها به بیان خلاق میشود الگوی بدیعهپردازی است. روش تدریس بدیعهپردازی ازجمله روشهای پرورش خلاقیت محسوب میشود که به وسیله ویلیام جی. جی. گوردون و همکارانش (1961). ابداع گردید.
گوردون مطالعه موردی بر روی افرادی را آغاز کرد که به طور همزمان در پروژه مربوط به خلاقیت و روانکاوی درگیر بودند. نتایج مصاحبهها، گویای علاقه فزاینده به تشابهات خلاق در علوم بود واین تشابهات رویکرد خلاقیت را برای هر دوی دانشمندان و هنرمندان آسان میکرد.
پرداختن به فعالیتهای استعاری در روش بدیعهپردازی ساختی را به وجود میآورد تا اشخاص به وسیله آن بتوانند خود را برای تخیل و ایجاد بصیرت در فعالیتهای روزانه رها سازند. گوردون به این شیوه «آشنایی سازی» میگوید، یعنی فرد تلاش میکند تا با دیدی تازه به چیزهای آشنا بنگرد. اساس تفکر بدیعهپردازی فعالیت استعاری و تمثیلی است که براساس شباهت امور و مقایسه آن با یک چیز یا یک فکر به جای یک چیز یا فکر دیگر ساخته میشود (حسینی و همکاران،1387).
اوجی نژاد (1386). آلان و ریچارد (2006). بیان داشتهاند، هنگامی که دانشآموزان برخی چیزها را در مورد توضیحات متوجه نمیشوند با این که بعضی از اطلاعات در توضیحات آنها و بعضی از معلومات فرضی وجود ندارد و همچنین در مواردی که مفهوم خارج از تجربه دانشآموزان باشد راه مناسب استفاده از یک قیاس با مدل است (شریفی، داوری،1387). تأثیر الگوی بدیعهپردازی را بر پیشرفت تحصیلی در درس انشا و علوم تجربی مورد تأیید قراردادهاند. روش بدیعهپردازی در پژوهش نوبی (2009). افزایش خلاقیت و حل مشکلات را به دنبال میآورد.
1-2. بیان مسئله:
در سالهای اخیر، خلاقیت یکی از محورهای مورد بحث در آموزش و پرورش بوده است و همچنین به این نکته توجه شده است که روند آموزش، باید برای دانشآموزان پویا باشد و دانشآموزان، خود در امر آموزش شرکت کنند، تفکر کنند، و ایدههای بکر ارایه نمایند. هدایت دانشآموزان در این مسیر پرتلاطم مسئولیتی خطیر است. بیتردید فردی که توان همگام شدن با تحولات زمان و مکان و سازگاری با آنها را ندارد محکوم به فناست. آموزش صحیح که در قلب آن یادگیری مطلوب و در پی آن یادداری باثبات قرار دارد از مباحث مهم و حساس میباشد که در این تحقیق به طور مبسوط به آن تأکید شده است. شایانذکر است معلم شکلدهنده جو کلاس است و مهمترین نقش را در پرورش خلاقیت دانشآموزان بر عهده دارد و میتواند این نقش را از طریق روشهای تدریس در کلاس به انجام رساند.
تدریس، تنها فعالیت معلم در کلاس درس نیست بلـــکه فعالیتی دو جانبه از طرف معلم و دانشآموزان میباشد که در جریان آن، بین دانشآموزان با یکدیگر و معلم تعامل وجود دارد. (اکبرزاده،1383).
روش تدریس را میتوان به دو گروه عمده تقسیم کرد: روشهای تدریس فعال و روشهای تدریس غیرفعال در روش تدریس غیرفعال، فقط معلم نقش فعالی را در جریان تدریس به عهده دارد و مطالبی را که از قبل تعیین شده است به طور شفاهی در کلاس بیان میکند و دانشآموزان در این میان واکنش چندانی از خود نشان نمیدهند. بنابراین خلاقیت فقط جاى اندكى در آموزش سنتى دارد، زیرا در آموزش سنتی کسب مهارت خواندن و نوشتن مهم است و ارائه مفاهیم به صورت شفاهی از طرف معلم و تكرار و حفظ كردن و پس دادن مطالب توسط شاگردان انجام میشود. بدین ترتیب ذهن شاگردان با جزئیات شتابزده و نامربوط انباشته میشود و آنها از یادگیری مطالب مهم درسی و قابلفهم محروم میگردند و تلاشی برای پاسخهای چالش انگیز وجود ندارد. شیوههای آموزش سنتی دانشآموزان را با روشهای شناختی که مرتبط با دنیای فردا است همراه نمیکند و چنین تدریس نامناسبـــی همراه با عدم طرح موضوعات بحثبرانگیز، محیط آموزشی ملالتآوری را ایجاد میکند. در نتیجه باعث عدم کنجکاوی وسئوال و مشارکت از جانب کودک میشود (بنی عقیل،1387).
تاکنون متخصصان روشهای مختلفی را برای پرورش تفکر خلاق پیشنهاد کردهاند که روش آموزش بدیعه پردازی یکی از آنهاست و هدف اصلی ما در این تحقیق قرارگرفته است. بدیعه پردازی یکی از روشهای فعال یادگیری است که خلاقیت دانشآموزان را افزایش میدهد.
درس علومتجربی با تمرکز بر پرورش و توسعه مهارتهای یادگیری مادامالعمر بر آن است تا شاگردان خلاقتری تحویل جامعه دهد و آنان را برای جهان همواره در حال تغییر آماده کند و با مهیا شدن زمینههای بروز ایدههای نو و بدیع، توانایی خلاقیت و آفرینندگی را در خویش بارور کنند؛ و در دوران تحصیل و زندگی بهکارگیرند (احقر،1383). با توجه به روند کنونی آموزش وپرورش که با بهرهگیری از روش تعلیم و تربیت سنتی تأکیدفراوان بر فراگیرندگان مطالب درسی، کسب نمرات عالی بدون هر گونه دخل وتصرف و عدل از مواد و محدوده تعیینشده دارد به همین دلیل پژوهشگران سعی مینمایند با انجام تحقیقات به بررسی تأثیر بهکارگیری الگوی تدریس بدیعه پردازی به عنوان یکی از روشهای فعال تدریس بر پرورش خلاقیت دانشآموزان بپردازند. (سلسبیلی،1386). با توجه به موارد فوقالذکر هدف از طراحی و اجرای تحقیق حاضر مقایسه میزان اثربخشی روش تدریس بدیعه پردازی و روش رایج، بر یادگیری- یاد داری و انگیزش پیشرفت تحصیلی دانشآموزاندختر پایه ششم در درس علومتجربی شهرستان دالاهو میباشد و برای رسیدن به هدف مورد نظر فرضیههای مورد نظر در این تحقیق باید مورد بحث و بررسی قرار گیرد.
اکنون پرسش اصلی این پژوهش آن است که تا چه حد تدریس به شیوه بدیعهپردازی که امروزه به عنوان یکی از روشهای فعال معرفیشده است در مقایسه با روش آموزش رایج (سنتی)، باعث افزایش انگیزه پیشرفت تحصیلی در دانشآموزان پایه ششم مدارس شهرستان دالاهو میشود؟
1-3. ضرورت و اهمیت تحقیق:
با توجه به پیشرفت تکنولوژی و تغییرات مداومی که به وجود میآید باید شرایط تغییر در هر جامعهای ایجاد شود. شرط اولیه هر تغییری شناخت و آگاهی است که به دنبال آن باید کار با برنامهریزی برای دستیابی به اهداف مطلوب صورت گیرد.
اهمیت و ثمر بخشی روشهای تدریس و یادگیری بهتر، همواره مورد نظر دانشمندان و محققین علوم تربیتی بوده است. از آغاز قرن بیستم توسط مومان و لای و سپس کلاپارد، ماریا منتسوری، جان دیویی، هربارت ثورندایک و همکارانش وهیلدا تاباو راجرز و …. در بسیاری از کشورها مطالعات زیادی به مدت چهل سال در مورد ثمر بخشی میزان روشهای آموزش در کلیه دروس انجام گرفت تاریخچه مطالعات نشان میدهد روشهای تدریس چه در پیشرفت تحصیلی دانشآموزان و چه در ایجاد انگیزه و رضایت خاطر، پرورش شخصیت، رشد خلاقیت آنان موثر است (سلسبیلی،1386).
وظیفه معلمان در فرآیند تدریس تنها انتقال واقعیتهای علمی به دانشآموزان نیست بلکه باید موقعیت و شرایط مطلوب یادگیری را فراهم نمایند و چگونه اندیشیدن و چگونه آموختن را به شاگردان بیاموزند؛ یعنی کار معلم نه تنها انتقال دانش، بلکه پرورش توان تفکر منطقی و پرورش شخصیت سالم است (احقر،1383).
معلم در ایجاد موقعیت مناسب یادگیری، قادر به تغییر و کنترل بسیاری از عوامل نیست اما تا حدی میتواند با تعیین هدفهای صریح اجرایی و اتخاذ الگو و روشهای مناسب تدریس و تهیه و بهکارگیری تجهیزات لازم و ایجاد نوعی ارتباط سالم با شاگردانش، کیفیت تدریس خود را دستخوش تغییر و تحول و پیشرفت کند (سیف،1387). با توجه به دیدگاههای مختلفی که در ارتباط با ضرورت تدریس علوم تجربی به ویژه در دوره ابتدایی وجود دارد، اهمیت پرداختن به بحث و پژوهش درباره روشهای تدریس علوم تجربی در دوره ابتدایی و نقش آن در پرورش شناخت علمی کودکان آشکارمیشود (تجری،1386). اهمیت ثمربخشی روشهای تدریس و یادگیری بهتر همواره مورد نظر دانشمندان و محققین علوم تربیتی بوده است. تاریخچه مطالعات نشان میدهد روشهای تدریس چه در پیشرفت تحصیلی دانشآموزان و چه در ایجاد انگیزه و رضایت خاطر، پرورش شخصیت و رشد خلاقیت آنان و موثراست. روشهای تدریس به منزله روشناییهای متفاوتی هستند که هر کدام بردشان تا شعاع خاص را دربرمیگیرند. البته باید اذعان نمود که هر یک از روشها در ارتباط با موقعیتهای مختلف از کار آیی ویژهای برخوردار هستند، به عبارت دیگرهریک درجای خویش مثمر ثمر هستند. (قورچیان،1377). امروزه شیوههای نوین و فعال تدریس توجه مسئولان و دبیران را به خود جلب کرده است. در این شیوهها فراگیر و علایق و توانمندیهای او در مرکز توجه قرار دارد ومعلم تلاش میکند تا تواناییهای فراگیران را در مهارتهای گوش دادن گفتن، خواندن، نوشتن، استدلال، مقایسه، تطبیق، تجزیه و تحلیل، سازندگی و خلاقیت تقویت کند و با توجه به این موضوع محتوای درسی را در کلاسهای درسی ارائه میدهد (شریفی و همکاران،1387).
در بسیاری مواقع شاید این دور از واقعیت نباشد که نه معلم میداند محتوایی را چرا باید درس بدهد و نه دانشآموز چرایی را انتخاب محتوا را میداند نه معلم میداند محتوا را به چه روش صحیح و سودمندی تدریس نماید و نه دانشآموز چگونه یادگرفتن را میداند، معلم صرفاً درس میدهد و فراگیران نیز به طور موقتی حفظ میکنند، ما فقط یاد گرفتهایم درس بدهیم و دانشآموزان نیز آموختهاند که تنها حفظ نمایند و چون و چرا مطالب را از ما بپذیرند (سبحانی نژاد و همکاران،1385). آیا معلم به طور معمول، پیش از تدریس ارزیابی میکند که هدف از تدریس این مطالب چیست؟ و آیا از خود میپرسد این محتوا چگونه باید تدریس شود؟ یا فقط به طور یکنواخت به روش حفظی به یادگیری طوطیوار میپردازد. متن آموزشی که در اختیار همه قرار دارد، اما چگونگی تدریس مهم است. موفقیت معلم در استفاده از شیوههای فعال تدریس است. به اعتقاد محقق، شیوه فرآیند یاددهی – یادگیری از خود موضوع درسی مهمتر است.
کارائی روشهایی نظیر سخنرانی، انتقال اطلاعات از معلم به دانشآموز و به یادسپاری و تأکید بر محفوظات که شالوده روشهای سنتی تدریس است مدتهاست مورد ایراد و پرسش قرار گرفته است (حیدری و همکاران،1388). از نتایج پژوهش حاضر میتوان در دورههای ضمن خدمت آموزش معلمان، در تدریس درس روش و فنون تدریس در دانشگاهها و مراکزتربیت معلم استفاده نمود. بهکارگیری این روشها حتی به صورت کارگاهی در آموزش معلمان منجر به بهبود کیفیت تدریس میشود؛ بنابراین، این تحقیق ضمن مشخص کردن میزان اثربخشی روش تدریس بدیعه پردازی بر پیشرفت تحصیلی دانشآموزان و مقایسه آن با روشهای رایج یادگیری و یادداری تدریس یا همان روشهای سنتی بر پیشرفت تحصیلی دانشآموزان کوشش مینمایند تا شرایط فیزیکی و روانی انجام چنین روشهایی را تبیین کند تا معلمین بتوانند با استفاده مناسب از انواع روش تدریس فعال موجب رشد قوه تفکر، خلاقیت، اعتمادبهنفس، روحیه کاوشگری ذهن دانشآموز شوند و با تأکید بر رویکردهای مبتنی بر آموزش مناسب در راستای تحقق اهداف کلیدی این درس، گامهای موثرتری بردارند.
1-4. اهداف تحقیق
1-4-1. هدف اصلی:
تعیین میزان اثربخشی روش تدریس بدیعه پردازی و روش رایج، بر یادگیری و یادداری و انگیزش پیشرفت تحصیلی دانشآموزان دختر پایه ششم در درس علوم تجربی شهرستان دالاهو.
1-4-2. اهداف جزیی:
1- مقایسه تأثیرالگوی بدیعه پردازی با روش سنتی بر میزان یادگیریهای دانشآموزان در درس علوم تجربی.
2- مقایسه تاثیرالگوی بدیعه پردازی با روش سنتی بر میزان یاد داریهای دانشآموزان در درس علوم تجربی.
3- مقایسه تاثیرالگوی بدیعه پردازی با روش سنتی بر میزان انگیزش پیشرفت تحصیلی دانشآموزان در درس علوم تجربی.
1-5- فرضیات تحقیق:
1- بین دانشآموزان دو گروه (آموزشدیده بدیعه پردازی باسایرالگوهای سنتی) از نظر میزان یادگیری تفاوت معنادار وجود دارد.
2- بین دانشآموزان دو گروه (آموزشدیده بدیعه پردازی باسایرالگوهای سنتی) از نظر میزان یادداری تفاوت معنادار وجود دارد.
3- بین دانشآموزان دو گروه (آموزشدیده بدیعه پردازی باسایرالگوهای سنتی) از نظر میزان انگیزش پیشرفت تحصیلی تفاوت معنادار وجود دارد.
1-6. تعاریف مفهومی و عملیاتی:
1-6-1. تعاریف مفهومی:
– یادگیری:
یادگیری، نتیجه و برآیند آموزشهای برنامهریزیشده یا تجربی که بر اثر تمرین یا برخورد مستمر در فرد نهادینهشده و نمود بیرونی در رفتار دارد. چنین یادگیری با استفاده از ابزارهای مناسب قابل سنجش و اندازهگیری است (مشایخ،1386).
یادگیری از تمرین یا کوشش تقویتشده به دست میآید. به دیگر سخن، تنها رفتار تقویتشده آموخته میشود. در کل یادگیری را میتوان از یک سو به تغییر رفتار نمایان و از سوی دیگر به استعداد یا توانمندی در پاسخ دادن تعریف نمود. (سیف،1388).
– یادداری:
منظور از یادداری، توانایی به یادآوری اطلاعات از حافظه درازمدت میباشد. بدین معنی که یادگیری دانشآموزان تا چه حد معنیدار بوده است که آنها بتوانند بعد از گذشت چند مدت برای پرسشهایی که ازمتن مورد تدریس از آنها میشود جواب صحیح داشته باشند (مالکی،1389).
– انگیزش پیشرفت تحصیلی:
انگیزش، به نیروی ایجادکننده، نگهدارنده و هدایتکننده رفتار گفته میشود (یوسفی،1388). منظور از انگیزش پیشرفت یا انگیزش موفقیت، میل یا اشتیاق برای کسب موفقیت و شرکت در فعالیتهایی است که موفقیت در آنها به کوشش و توانایی شخص بستگی دارد (سیف،1388). با این انگیزه افراد تحرک لازم را برای به پایان رساندن موفقیتآمیز یک تکلیف، رسیدن به هدف یا دستیابی به درجه معینی از شایستگی در کار خود دنبال میکنند تا بالأخره بتوانند موفقیت لازم را در امر یادگیری و پیشرفت تحصیلی کسب نمایند.
– روش بدیعه پردازی:
روش تدریس بدیعه پردازی، روشی است که یادگیرندگان را برمیانگیزاند تا ایدهها یا افکار نو و خلاق را بپرورانندوارائه دهند. این روش به فرد فرصت ابتکارمیدهدتا امکانات مورد نیاز برای ابراز خویشتن را بررسی کندو در رویارویی با مسائل از راهحلهای نوین بهره گیرد (قوشلی،1384). در تعریف دیگری روش تدریس بدیعه پردازی روشی است که خلاقیت افرادراطوری پرورش دهد که بتوانندبایکدیگر همیاری داشته باشند و به حل مسائل بپردازندوبه طراحی محصولات اهتمام ورزند (آنجفی،1387). بدیعه پردازی، شامل رویههایی برای توسعه و گسترش رفتارکارگروهی است. این روش برای تمام دانشآموزان فرصتی را فراهم میسازد تا در فرایند حل مسئله به طور کامل تری مشارکت داشته باشند. (به نقل ازهاپکینز دیوید، ترجمه مهر محمدی وعابدی،1385).
– روش تدریس رایج (متداول):
این روش که سابقهای طولانی در نظامهای آموزشی دارد به ارائه مفاهیم به طور شفاهی از طرف معلم و یادگیری آنها از طریق گوش کردن و یادداشت برداشتن از طرف شاگرد میپردازد. (به نقل از فونتانا دیوید، ترجمه مهشید فروغان، 1389). در این روش یک نوع یادگیری و رابطه ذهنی بین معلم و شاگرد ایجاد میشود در تعریفی دیگر روشهای سنتی به روشهایی گفته میشود که اکثر مدارس دنیا، در طول تاریخ آموزش و پرورش از آن استفاده کردهاند و امروزه نیز یکی از متداولترین روشهای حاکم بر مدارس هستند. مهمترین این روشها، روش حفظ و تکرار، سخنرانی، پرسش و پاسخ میباشد.
1-6-2. تعاریف عملیاتی:
– یادگیری:
در این تحقیق، منظورازیادگیری تغییر در رفتار است، به عبارت دیگر نتایج یادگیری همواره در رفتار فراگیر قابلمشاهده میباشد یعنی یادگیرنده قادر به انجام کاری خواهد بود که پیش از یادگیری نمیتوانست آن را انجام دهد.
– یادداری:
منظور از یادداری در این تحقیق، دادن فهرستی از نامها، ارقام، اشكال و تصاویر، موضوعها و مانند آنها به دانشآموزان است که آن را حفظ کنند و پس از گذشت مدت مشخصی، آنها را به یادآورند تعداد مطالب به یاد مانده میتواند درجه حافظه را نشان دهد.
– انگیزش پیشرفت تحصیلی:
در این تحقیق، گرایش همهجانبه به ارزیابی عملکرد خود با توجه به عالیترین معیارها و تلاش برای موفقیت در عملکرد و برخورداری از لذتی که با موفقیت در عملکرد توأم است.
– روش تدریس بدیعه پردازی:
در این تحقیق، منظور از روش بدیعهپردازی، روشی است که در آن فراگیران در جریان آموزش برانگیختهشده و در امر یادگیری میکوشند. در واقع معلم، نقش راهنما و هدایتکننده را ایفاء میکند و دانشآموز نقش فعالی در کلاس دارد ویک ارتباط متقابل بین معلم و فراگیر وجود دارد.
– روش تدریس رایج (متداول):
منظور از تدریس به روش سنتی همان آموزش رودرروی كلاسی است که در تعامل بین معلم و دانشآموز شكل میگیرد و به اجرا در میآید در این روش برنامههای کلاس درس توسط معلم طراحی و فعالیتهای کلاسی معلم عمدتاً به کمك سخنرانی توسط معلم انجام میپذیرد.
فصل دوم

پایان نامه فعالیت در شبكههای اجتماعی اینترنتی و رابطهی آن با روابط متقابل همسران
پنجشنبه 98/06/28
كلمات كلیدی: شبكههای اجتماعی، فیسبوك، گوگلپلاس، اینستاگرام، روابط متقابل همسران، اعتماد، گفتوگو، انزواطلبی، عدم مشاركتجویی
1-1 مقدمه
یكی از مشخصههای اصلی عصر اطلاعات، استفاده از بزرگراههای اطلاعاتی است كه از اینترنت به عنوان مهمترین آنها یاد میشود. در اینترنت این امكان برای انسانها فراهم میشود تا بتوانند با وجود حضور فیزیكی در مكانهای متفاوت، با طور همزمان با همدیگر تعامل برقرار كنند. افراد از این طریق با انسانهای دیگر در سراسر جهان مرتبط میشوند. از اینترنت به عنوان جدیدترین رسانهی جمعی یاد میشود. این رسانه در ارتباطات انسانی، شیوههای جدیدی خلق كرده است.
نیاز انسانها به برقراری ارتباط از یك سو، و مدرن شدن جوامع و به دنبال آن كم شدن ارتباطات چهره به چهره از سوی دیگر، موجب شده است كه افراد به اجتماعات مجازی روی آورند تا از این طریق به برقراری ارتباط با هم بپردازند. شكل تعاملات در دنیای مجازی با شكل این تعاملات در جهان حقیقی متفاوت است، ولی ماهیتا افراد هم در شبكههای اجتماعی حقیقی و هم در شبكههای اجتماعی مجازی به دنبال تامین نیازشان برای برقراری روابط اجتماعی هستند. همین روابط، سنگ بنای جامعه را تشكیل میدهد. انسانها با حضور در اینترنت به انزوا روی نمیآورند بلكه فقط شكل ارتباطات آنها از قالب سنتی (چهره به چهره) به قالبی مدرن (مجازی) تبدیل میشود.
در دنیای مجازی ابزارهای متفاوتی با هدف ایجاد و حفظ پیوندها و رابطهها وجود دارد. از این میان میتوان به چترومها، ایمیل، قابلیت گفتوگو در سایتهای مختلف، گپ دیداری، شنیداری، نوشتاری و مهمتر از همه، شبكههای اجتماعی كه در پژوهش حاضر مورد توجه قرار گرفته است، اشاره كرد.
شبكههای مجازی به این دلیل دارای اهمیت هستند كه تمامی كاركردهای ارتباطی دنیای مجازی را در خود جا دادهاند؛ ولی هدف از تشكیل هر شبكهی اجتماعی با شبكهی دیگر متفاوت است. بعضی از این شبكهها دنبال مرتبط كردن متخصصان هر رشته با یكدیگر هستند و به این افراد امكان میدهند كه به مبادلهی اطلاعات علمی با هم بپردازند. برخی دیگر، به دنبال ایجاد فرصتهای شغلی برای افراد هستند و این مهم، از طریق مرتبط كردن افراد با هم میسر میشود. خلاصهی كلام اینكه هدف ایجاد هر شبكه با شبكهی دیگر متفاوت است، اما آنچه كه مهم است این است كه وجه اشتراك تمام این شبكهها، مرتبط كردن افراد با همدیگر است. افراد با عضو شدن در شبكههای اجتماعی میتوانند با آشنایان و غریبهها ارتباط برقرار كنند. كاربران امكان برقراری ارتباط با افراد گوناگون را پیدا میكنند.
با همهگیر شدن عضویت و فعالیت در شبكههای اجتماعی، این نگرانی وجود دارد كه شبكههای اجتماعی موجب شوند كاربران به همان ارتباطات مجازی اكتفا كنند و به مرور از ارتباطات فضای واقعی دور شوند و روابط آنها با افراد نزدیكشان، از جمله خانواده، تحت تاثیر روابط مجازیشان قرار بگیرد. توجه به پیامدهای منفی عضویت و فعالیت در شبكههای اجتماعی مجازی بر روابط همسران، و رابطهی بین این فعالیت و روابط متقابل همسران، دستمایهی اصلی تحقیق حاضر است.
1-2- بیان مسئله
تشكیل خانواده با ایجاد رابطه و پیوند بین دو جنس مخالف آغاز شده و عمدتا به تولید مثل میانجامد. سلامت خانواده و كمال آن، بستگی مستقیم به چگونگی روابط بین زن و شوهر دارد. ارتباط زناشویی را فرایندی است كه در آن زن و شوهر به صورت كلامی و غیركلامی مثل گوش دادن، حالات چهره، و ژستهای مختلف با همدیگر به تبادل احساسات و افكار میپردازند (فاتحیزاده، احمدی، 1384: 111). خانواده پناهگاه انسان اجتماعی است و مامنی است كه به دلخواه برگزیده میشود تا جایی برای آرامش باشد. وجوه منفی پدیدآمده از درون این نهاد، آثار مخرب زیادی دارد و ناهنجاریهای اجتماعی بسیاری را ایجاد میكند. با وجود این متاسفانه نرخ از همپاشیدگی خانوادهها افزایش بیش از انتظاری داشته است. شواهد موجود گویای این حقیقت است كه همسران در عصر حاضر در برقراری ارتباط و داشتن زندگی زناشویی رضایتمند با مشكلات و ناهماهنگیهای متعددی روبهرو هستند. احساس امنیت، آرامش و روابط صمیمانه به سستی گراییده است و كانون خانواده دستخوش فرآیندهای ناخوشایند شده است (برنشتاین، برنشتاین، 1382: 23). محققان بر این باورند وقتی كاركردهای خانواده از قبیل كاركردهای زیستی، اجتماعی، شناختی و عاطفی، یكی پس از دیگری آسیب ببیند، اعضای آن به تدریج احساس رضایتمندی خود را از دست می دهند. كاهش تدریجی رضایتمندی اعضای خانواده، ابتدا موجب گسست روانی و عاطفی و سپس اجتماعی و در نهایت منجر به واقعهی حقوقیای می شود كه طلاق نام دارد.
در دورهی حاضر، عوامل متعددی باعث سردی روابط زن و شوهر و پایین آمدن كیفیت زندگی زناشویی آنها میشود. پژوهش حاضر در تلاش است به مسئلهی «فعالیت در شبكههای اجتماعی مجازی» بهعنوان یكی از عواملی كه میتواند بر روی روابط همسران تاثیرگذار باشد، بپردازد.
گزارشها نشان میدهد كه روابط اینترنتی میتواند به اعتماد میان همسران آسیب جدی وارد كرده و موجب اختلافات زناشویی شود (كوپر، 1997: 13). بنا به گفتهی زوجهایی كه به خاطر مشكل چنین روابطی به درمانگران و مشاوران مراجعه كردهاند، این نوع روابط نیز همانند روابط عاشقانه و صمیمانه در دنیای واقعی، برای آنها مهم و قابل توجه بوده است (آندروود، 2005: 7).
كاملترین نوع روابط اینترنتی در شبكههای اجتماعی صورت میپذیرد. شبكههای اجتماعی نسل جدیدی از پایگاههایی هستند كه این روزها در كانون توجه كاربران شبكههای جهانی اینترنت قرار گرفتهاند. هركدام از این پایگاهها، دستهای از كاربران اینترنتی با ویژگیهایی خاص را گرد هم میآورند. شبكههای اجتماعی را گونهای از رسانههای اجتماعی میدانند كه امكان دستیابی به شكل جدیدی از برقراری ارتباط و به اشتراكگذاری محتوا در اینترنت را فراهم آوردهاند (سلیمانیپور، 1389: 14).
شبكههای اجتماعی به افراد این امكان را میدهند تا یك پروفایل (صفحه) عمومی یا نیمهعمومی در اختیار داشته باشند تا از این طریق یكی از اعضای سایت باشند. افراد به مرور شروع به یافتن دوست میكنند تا از این طریق با آنها ارتباط برقرار كنند و اطلاعات خود را با آنها به اشتراك بگذارند (الیسون و بوید، 2008: 211)
شبكههای اجتماعی مجازی به كاربران خود این امكان را میدهند كه بدون نیاز به ارائهی اطلاعات واقعی دربارهی خود، به عضویت آنها درآیند. این گمنامی برای افراد آزادی عمل فراوانی به دنبال دارد؛ از جمله اینكه كاربران در این شبكهها به خوداظهاری روی میآورند، به این معنا كه خود واقعیشان را افشا میكنند و مطالب مربوط به امیال و آرزوها، طرز تفكر و زندگی خصوصی خود را به اشتراك میگذارند. همچنین افراد در فضای مجازی این امكان را دارند كه خودهای جدید ساخته و آنها را به دیگران معرفی كنند؛ خودهایی كه ساخته و پرداختهی ذهن شخص هستند و شباهتی با خود واقعی او ندارند. ناشناخته بودن به افراد كمك میكند تا اعتماد بیشتری به هم پیدا كنند. افراد با به اشتراك گذاشتن علایق و سلایق خود، میتوانند دوستان جدیدی بیابند، ضمن اینكه ارتباط با دوستان گذشتهشان را حفظ و یا تقویت كنند. همچنین افراد در این شبكهها سعی میكنند خود را بهتر از آنچه كه هستند جلوه دهند.
با توجه به جذابیتهای ذكر شده برای شبكههای اجتماعی، و با در نظر گرفتن گستردگی روزبهروز شبكههای اجتماعی و سهولت دسترسی به آنها، این شبكهها مخاطبان جوان بسیاری را به خود جذب كردهاند. بر طبق آمار سایت اینترنتوورلداستتس در تاریخ 31 دسامبر 2013، جمعیت جهان بیش از هفت میلیارد و صد و هفتاد میلیون نفر است؛ دو میلیارد و هشتصد میلیون نفر در دنیا، یعنی 39 درصد جمعیت جهان كاربر اینترنت هستند. ضریب نفوذ استفاده از اینترنت در جهان به 32.7 درصد رسیده است. سایت استتیستا آمار كاربران فعال شبكههای اجتماعی پرطرفدار جهان را تا ژوئن 2014 به این ترتیب گزارش میكند: فیسبوك یك میلیارد و دویست و هشتادهزار نفر، گوگل پلاس 343 میلیون نفر، لینكدین 300 میلیون نفر و توییتر 255 میلیون نفر.
بنا به اعلام سایت اینترنتوورلداستتس، در منطقهی خاورمیانه، تا تاریخ 31 دسامبر 2013، 103 میلیون نفر كاربر اینترنت وجود داشته كه 45 میلیون از این تعداد، كاربران ایرانی هستند. ایران با داشتن این تعداد كاربر اینترنت، رتبهی نخست را در خاورمیانه دارد و عربستان سعودی با داشتن 16 میلیون كاربر، با اختلاف بسیار زیاد از ایران، در رتبهی دوم قرار دارد. به دلیل فیلتر بودن فیسبوك در ایران و اقدام متقابل فیسبوك در حذف نام ایران از لیست كشورهایی كه به آنها خدمات میدهد، امكان یافتن آمار دقیق كاربران ایرانی این شبكهی اجتماعی امكانپذیر نیست، اما آمارهای غیررسمی از وجود بیش از 2 میلیون كاربر فعال و حرفهای فیسبوك در ایران، و 12 تا 17 میلیون كاربر نیمهفعال حكایت دارد.
حضور مستمر كاربر در شبكههای اجتماعی، باعث تقویت روابط او با دوستان مجازی و كاهش روابط در دنیای حقیقی میشود. این افراد، وقت گذراندن در فضای مجازی را جایگزین زمانی كه باید با دوستان و خانوادهی خود بگذرانند میكنند. گاهی فرد آنچنان به فعالیت در شبكهی اجتماعی و ارتباط با دوستان مجازی خو میكند كه ترجیح میدهد بیشتر در فضای مجازی و با دوستان مجازی ارتباط داشته باشد تا با افرادی كه از نظر فیزیكی به او نزدیك هستند، مثل همسر و اعضای خانواده.
نكتهی مهم دیگر این است كه تفاوت كیفیت روابط در جهان مجازی و جهان حقیقی، باعث شده ارتباط گرفتن با جنس مخالف در فضای مجازی عادیتر و البته آسانتر باشد. تغییر سبك رابطه با جنس مخالف در فضای مجازی، این نوع رابطه را سادهتر و مخفیانهتر كرده است. ارتباط با جنس مخالف در فضای مجازی، امری است كه به نسبت ارتباط با جنس مخالف در فضای واقعی، سادهتر، پیش پاافتادهتر، معمولتر و حتی اجتناب ناپذیرتر مینماید. به سختی میتوان فردی را یافت كه در شبكهی اجتماعی اینترنتی فعالیت كند و دوستانش همه همجنس او باشند. حتی فردی كه در فضای حقیقی، تنها با دوستان همجنس خود معاشرت دارد نیز چنین نكتهای را به ندرت در فضای مجازی رعایت میكند؛ یعنی كمتر به رابطهی صرف با همجنسانش پایبند است. به گفتهی محمدصادق افراسیابی، 45.2 درصد از زنان و 25.2 درصد از مردان معتقدند عضویت در شبكهی اجتماعی كلوب این امكان را برای اعضا فراهم ساخته كه در شرایط راحتتری نسبت به فضای واقعی با جنس مخالف ارتباط دوستانه برقرار كنند (افراسیابی، 1392: 3).
جذابیت شبكههای اجتماعی از یك سو و سهولت فعالیت در این شبكهها از سوی دیگر، سبب میشود تا بررسی رابطه بین عضویت و فعالیت در این شبكهها و تغییرات مربوط به زندگی خانوادگی جوانان عضو، به عنوان یك پرسش جدی برای پژوهشگران حوزهی جامعهشناسی و ارتباطات مطرح شود. محمدصادق افراسیابی، میگوید بیشتر شركتكنندگان در پژوهش او اذعان كردهاند كه برای استفادهی بیش از حد از اینترنت برای فعالیت در شبكههای اجتماعی، مورد اعتراض سایر اعضای خانواده قرار گرفتهاند (افراسیابی، 1392: 3).
هر چیزی كه موجب عدم توجه یك طرف به طرف دیگر بشود، می تواند محبت را میان آن دو بكشد یا در محبت رخوت ایجاد كند. حضور مستمر در شبكههای اجتماعی و داشتن ارتباط دائمی با دوستان مجازی هم میتواند به عنوان یكی از عوامل كمتوجهی همسران به همدیگر تلقی شود. بیشتر كاربران معتقدند چون ارتباط رودررویی در این فضا وجود ندارد و آنها احتمالا هرگز دوستان خود را ملاقات نمیكنند، ارتباط با افراد دیگر، بهخصوص دوستانی از جنس مخالف، خالی از اشكال است. در حالی كه ارتباط با افراد ناهمجنس، و احتمالا شكل گرفتن روابط صمیمی و یا عاطفی توسط یكی از همسران در شبكههای اجتماعی، اتفاقی است كه در شبكههای اجتماعی عادی است و میتواند برای زندگی مشترك فرد خطرآفرین باشد. رابطهی فرد با دوستان در شبكههای اجتماعی مجازی، هرچند رودررو نیست اما مضر است، زیرا با فراهم كردن امكان ارتباط آسان كاربر با دوستان ناهمجنس، فرد را در یك فضای هیجانی قرار میدهد و موجب میشود به جای آنكه هیجان و عواطف خود را صرف ارتباط با همسر خود بكند، این هیجانات را صرف افراد دیگر كرده و در خارج از دایرهی زندگی زناشویی سرمایهگذاری كند. نتیجه این فرآیند، تحت تاثیر قرار گرفتن زندگی زناشویی خواهد بود.
به دلیل مجازی بودن رابطهها در شبكههای اجتماعی، این روابط، حساسیتبرانگیزتر از روابط حقیقی هستند. افراد نسبت به این نوع روابط همسرانشان حساسیت بیشتری نشان میدهند. نتایج پژوهش گراهال نشان میدهد میان زمان سپری شده در فیس بوك و ایجاد حس حسادت در روابط افراد، رابطهای مستقیم وجود دارد. ممكن است پیام زنندهای كه فردی روی صفحهی شما ثبت كرده است، سبب رنجش و حسادت همسرتان شود؛ این میتواند آغاز جدایی باشد (گراهال، 2008). بر اساس پیمایش آكادمی آمریكایی وكلای ازدواج در آمریكا، از هر پنج مورد طلاق، یك مورد به خاطر فیسبوك صورت گرفته است. همچنین بر اساس این پژوهش، در موارد منجر به طلاق، 80 درصد وكلا برای گردآوری شواهدشان از شبكههای اجتماعی استفاده میكنند. هر پیام زننده، عكس یا اطلاعات شخصی كه فرد در فیس بوك ثبت كرده باشد میتواند سند خیانت او تلقی شده و علیه او استفاده شود. امروزه فیس بوك به دلیل فراهم آوردن فضایی برای دیدار پنهانی عاشقان پیشین ، سبب افزایش آمار طلاق شده است (داس، 1991: 127). مارلین ماهو، نیز معتقد است خیانت در دنیای مجازی وقتی رخ میدهد كه فردی با وجود داشتن همسر، از اینترنت یا رایانه به عنوان وسیلهای برای زیر پا گذاشتن پیمانها، به ویژه تعهدات جنسی استفاده كند (ماهو، 2002).
باومن با مطرح كردن پدیده «عشق سیال» مدعی شده است دوستیهای اینترنتی بین زنان و مردان بسیار متفاوت از دوستیهایی است كه به واسطهی سایر رسانهها انجام میشود. به نظر او این دوستیها بهدلیل ماهیت مجازی و دروغین آنها به شدت زندگی بشریت را تهدید میكنند. او از اینكه مفهوم سنتی وفاداری و عشق واقعی تضعیف شده است ابراز نگرانی میكند.
مسئلهی تحقیق حاضر، بررسی این نكته است كه با توجه به افزایش میزان ارتباطات مجازی افراد، و همچنین با در نظر گرفتن ویژگیهای خاص روابط مجازی، این نوع از روابط چه تاثیری بر روابط متقابل همسران داشتهاند. تعداد بالای كاربران اینترنت و شبكههای اجتماعی در ایران كه اكثرا جوان هستند، بررسی این تاثیر را ضروری كرده است. فعالیت در شبكههای اجتماعی، برای قشر جوان جذابیت بیشتری دارد، و باعث گسترش ارتباطات دوستانهی آنها و برقراری روابط با طیف وسیعی از افراد مختلف میشود. اكثر جوانان این روزها حداقل در یك شبكهی اجتماعی عضو هستند و فعالیت دارند و حضور در این شبكهها، در كشور ما به یكی از ویژگیهای اصلی نسل جوان تبدیل شده است. به دلیل مجازی بودن ماهیت روابط در شبكههای اجتماعی، كاربران حساسیت كمتری روی انتخاب دوستانشان دارند و معمولا تعداد زیادی دوست از هر دو جنس، در میان فهرست دوستانشان دیده میشود. قشر دانشجو، به ویژه دانشجویان مقطع تحصیلات تكمیلی كه به خاطر انجام فعالیتهای پژوهشی دسترسی دائمی به اینترنت دارند، و معمولا جوان هستند و اینترنت برای آنها جذاب نیز هست، از اعضای مهم و فعال شبكههای اجتماعی تلقی میشوند. این افراد در سن تاهل قرار دارند و عموما متاهل و در سالهای ابتدایی زندگی مشترك هستند؛ یعنی دورانی كه زندگی مشترك هنوز نوپا و در معرض خطر است و حساسیت همسران روی همدیگر، و همچنین روی افرادی كه همسر با آنها ارتباط دارد بیشتر است. بنابراین مسئلهی یاد شده در بین این قشر محسوستر و تبعات احتمالی آن بیشتر است.
برخی از شبكههای اجتماعی مانند فیسبوك، گوگلپلاس و اینستاگرام، به نسبت شبكههای اجتماعی دیگر، در حال حاضر طرفداران بیشتری دارند و افراد زیادی در آنها عضو بوده و فعالیت میكنند. رشد روزافزون شبكههای اجتماعی در اینترنت و عضویت و فعالیت در این شبكهها، سبك زندگی افراد عضو را تحت تاثیر قرار میدهد و به نظر میرسد این تغییر سبك زندگی میتواند باعث شود زندگیهای خانوادگی نیز تحت تاثیر روابط مجازی افراد قرار گیرد. وجود این تاثیرپذیری در صورتی كه تایید شود، قابل تامل و مستلزم سیاستگذاری است. در مطالعات جدید در مورد وضعیت خانوادهها، به تاثیر فعالیت در شبكههای اجتماعی بر روابط همسران كمتر پرداخته شده است و این توجه، ضروری به نظر میرسد. مسئلهی اصلی تحقیق حاضر نیز بررسی این است كه آیا فعالیت در شبكههای اجتماعی تاثیری بر روابط همسران گذاشته است یا خیر.
1-3- ضرورت و اهمیت تحقیق
بر اساس آمارهای ارائه شده در طرح مسئله و همچنین شواهد تجربی، میتوان این نتیجه را گرفت كه تعداد كاربران اینترنت و شبكههای اجتماعی مجازی در جهان به طور روزانه قابل افزایش است. بنابر یافتههای تحقیق شركت كانویو، 58 درصد از پاسخگویان گفتهاند كه از شبكهی اجتماعی فیسبوك، 37 درصد از گوگل پلاس، 14 درصد از كلوب (شبكهی اجتماعی داخلی در ایران)، 12 درصد از توییتر و 12 از لینكدین استفاده میكنند. حدود یكسوم افراد مزبور هم گفتهاند كه روزانه دست كم یك ساعت از وقت خود را صرف رسانههای اجتماعی اینترنتی می كنند. بر اساس اظهارات عضو هیئت مدیرهی این شركت، ایرانیان بالاترین تولیدكنندگان و مصرفكنندگان محتوا در منطقه هستند. یكسوم از پاسخگویان این تحقیق اذعان كردهاند فناوریهایی مانند رسانههای اجتماعی موجب كمرنگ شدن ارتباط میان اعضای خانوادهها شده است؛ چرا كه افراد، وقت خود را به طور روزافزون صرف فعالیتهای آنلاین و مجازی میكنند.
آمار و نتایج ارائه شده حاكی از آن است كه افزایش تعداد كاربران فیسبوك و گذران وقت فراوان توسط جوانان در این فضا، در رابطه با ایرانیان هم صدق میكند. بر اساس یافتههای طرح ایران و اینترنت، حدود 32 درصد از كاربران جوان اینترنت عضو فیسبوك هستند كه این مورد بیانگر اقبال جوانان به این شبكهی اجتماعی مجازی است (باستانی و همكاران، 1390).
هر فردی نزدیكترین رابطه را با اعضای خانوادهاش دارد و معمولا اوقات فراغت خود، یعنی اوقاتی كه به كار یا درس مشغول نیست را با اعضای خانوادهاش میگذراند. بنابراین اعضای خانوادهی یك فرد، بیشترین آسیب را از فعالیت او در شبكههای اجتماعی میبینند و احتمالا بیشترین واكنش را نیز خواهند داشت. این استفادهی زیاد تا جایی پیش میرود كه می تواند روابط خانوادگی فرد را تحت تاثیر قرار داده و دچار تزلزل كند: افرادی كه به میزان زیادی از اینترنت استفاده كردهاند، خود اظهار داشتهاند كه روابط خانوادگیشان دچار آفت و اختلال شده؛ اما روابط دوستانهی آنها، بهتر و گستردهتر شده است (فیضی، 1384: 22).
یافتهها و نتایج تحقیقات كراوت و همكارانش نیز گواهی بر این نگرانیهاست. كراوت مدعی شد كه استفاده از اینترنت موجب كاهش ارتباط فرد با خانوادهاش و كوچك شدن حلقهی اجتماعی پیرامون او و افزایش احساس تنهایی و افسردگی میشود (كراوت و همكاران، 1998: 374).
الیزابت بات، از نظریهپردازان مشهور نظریهی شبكه است. بر اساس تحقیق خانم بات مشخص شد كه چگونگی روابط همسران در خانواده، به رابطهی زوجها با محیط اجتماعی و حمایتهایی كه از گروههای اجتماعی دریافت میكنند، بستگی دارد. اگر آنها از پشتیبانی گروههای دیگر برخوردار باشـند، نیاز كمتـری بـه روابـط زناشـویی خواهند داشت. اگر این كمكها و پشتیبانیها نباشد، زن و شوهر به یكـدیگر وابسـتگی متقابـل مییابند (بات، 1373: 69).
در دسترس بودن سختافزارهای اینترنتی مانند گوشیهای موبایل، رایانههای كوچك قابل حمل و تبلتها، و همچنین گسترش زیرساختهای شبكهی جهانی اینترنت در كشور ما، باعث شده كه شمار كاربران اینترنت روزبهروز افزایش پیدا كند. در این میان، فعالیت در شبكههای اجتماعی، سهم بزرگی از وقت كاربران اینترنت را به خود اختصاص میدهد. كاربران نه فقط در مدتزمانی كه در خانه یا محل كار حضور دارند، بلكه در زمان تردد در مسیر بین خانه و محل كار و حتی در سفر، به راحتی میتوانند از اینترنت استفاده كرده و حسابهای كاربری خود را در شبكههای اجتماعی چك كنند. عاملی معتقد است شبكهای شدن جامعهی امروز، معنای همهچیز و هرچیزی را مورد بازاندیشی قرار داده و مفاهیم تازهای نیز ایجاد كرده است: اقتصاد، فرهنگ، اجتماع و حتی مفاهیم عامتری همچون مكان و زمان نیز در این فرآیند دگرگون شده یا همچنان در حال دگرگونی هستند (عاملی، 1388: 4).
افراد در فضای مجازی، روابطی متفاوت با روابط در فضای حقیقی را تجربه میكنند. شبكههای اجتماعی اینترنتی به دلیل مجازی بودنشان و اینكه افراد را رو در روی هم قرار نمیدهند، اقتضائات خاص خودشان را دارند. روابط در این فضاها صمیمیتر، دوستانهتر و بیپردهتر است. افراسیابی در این باره میگوید میان عضویت در شبكههای اجتماعی اینترنتی، با مقولههایی نظیر چگونگی ارتباط با جنس مخالف و شیوهی محاورات اعضا در محیط بیرونی ارتباط وجود دارد. بنابراین میتوان گفت میان عضویت در شبكههای اجتماعی اینترنتی و سبك زندگی جوانان، ارتباط وجود دارد (افراسیابی، 1392: 7).
گوشیها و سیمكارتهای موجود در بازار، این روزها امكان استفاده از اینترنت را در هرجا و هر زمان برای كاربران فراهم كردهاند. بسیاری از جوانان هنگامی كه در خانه و در كنار اعضای خانوادهشان قرار دارند، همزمان در شبكههای اجتماعی نیز فعالیت میكنند و دوستان مجازیشان را در جریان مسائل مختلف زندگیشان و گاه حتی مسائلی كه در خانه و در حریم خصوصیشان میگذرد، قرار میدهند.